Bóstwa Urartu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Bóstwa Urartu – wykaz bóstw panteonu Urartu, spisany wskutek reformy religijnej za panowania Iszpuniego w latach 825–806 p.n.e.

Lp. Imię bóstwa Wizerunek[1] Płeć Liczba ofiar z Uwagi
wołów owiec
1 Chaldi m 17 34 Naczelne bóstwo panteonu Urartu
2 Tejszeba
m 6 12 Bóstwo burzy i piorunów
3 Sziwini
m 4 8 Bóstwo słońca
4 Chutuini
m 2 4 Prawdopodobnie bóstwo wojny[2], i zwycięstwa[3]
5 Turani
m 1 2 Syn Teiszeby i Chuby[4]
6 Ua
m 2 4
7 Chalaini
m 2 4
8 Szebitu
m 2 4
9 Arsimela
m 2 4
10 Anapsza
m 1 2
11 Diduaini
m 1 2 Prawdopodobnie opiekun stad[5]
12 Szelardi
m 1 2 Bóstwo księżyca
13 Broń boga Chaldiego m 1 2 Prawdopodobnie hipostaza Chaldiego[6]
14. Arbini m 1 2
15 Quera m 1 2 Prawdopodobnie bóstwo plemion protogruzińskich Quiria[7]
16 Elipri m 1 2
17. Taraini m 1 2
18 Adaruta m 1 2
19 Irmuszini m 1 2 Prawdopodobnie bóstwo lecznictwa[5]
20 Ilu aluše uruliliue šiuali m (?) 1 2
21 Alaptuszini m 1 2
22 Erina m 1 2
23 Szirini m 1 2
24. Unina m 1 2
25 Airaini m 1 2 Bóstwo jaskiń
26 Zuzumaru m 1 2
27 Chara m 1 2 Bóstwo dróg
28 Araza m 1 2
29 Ziukuni m 1 2
30 Ura m 1 2
31 Arzibedini m 1 2
32 Arni m 1 2 Bóstwo gór
33 Iniriašie Chaldiego m 1 2 Hipostaza Chaldiego
34 Alsuišie Chaldiego m 1 2 Hipostaza Chaldiego
35 Dirušie Chaldiego m 1 2 Hipostaza Chaldiego
36 Zastępy Chaldiego m 2 4 Hipostaza Chaldiego
37 Zastępy Tejszeby m 2 4 Hipostaza Chaldiego
38 Artucharasau m 2 34
39 Bóstwo miasta Ardini m 1 2
40 Bóstwo miasta Kumenu m 1 2
41 Bóstwo miasta Tuszpy m 1 2
42 Bóstwa miasta Chaldi 1 2
43 Bóstwa miasta Arzuniuini 1 2
44 Dašie Chaldiego m 1 2 Hipostaza Chaldiego
45 Szuba m 1 2
46 Brama bóstwa Chaldiego 1 2
47 Brama bóstwa Tejszeby w mieście Eridia 1 2
48 Brama bóstwa Sziwiniego w mieście Uiszini 1 2
49 Eliacha m 1 2
50 Arnie Chaldiego m 1 2 Hipostaza Chaldiego
51 Ašmašie Chaldiego m 1 2 Hipostaza Chaldiego
52 Bóstwa świątyni Chaldiego 1 2
53 Talapura m 1 2
54 Kilibani m 1 2
55 Ebani m 1 2 Bóstwo ziemi
56 Bóstwo granic (gór?) m 1 2
57 Suinina m 1 2 Bóstwo mórz i wód
58 Bóstwa atchananau 2 14
59 Bóstwo... (?) m 2 14
60 Ilani Gamruti m (?) 4 18
61 Nirible dla Chaldiego m 4 Hipostaza Chaldiego
62 Brama bóstwa Ua w mieście Niszi 2
63 Babania m 10 Bóstwo krainy górskiej[8]
64 Arubaini
ż 1 1 Małżonka Chaldiego
65 Chuba ż 1 1 Małżonka Tejszeby[9]
66 Tuszpuea ż 1 1 Małżonka Sziwiniego[10]
67 Aui ż 1
68 Aia ż 1
69 Sardi ż 1 Prawdopodobnie bogini Wenus[5]
70 Tsinuardi ż 2 Prawdopodobnie odpowiada bogini Isztar[11]
71 Ipchari ż 2
72 Barzia ż 1
73 Silia ż 1
74 Archa ż 1
75 Adia ż 1
76 Uia ż 1
77 Ainau ż 4
78 Ardi ż 2
79 Inuanau ż 17

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Grafiki z wizerunkami bóstw pod numerem 1–12 pochodzą z: B. Oktay, The Anzaf fortresses and the gods of Urartu, Stambul 1999. Wizerunek bogini Arubaini został przedstawiony na urartyjskim naszyjniku, który znajduje się w Muzeum Brytyjskim.
  2. B. Oktay, The Anzaf fortresses and the gods of Urartu, Stambul 1999, s. 47–49.
  3. A. Çilingiroğlu, D.H. French, Anatolian Iron Ages Colloquium (3rd 1990 Van), Ankara 1990, s. 9–30.
  4. И.М. Дьяконов, Архаические мифы Востока и Запада, Москва 1990.
  5. a b c A. Тер-Саркисянц, История и культура армянского народа с древнейших времён до начала XIX века, Москва 2005, s. 50.
  6. Б.Б. Пиотровский, Ванское царство (Урарту), Москва 1959, s. 224.
  7. Hipoteza G.A. Melikiszwili. И.М. Дьяконов, Языки древней Передней Азии, Москва 1967, s. 135.
  8. Б.Б. Пиотровский, Ванское царство (Урарту), Москва 1959, s. 228.
  9. Б.Б. Пиотровский, Ванское царство (Урарту), Москва 1959, s. 225.
  10. Б.Б. Пиотровский, Ванское царство (Урарту), Москва 1959, s. 226.
  11. Г.А. Меликишвили, Урартские клинообразные надписи, Москва 1960.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Oktay B., The Anzaf fortresses and the gods of Urartu, Stambul 1999. ISBN 975-6899-01-8.
  • Çilingiroğlu A., French D.H., Anatolian Iron Ages Colloquium (3rd 1990 Van), Ankara 1990. ISBN 1-898249-05-9.
  • Дьяконов И.М., Архаические мифы Востока и Запада, Москва 1990.
  • Дьяконов И.М., Языки древней Передней Азии, Москва 1967.
  • Меликишвили Г.А., Урартские клинообразные надписи, Москва 1960.
  • Пиотровский Б.Б., Ванское царство (Урарту), Москва 1959.
  • Тер-Саркисянц A., История и культура армянского народа с древнейших времён до начала XIX века, Москва 2005. ISBN 5-02-018445-4.