Ag athrú An tSeapáin

{{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}
Is [[tír]] in oirthuaisceart na h[[An Áise|Áise]] í '''an tSeapáin''' (''Nippon/Nihon''; 日 (grian); 本 (fréamh ach bunús); 国 (tír), go litriúil ''tír bunús na [[An Ghrian|gréine]]''). Tá sí suite idir [[an tAigéan Ciúin]] agus [[Muir na Seapáine]].

== Tíreolaíocht ==
[[Oileán]]ra atá sa tSeapáin. Tá timpeall ar 6,800 oileán ann ar fad, ach is iad '''[[Kyushu|Kyūshū]]''' (九州), '''[[Shikoku]]''' (四国), '''[[Honshu]]''' (本州, an t-oileán is mó), agus '''[[Hokkaido|Hokkaidō]]''' (北海道) na cinn is tábhachtaí. Tá [[sliabh|sléibhte]] arda sa chuid is mó de na hoileáin, agus [[bolcán]]achas áirithe ann chomh maith. Is bolcán é Sliabh Fuji freisin, arb é an sliabh is airde sna hoileáin. 

Tá beagnach 128 milliún duine ina gcónaí sa tSeapáin, agus mar sin, tá sí ar an deichiú tír is mó daonra. Is é réigiún [[Tóiceo|Thóiceo]] an mórcheantar uirbeach is mó uirthi.

== Stair ==
Tugann fianaise na [[seandálaíocht]]a le fios go raibh áitreabh daonna sa tSeapáin chomh luath leis an ré Phailéiliteach Uachtarach, is é sin, tríú trian na ré Pailéilití, 40,000-10,000 bliain ó shin. 

Rinneadh an chéad tagairt liteartha don tSeapáin sa chéad aois AD, i dtéacsanna stairiúla ón [[An tSín|tSín]]. 

=== 1800idí ===
Bhí tréimhsí na hoscailteachta agus tréimhsí na scoilteachta ag teacht sna sála ag a chéile ansin. Le linn [[Bunreacht Meiji|Tréimhse Meiji]] (明治維新, Meiji Ishin), thosaigh an tSeapáin ag trádáil leis an domhan. 

=== An Dara Cogadh Domhanda ===
D'fhógair an tImpire Hirohito gur ghlac an tSeapáin an [[Potsdam|fógra Potsdam]] ar an [[15 Lúnasa]] [[1945]] (an craoladh "Jewel Voice")<ref>{{Lua idirlín|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Jewel_Voice_Broadcast|teideal=Jewel_Voice_Broadcast|údar=Wikipedia|dáta=|dátarochtana=12 Lúnasa 2018}}</ref>. Mar sin, ghéill an tSeapáin agus chuir an craoladh seo críoch leis an g[[Cogadh|cogaíocht]].

Ar an [[2 Meán Fómhair]] [[1945]], shínigh an tSeapáin géilleadh gan chomha ar bhord na [[Long|loinge]] USS Missouri ag cur deireadh leis an [[An Dara Cogadh Domhanda|Dara Cogadh Domhanda]].

=== Borradh iarchogaidh ===
Ó glacadh le Bunreacht na Bliana 1947, tá córas [[polaitíocht|polaitiúil]] na tíre bunaithe ar impireacht bhunreachtúil. Is é sin, is é an tImpire atá ag rialú na tíre go hoifigiúil, ach is ag an bParlaimint, an ''kokkai'', atá an fhíorchumhacht. Mar sin, is tír dhaonlathach pharlaiminteach í an tSeapáin go praiticiúil.

== Déimeagrafaic ==
Is í an t[[An tSeapáinis|Seapáinis]] [[teanga oifigiúil]] na tíre, agus labhraíonn formhór mór na Seapánach leaganacha éagsúla den teanga seo. Thairis sin, áfach, tá na teangacha in Oileáin Ryukyu i nDeisceart na Seapáine chomh difriúil is go bhfuil sé ciallmhar glacadh leo mar theangacha gaolmhara, seachas mar chanúintí. Thairis sin, tá iarsmaí áirithe den [[Aidhniúis|teanga Ainu]] fágtha i dTuaisceart na Seapáine: teanga í sin nach bhfuil gaol ar bith aici leis an tSeapáinis ach oiread le haon teanga eile. Saothraítear í mar chaitheamh aimsire cultúrtha, ach dealraíonn sé nach bhfuil cainteoirí dúchais ar bith ann inniu.

