Edukira joan

Astaperrexil handi

Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Conium maculatum» orritik birbideratua)
Astaperrexil handi
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaPlantae
OrdenaApiales
FamiliaApiaceae
GeneroaConium
Espeziea Conium maculatum

Astaperrexil handia (Conium maculatum) edo otzarribedarra[1] Apiaceae familiako landare belarkara da. Bi urte irauten du bizirik. Oso landare kirastsua izaten da. Zurtoinean ura edo beste zenbait isurkari igarotzeko bideak eta ildoak ditu, eta 50 cm eta 2 m bitarteko garaiera du. Hosto handiak izaten ditu, zatikatuak eta kolore gorrixkakoak. Loreak zuriak, mordotan ateratzen zaizkio. Fruitu lehorrak ditu. Europan eta Asian hazten da: zelaietan, bideetan eta ongarritutako tokietan ugari izaten da. Zikutina eta beste hainbat alkaloide ditu, oso pozoitsuak direnak.[2]

Landarera

Kondairak dio Sokratesek horren infusioa hartu zuela heriotza zigorra ezarri ziotenean.

Deskribapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Conium maculatum bi urtez behingo belar-landare bat da, 1,5 -2,5 metroko garaiera har dezakeena. Zurtoin huts eta ildaskatua du, purpura kolorez zikindua oinarrian, eta oso adartsua goiko aldean; hostoak tripinnatuak, bigunak, kirasdunak, berde-beltzak, triangeluarrak eta foliolo obalatuetan edo lantzeolatuetan banatuta daude. Beheko hostoak peziolatuak dira, eta goikoak baino handiagoak; 60 cm-ko luzerakoak ere izan daitezke. Loreak txikiak dira, zuriak, eta 10-15 cm-ko diametroko unbelatan sortzen dira. Fruitua akenio txiki biribil edo obalatu bat da, berde argia. Haziak txikiak dira, kolore beltzekoak. Landare osoak usain handia du, erruda apurtzean edo igurzten denean duen usaina. [3]

Banaketa eta habitata

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Orriak

Jatorriz Europa eta Afrika iparraldekoa da, ingurune nitrofilo nahiko heze eta freskoetan hazten da, hala nola ibaien ertzetan eta landu gabeko eremuetan.[4] [5] Beste eremu askotan sartu eta bertakotu da, Asia, Ipar Amerika, Hego Amerika, Australia eta Zeelanda Berrian barne. [6] [7] [8] [9] [10] Askotan, gaizki drainatutako lurzoruetan egoten da, bereziki erreketatik, zangetatik eta bestelako ur-azaleretatik gertu. Bide ertzetan, soroen ertzetan eta hondakin eremuetan ere agertzen da. (4) Estatu Batuetako 12 estatutan espezie inbaditzailetzat jotzen da.[11]

Printzipio aktiboak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Landareak piperidinatik eratorritako alkaloideak ditu: koniina edo cicutina, metilcicutina, konhidrina, pseudoconhidrina. [12] [13] [6]

Haziak

Alkaloide piperiduniko ugariena koniina da, eta toxikoena y-konizeina, organo begetatiboetan nagusi dena; hala ere, ugaritasun hori dela eta, koniina da landarearen toxikotasunean eragin handiena duena. Beste alkaloide analogo batzuk ere baditu, hala nola N-metilkoniina, konhidrina, etab.[14]

Koniinak nikotinaren antzeko egitura kimikoa eta propietate farmakologikoak ditu.[6] [15] eta nerbio-sistema zentralaren funtzionamendua aldatzen du azetilkolina hartzaile nikotinikoetan eraginez. Kontzentrazio nahiko altuetan, koniina arriskutsua da gizakientzat eta abereentzat.[13] Potentzia handia duenez, itxuraz txikiak diren dosiak hartuz gero, arnasa kolapsatu eta heriotza eragin dezake erraz. [16] Koniinak neuromuskular lotura blokeatuz sortzen du heriotza, kurareak eragiten duen antzera; horren ondorioz, horrek goranzko giharren paralisia eragiten du, eta azkenean arnas giharren behin-behineko paralisiarekin heriotza eraginez, bihotzean eta burmuinean oxigeno faltagatik. Heriotza ekidin daiteke aireztapen artifizialaren bidez, ondorioak 48-72 ordu geroago desagertu arte. [6] Heldu batentzat. 100 mg (0,1 gramo) koniina irenstea (sei-zortzi hosto fresko inguru, edo hazi edo sustraien dosi txikiago bat) hilgarria izan daiteke [17]

“Benetako” alkaloideak ez bezala, piperidina alkaloideak ez dira zuzenean aminoazidoetatik eratorriak. Aitzindari komuna tetraazetato bat du: alaninaren eta 5-zetooktanalaren transaminazioa, eta konizeina-ra eta beste alkaloideetara eramaten du.

