Атырдьах ыйын 8

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Атырдьах ыйын 8 диэн Григориан халандаарыгар сыл 220-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 221-c күнэ). Сыл бүтүө 145 күн баар.

Бэлиэ күннэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • Дьол күнэ. Аан дойдутааҕы дьоллоохтор кистэлэҥ уопсастыбалара 1999 сыллаахтан "дьоллоох буолууну билинэр күн" быһыытынан бэлиэтиир. Сыала-соруга — дьолу үллэстии, дьон дьол туһунан саныылларын уонна кэпсииллэрин көҕүлээһин. Сылын ахсын түмэт-ситимнэргэ Дьол марафона (HappyThon) диэн ааттаах тэрээһиннэр буолаллар.
  • Куоска күнэ
  • Аан дойдуга альпинизм күнэ. Бу күн 1786 сыллаахха быраас идэлээх Мишель-Габриэль Паккард уонна кини сирдьитэ Жак Бальма Альпа хайаларын чыпчаалыгар Монблаҥҥа тахсыбыттар. Мантан ыла спорт көрүҥүн быһыытынан үөдүйэн барбыт
  • Офтальмология аан дойдутааҕы күнэ


Түбэлтэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1742 — Уруккута Арассыыйа ис дьыалаҕа вице-канцлера уонна Манньыат кутар тэлгэһэ салайааччыта граф Михаил Головкин ойоҕунаан Орто Халымаҕа көскө кэлбиттэр. Арассыыйа ыраахтааҕыларынан Анна Иоанновна уонна Иван VI олордохторуна Михаил Головкин Арассыыйа биир саамай кыахтаах киһитэ эбит, онтон судаарыстыбаннай переворот кэннитэн Елизавета Петровна былааска кэлбитигэр көскө ыытыллыбыт.
  • 1786 — Жак Бальма уонна Мишель Паккард бастакынан Альпа хайаларын саамай үрдүк чыпчаалларыгар Монблаҥҥа тахсыбыттар. Бу түгэн альпинизм төрүттэнниитинэн ааҕыллар.
  • 1899АХШ айааччыта Альберт Маршалл холодильникка патент ылбыт.
  • 1901 — Дьокуускайга телеграф үлэтин саҕалаабыт. Көмүс хостооччулар телеграф Саха Сиригэр кэлиитигэр 75 тыһ. солкуобайы сиэртибэлээбиттэрэ биллэр. Саха сирин олохтоохторо станцияларга анаан дьиэ уонна босхо 26 тыһ. баҕана кэрдэн биэрэр эбээһинэс ылыммыттарын туһунан этиллэр. 1896 с. атырдьах ыйыгар телеграф линията Битиимҥэ кэлбит, 1900 с. Өлүөхүмэ куоратыгар. Онтон 1901 с. бу күн — Дьокуускайга.
  • 1918Аан дойду бастакы сэриитигэр союзтаах Франция, Улуу Британия, АХШ уонна Бельгия Сүүс күннээх кимэн киириилэрэ саҕаламмыт, ол түмүгэр Германия сэриигэ кыайтарбыт. Оччотооҕу Германия аармыйатын баһылыга генерал Эрих Людендорф бу күнү "Германия аармыйатын хара күнэ" диэн ааттаабыт.
  • 1917Петроградка бассабыыктар баартыйаларын VI сийиэһэ саҕаламмыт. Бу сийиэскэ бассабыыктар Быстах кэмнээҕи бырабыыталыстыбаны утарарга быһаарыммыттар.
  • 1929 — «Граф Цеппелин» дирижабль Сири эргийэ көтө аттаммыт. Дьокуускайга таарыйан ааспыта биллэр.
  • 1945Аан дойду иккис сэриитэ бүтүүтүн саҕана ССРС Дьоппуон импиэрийэтигэр сэрии биллэрбит.
  • 1966 — Кытайга култуура өрөбөлүүссүйэтэ биллэриллибит.
  • 1967Бангкокка Соҕуруулуу илин Азия иллэрин ассоциацията (АСЕАН) тэриллибит. Маҥнай ассоциацияҕа Индонезия, Малайзия, Сингапур, Таиланд уонна Филиппины киирбиттэр. Онтон кэлин Бруней (1984), Вьетнам (1995), Лаос (1997), Мьянма (1997) уонна Камбоджа (1999) киирбиттэрэ.
  • 1974 — Ричард Никсон АХШ бэрэсидьиэнин дуоһунаһыттан болдьоҕун иннинэ барарын туһунан биллэрбит (Уотергейт айдаана).
  • 1990Ираак Кувейты аннексияларыырын туһунан биллэрбит.
  • 2000 — Британия, АХШ уонна Италия учуонайдара киһини клоннуур уопуту саҕалаабыттарын туһунан биллэрбиттэр.
  • 2000Москубаҕа Пушкин болуоссатын анныгар уулуссаны туоруур холлорооҥҥо дэлби тэбии буолбут. 13 киһи өлбүт, 118 киһи бааһырбыт.
  • 2008Пекииҥҥэ XXIX сайыҥҥы Олимпиада саҕаламмыт, атырдьах ыйын 24 күнүгэр диэри буолбута.
  • 2010 — Кытайга дохсун ардах кэмигэр хайа тааһа халҕаһалыы түһэн Ганьсу провинцияҕа 1400 киһи өлбүт.

Төрөөбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Өлбүттэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

  • 1900 — Эмиль Шкода (1839 төр.), чиэх инженерэ уонна урбаанньыта, массыына оҥорор Škoda собуоту олохтооччу.
  • 1991Иван Кожедуб (1920 төр.), аатырбыт лүөччүк, Сэбиэскэй Сойуус үс төгүллээх дьоруойа.