شرکت ملی نفت ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
شرکت ملی نفت ایران
نوعشرکت دولتی
صنعتنفت و گاز
پیشینیانشرکت نفت ایران و انگلیس
بنا نهاده۱۳۲۷
بنیانگذارانمحمد مصدق
دفتر مرکزیتهران، ایران
محدودهٔ فعالیتجهانی
مدیر عامل اجراییمحسن خجسته‌مهر
رئیس هیئت مدیرهجواد اوجی
محصولاتنفت خام
گاز طبیعی
میعانات گازی
درآمدافزایش۱۱۰ میلیارد دلار (۲۰۱۲)[۱]
تعداد کارکنان۸۷٬۵۰۰ نفر (۲۰۱۸)
وبگاه

شرکت ملی نفت ایران (به انگلیسی: National Iranian Oil Company) (مخفف انگلیسی: NIOC) شرکت دولتی نفت‌وگاز ایران است، که در زمینه اکتشاف، تولید، انتقال، بازاریابی و فروش نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی فعالیت می‌کند.

شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۲۷ پس از ملی‌شدن صنعت نفت ایران، تأسیس و از سال ۱۳۳۰ به‌طور رسمی جایگزین شرکت نفت ایران و انگلیس شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و تشکیل وزارت نفت، بخش‌های پایین‌دستی شامل پالایش و پخش، توزیع گاز و صنایع پتروشیمی، از این شرکت منفک شدند و به‌عنوان شرکت‌های مستقل و زیرمجموعه وزارت نفت، به فعالیت خود ادامه دادند.

هم‌اکنون ظرفیت تولید نفت خام شرکت ملی نفت ایران معادل ۴ میلیون بشکه در روز است، که درپی اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، میزان تولید این شرکت به ۱٫۷ میلیون بشکه در روز که نیاز پالایشی ایران می‌باشد، کاهش یافته‌است. این شرکت روزانه بالغ بر یک میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید می‌کند، همچنین میزان تولید میعانات گازی آن در حدود ۹۰۰ هزار بشکه در روز است.

حجم ذخایر زیرزمینی نفت خام تحت مالکیت این شرکت در حدود ۱۵۷ میلیارد بشکه برآورد می‌شود و دومین شرکت دارنده ذخایر نفت جهان به‌شمار می‌آید.[۲] شرکت ملی نفت ایران ازنظر میزان تولید مجموع نفت و گاز، پس از شرکت‌های سعودی آرامکو (عربستان سعودی) و گازپروم (روسیه) در رتبه سوم جهان قرار دارد.[۳]

با وجود داشتن پیشوند ملی هیچگاه همه یا حتی بخشی از سهام شرکت ملی نفت و ۳ شرکت دیگر تابعه وزارت نفت ایران، به‌شکل سهام عدالت یا عرضه اولیه در بورس، در اختیار مردم ایران قرار نگرفته‌است.[۴][۵]

تاریخچه[ویرایش]