Alkaloide guztien edukia oso aldakorra da organoaren arabera: fruituak aberatsagoak dira, hostoak baino %1 arte, urtaroaren eta jatorri geografikoaren araberakoa ere bada. Klima aldaketen eta niktemeroen araberako aldaketak ere badaude. Landare lehorrak pixkanaka alkaloideak (lurrunkorrak) galtzen ditu, baina belar ondu prestatu berri batek oraindik 1900 ppm alkaloide baino gehiago ditu. Alkaloide desberdinen proportzioa ere oso aldakorra da. Salbuespenak salbuespen, y-conizeina zati begetatiboetan nagusi da, eta koniina, berriz, fruitu helduetan da nagusi.[18]

Toxikotasuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Landare osoak piperidina alkaloideak ditu, besteak beste, flavonoide eta kumarina glukosidoak eta olio esentzial bat, baita konizeina eta koniina (konina, konizina edo zikutina ere deitua), nerbio-sistema zentralaren funtzionamendua inhibitzen duen neurotoxiko bat, “cicutismo” deritzona sortuz.

Irentsiz gero, osasunerako arriskutsua izan daiteke.[19] Toxina honen eragina kurarearen antzekoa da. Horren kontzentrazioa aldatu egiten da heltze-etaparen eta baldintza klimatikoen arabera; batez ere fruitu berdeetan aurkitzen da (%0,73-0,98), ondoren fruitu helduetan (%0,50) eta proportzio txikiagoan loreetan (%0,09-0,24).

Alkaloideak landare osoan badaude ere, kontzentrazio handiena fruituetan gertatzen da. [14] Fruitu berde gramo batzuk aski lirateke gizaki baten heriotza eragiteko.

Hausnarkariak, zaldiak, astoak eta hegaztiak ez dira oso sentikorrak pozoiarekiko, baina pozoi bortitza da untxi eta haragijaleentzat. Gizakian, irensteak digestio-arazoak eragiten ditu hurrengo orduan (batez ere sustraia erabiltzen denean), bertigoak eta zefaleak, parestesiak, gorputzeko tenperatura jaistea, muskulu-indarra murriztea eta, azkenik, goranzko paralisia. Heriotza gerta daiteke konbultsioek eta muskulu-suntsiketak giltzurrun-gutxiegitasuna eragiten dutelako, edo arnasketan eragiten dituen alterazioek (hasieran azeleratu eta gero deprimitu egiten dute) asfixiaz heriotza eragin dezaketelako.

Normalean, intoxikazioak beste unbelifero jangarri batzuekin (azenarioa, perrexila, anisa) nahasita edo landare hori jan duten animaliak kontsumitzean gertatzen dira. [20]

Aspalditik da ezaguna gizakiarentzat duen toxikotasuna. Atenasen K.a. 339an, Sokrates espetxeratu egin zutela kontatzen da, eta handik aste gutxira, kopa bat zikuta edatera behartu zutela.[21]

Toxikoen identifikazioa

Oro har, azterketa morfologikoa erabakigarria da: orban moteak zurtoin ildaskatuan, eta usaina (ihartzen denean, landareak usain desatsegina botatzen du, pozoitutako animalien gernuan eta hausnarketa-likidoan ere hauteman daiteke). Fruitua eskura dagoenean, bi merikarpoak aztertzen dira, bakoitza saihets primario irtenekin. Vitas eta kanpoko albumenaren gabezia nabaria da. Endokarpoa ferra-formako zelula esklerifikatuz osatutako ilara batez inguratuta dago. Ikerketa eta alkaloide kopurua prozedura klasikoen bidez egin daitezke, baina oso kontuan hartuta piperidina sinple horien lurrunkortasuna (koniina lurrun-korrontearen bidez atera daiteke). Molekula horiek landareetan edo ingurune biologikoetan zehazteko, oro har, gas-faseko kromatografia eta masa-espektrometria erabiltzen dira. [16] 6-8 hosto kontsumitzeak heldu bat ordu gutxiren buruan hiltzea eragin dezake. [21]