Is iad na Seapánaigh an dream eitneach is mó atá ann, cé go bhfuil [[An Chóiré|Cóiréigh]] agus Sínigh ina gcónaí sa tír chomh maith. Le fírinne, is iad na ''Burakumin'' an mionlach is tábhachtaí sa tSeapáin. Ní mionlach eitneach iad, áfach, ach aicme ar leith. I ré fheodach na Seapáine, bhí na ''Burakumin'' (部落民) ag plé le ceirdeanna a raibh [[neamhghlaine dheasghnách]] nó bás ag baint leo, is é sin, ag búistéireacht, ag súdaireacht, ag adhlacadh daoine marbha nó ag cur daoine daortha chun báis. Chuaigh an neamhghlaine dheasghnách greamaithe sna daoine seo, agus iad ag cur fúthu i ngeiteonna dá gcuid féin ionas go bhféadfadh na Seapánaigh eile iad a sheachaint. Níor tháinig maolú ar an leithcheal seo ach le déanaí, agus inniu féin is iomaí Seapánach nach gceadódh dá mhac nó dá iníon duine de na ''Burakumin'' a phósadh.


== Limistéir Riaracháin na Seapáine ==
{|class="wikitable" style="border-style: solid; border-width: 4px; float:right; margin-left: 10px; height:20px; width:300px;"
|+ Limistéir Riaracháin na Seapáine
|-
|style="text-align:center;"|[[Réigiún na Seapáine]] 
|-
|style="text-align:center;"|[[Maoracht na Seapáine]]     
|-
|style="text-align:center;"|[[Cathracha Sainithe na Seapáine]] 
|-
|style="text-align:center;"|[[Croí-Cathracha na Seapáine]]  
|-
|style="text-align:center;"|[[Cathracha Speisialta na Seapáine]] 
|-
|style="text-align:center;"|[[Cathracha na Seapáine]] 
|-
|style="text-align:center;"|[[Bailte na Seapáine]] 
|-
|style="text-align:center;"|[[Sráidbhailte na Seapáine]] 
|-
|} 

Is iad na 47 Maoracht an céad leibhéal sna limistéar riaracháin sa tSeapáin. Is Méara tofa díreach ag an bpobal é an príomhfheidhmeannach i ngach Maoracht.  Bíonn na [[Dlí|dl]]íthe agus buiséid aontaithe i dtionól aon seomra reachtaigh. 

Tá gach maoracht foroinnte ina g[[Cathair (lonnaíocht)|Cathracha]] agus Ceantair. Bhíonn na Ceantair foroinnte i mbailte agus [[Sráidbhaile|sráidbhailte]].  

==== Sráidbhailte ====
Tá an sráidbhaile níos mó ná an lonnaíocht féin toisc gur fo-roinn den cheantar faoin tuath (郡 ''gun'') é. De bharr comhnascadh, tá an méid sráidbhailte sa tSeapáin ag dul i laghad. 

Tá leagan amach na Limistéir Riaracháin a dheanamh le sprioc cathracha, bailte, agus [[Sráidbhaile|sráidbhailte]] a chomhnascadh le chéile le suil go laghdofar costais riaracháin tri laru an choras rialtais aitiuil. 
[[Íomhá:Regions and Prefectures of Japan No Title.png|clé|mion|407x407px|an tSeapáin roinnte i Réigiún]]

==== Réigiún ====
Go traidisiúnta, tá an tSeapáin roinnte in ocht Réigiúin, cé nach limistéir riaracháin oifigiúil iad.

== Eolas ==

* [[Sráidbhailte na Seapáine|Sráidbhailte]] [[Sráidbhailte na Seapáine|na Seapáine]]

==Tagairtí==
{{reflist}}

{{Náisiúin G-20}}
{{síol-tír-jp}}

{{DEFAULTSORT:Seapain, An}}
[[Catagóir:An tSeapáin| ]]
[[Catagóir:Náisiúin G-8]]
[[Catagóir:Náisiúin G-20]]
[[Catagóir:Ballstáit na Náisiún Aontaithe]]