شرکت ملی نفت ایران پس از ملی‌شدن نفت ایران و انحلال شرکت نفت ایران و انگلیس در سال ۱۳۲۷، از تأسیسات و دارایی‌های این شرکت در ایران تأسیس شد، ولی به‌طور رسمی فعالیت خود را از سال ۱۳۳۰ آغاز کرد. اولین هیئت مدیره موقت شرکت ملی نفت ایران، درپی اجرای قانون ملی‌شدن صنعت نفت و پس از خلع ید از شرکت نفت انگلیس و ایران، در خردادماه ۱۳۳۰ تشکیل شد و نخستین مدیرعامل این شرکت نیز مهدی بازرگان بود. در سال‌های نخست شرکت ملی نفت تنها در بخش پایین‌دستی صنعت نفت فعالیت می‌کرد، ولی به‌تدریج دامنه فعالیت‌های خود را به بخش بالادستی، در خارج از منطقه جغرافیایی قرارداد کنسرسیوم گسترش داد.[۶] در سال ۱۳۴۴ با تصویب قانون توسعه صنایع پتروشیمی در مجلس شورای ملی، شرکت ملی نفت فعالیت در صنایع پتروشیمی که از سال ۱۳۳۷ با راه‌اندازی واحد تولیدی کود شیمیایی شیراز آغاز شده بود را گسترش داد، همچنین اقدام به تأسیس بخش توزیع گاز خود در همین سال (۱۳۴۴) نمود. پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷ و تشکیل وزارت نفت، بخش‌های پائین‌دستی شامل پالایش و پخش، توزیع گاز و صنایع پتروشیمی، از این شرکت منفک شدند و به‌عنوان شرکت‌های مستقل و زیرمجموعه وزارت نفت، به فعالیت خود ادامه دادند. پس از وقوع انقلاب تاکنون تمرکز شرکت ملی نفت بر فعالیت‌های بخش بالادستی (اکتشاف و تولید نفت و گاز) معطوف می‌باشد و انحصار تولید نفت و گاز را در کشور ایران در اختیار دارد.[۷]

صنایع گاز[ویرایش]

شرکت ملی نفت ایران در زمینهٔ استخراج گاز ترش از میادین گازی و میادین نفتی و همچنین تولید گاز طبیعی (سی‌ان‌جی) و میعانات گازی از آن فعال است و با داشتن نزدیک به بیست درصد از ذخایر گاز جهان، پس از روسیه دومین دارندهٔ ذخایر گاز در جهان شناخته می‌شود؛ اما این شرکت به‌دلیل ناتوانی در جذب سرمایه‌گذار نتوانسته به تولید چشمگیری در مقایسه با میزان ذخایر خود دست‌یابد. به‌گونه‌ای که از زمان پایان جنگ ایران و عراق، قطر در میدان گازی پارس جنوبی که بزرگ‌ترین میدان گازی جهان و میان ایران و قطر نیز مشترک است، بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار آمریکا سرمایه‌گذاری نموده اما ایران با وجود آنکه به‌دلیل داشتن شرکت‌های طراحی و ساخت تجهیزات و ماشین‌آلات صنایع نفت‌وگاز مانند صنایع آذرآب و ماشین‌سازی اراک نیازی به سرمایه‌گذاری‌های سنگینی به‌شکل ارزی نداشته؛ حجم میزان جمع سرمایه‌گذاری ریالی و دلاری شرکت ملی نفت ایران در این میدان در حدود تنها ۴۰ میلیارد دلار آمریکا برآورد می‌شود.[۸] در سال‌های گذشته، این معضل خود را به‌شکل مشکلاتی مانند افت تولید گاز طبیعی نشان داده که علاوه‌بر افت درآمد صنعت نفت‌وگاز کشور ایران منجر به ناتوانی شرکت ملی گاز ایران در تأمین گاز بسیاری از صنایع ارز آور مانند فولاد و سیمان، همچنین ناتوانی در تأمین گاز نیروگاه‌ها گردیده‌است. این مسئله خود منجر به وادارشدن نیروگاه‌هایی مانند شهید رجایی قزوین و شازند اراک به به‌کارگیری مازوت به‌عنوان سوخت نیروگاه و بالطبع آلودگی شدید هوا در این شهرها شده و بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان و ام‌اس را در شهروندان آنان بسیار شایع ساخته‌است.[۹][۱۰][۱۱][۱۲]

هیئت مدیره[ویرایش]

نام سمت جایگاه
جواد اوجی وزیر نفت ایران رئیس هیئت مدیره
محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نایب رئیس هیئت مدیره
نسرین محمدی رئیس امور مجامع دبیر هیئت مدیره
محمد رضا نقیبی رئیس کل حسابرسی و امور مجامع وزارت نفت عضو هیئت مدیره
مهدی فکور مدیر اکتشاف عضو هیئت مدیره
کریم زبیدی مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران عضو هیئت مدیره
محسن قمصری مدیر امور بین‌الملل عضو هیئت مدیره
محمد روستا مدیر امور مالی عضو هیئت مدیره

شرکت‌های تابعه[ویرایش]

شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با تولید ۸۵٪ از نفت خام این شرکت، بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت شرکت ملی نفت ایران به‌شمار می‌آید و پس از آن، به ترتیب شرکت نفت فلات قاره ایران و شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، بزرگ‌ترین زیرمجموعه‌های شرکت ملی نفت ایران محسوب می‌شوند.

تولیدی[ویرایش]

خدماتی[ویرایش]

سایر[ویرایش]

برند[ویرایش]

برند شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۹۲ در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران به عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.[۲۱]

نگارخانه[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. "NIOC Chief: Annual oil revenues $110 billion in last Iranian calendar year, ended 20 March 2012". Iran Daily Brief. 6 February 2013.
  2. "PIW Ranks The World's Top Oil Companies". Energyintel. Archived from the original on 18 March 2009. Retrieved 7 February 2012.
  3. «مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران تغییر کردند». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۳ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۶.
  4. «خبرگزاری فارس - سهام شرکت ملی نفت در بورس عرضه اولیه شود/لزوم تمرکز بر پروژه‌های سودآور با نرخ منصفانه». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۲-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۳.
  5. «واگذاری سهام شرکت ملی نفت به بورس، شاید وقتی دیگر». پایگاه خبری سهام انرژی. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۳.
  6. «عجایبی از شرکت ملی نفت ایران +آمار». خبرگزاری مشرق. ۱۷ تیر ۱۳۹۸.
  7. «آشنایی با شرکت ملی نفت ایران». همشهری آنلاین. ۱۹ مرداد ۱۳۸۹.
  8. مهدی افشارنیک (۹ اسفند ۱۳۸۸). «ضرورت تسریع در توسعهٔ میادین مشترک نفت و گاز کشور». نفت نیوز. ایلنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۶ سپتامبر ۲۰۱۰.
  9. ««بغرنج» شدن بحران انرژی؛ تداوم سوزاندن مازوت و زیان صنایع». کیهان لندن. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۳۰.
  10. «رئیس سازمان محیط زیست درمورد مازوت سوزی در نیروگاه شازند اراک: به دلیل افت حجم حرارت و تمام شدن سهمیه گاز ناچار شدند از مازوت استفاده کنند». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۳۰.
  11. «سلامت‌سوزی با مازوت تا کی؟». ایسنا. ۲۰۲۲-۱۲-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۳۰.
  12. «استان مرکزی جزو 3 استان دارای آمار بالای سرطان/ شناسایی 4000 بیمار سرطانی در استان». خبرگزاری مهر. ۲۰۱۴-۰۱-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۳۰.
  13. «اولین جلسه کارگروه پژوهش شرکت نفت و گاز کارون». وب سایت شرکت نفت و گاز کارون. ۱۵ آذر ۱۴۰۲.[پیوند مرده]
  14. «شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی». شانا. ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۴.
  15. «شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰.
  16. «مشعل» (PDF). وزارت نفت. ۱۱ شهریور ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۰.
  17. «شرکت نفت و گاز پارس» (PDF). اکتشاف و تولید. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۶ ژوئن ۲۰۲۰.
  18. «شرکت نفت و گاز پارس» (PDF). اکتشاف و تولید.[پیوند مرده]
  19. «اعضای هیئت مدیره شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون». روزنامه رسمی جمهوری اسلامی. ۲۱ اسفند ۱۴۰۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲.
  20. «شرکت نفت و گاز پارس» (PDF). اکتشاف و تولید.[پیوند مرده]
  21. «برندهای ارزشمند ایران معرفی شدند». خبرآنلاین. ۲۱ دی ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۷ مرداد ۱۳۹۴.

پیوند به بیرون[ویرایش]