Hautemandako sintomak

Toxikologiako tratatu klasikoen deskribapenetatik abiatuta ezar daiteke sintomatologia. Lehen sintomak berehala agertzen dira: listo-jarioan, goragalean, gonbitoetan, faringeko narritaduran, hesteetako minetan. Intoxikatuak egarria du, irentsi egiten du eta nekez hitz egiten du, eta begi-niniak handituta ditu. Beheko gorputz adarrak ahuldu egiten dira, horri giltzurrun-faila gehitu behar zaio eta gihar-paralisi progresibo bat hasten da, azkenean arnas muskuluei eraginez itota hiltzen da. Konortea ez da inoiz galtzen, baina ikusmen eta entzumen arazoak nabaritzen dira. Dardara konbultsiboak eta gorputz-adarren mugimendu desordenatuak ager daitezke. Autore ezberdinek kontatzen dituzten ezberdintasun txikiak direnak direla, sintomatologia hau Sokratesen heriotzaren aurrekoaren oso bestelakoa da, soilik heriotza lasai eta duinera eraman zuen goranzko paralisia. Batzuek hipotesi bat dute desadostasun horiek azaltzeko: filosofoari aurkeztutako kopak zikuta eta opio nahasketa bat zuela, eta azken horrek koniinaren efektuen zati bat arindu zuela.

Azken behaketek adierazten dute osagai <<letargiko>> bat dela nagusi sintomatologian. Lehen kasuan, 0,85 mg/g y-coniceina zuten hostoak kontsumitu zituen 4 urteko haur batean lokartze azkar bat erregistratu zen, 30 minutu. Bi ordu geroago, umeak ohean botaka egin zuen, eta lo jarraitu zuen. Beheko gorputz-adarren estimulazioak oso erantzun txikia eragin zuen; digestio-aparatuko deskontaminazioa egin ondoren, sentikortasun nozuzeptiboa gutxitzen joan zen 90 minutuz, eta, ondoren, haurra pixkanaka-pixkanaka bere onera etorri zen. Urte horretan bertan, bigarren ohar batek kontatzen du hiru urteko haur bat <<.lokartu>> egin zela, eta autopsiak, irentsi eta bi ordu eta berrogei minutura hil zela; haren urdailak 142 g landare-material zituen. Angers-eko zentro toxikologikoan egindako beste azterketa batean, zikuta nagusiko fruitu berdeen kafe-koilaratxo bat hartzeak eragindako intoxikazio-printzipioa erregistratu da. Gaixoak, psikopata batek, ikusmen arazoak, gorputz adarren ataxia, ibiltzeko zailtasunak eta eskuetan muskuluen ahultasuna zituen. Arnas aireztapena eta extubazioa egin zioten 48 ordura. [16]

Tratamendua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ez dago konninaren aurkako antidoto espezifikorik. Urdaila uztu egiten da, eta, ondoren, ikatz aktibatua ematen da. Konbultsioak izanez gero, bentzodiazepinaren bat eman behar da. Diuresi behartua gomendatzen da, eta giltzurrun-funtzioa monitorizatu egingo da. Aireztapen lagundua eta oxigenoterapia ere beharrezkoak izaten dira. Pronostikoa oso larria izaten da pazientea ez bada azkar artatzen. Fase kritikoa gaindituz gero, hobekuntza azkarra eta erabatekoa izaten da, nahiz eta aste batzuetan miasteniak irauten duen. [21]

Erabilerak eta kontraindikazioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fruituak eta baita hostoak ere landare freskozko kataplasma moduan, edo zikuta-olioa, antiespasmodikoa, galaktofugoa, anallgesikoa, anestesiko lokala eta nerbio-amaiera sentsitiboetan lasaigarri gisa eragiteagatik, min iraunkorra baretzeko.

Belladonaren antzeko eragin narkotikoa du, eta 40 ordu baino gehiago irauten du. Kanpotik, linimentuetan erabili izan da ziatikarako, trigeminoaren neuralgiarako eta min erreumatikoetarako. [3]

Neuralgia tematietan eta minbizi terminalen mina tratatzeko erabili zen. Iraganean, tetanosean, amorruan , tisian eta gaitz benereoetan ere erabili izan zen. Bere potentzial toxikoa dela eta, ez da komeni landare honen erabilera fitoterapeutikoa, eta bereziki kontraindikatuta dago haurdunaldian, edoskitzaroan eta haurretan. [21]

Zikuta pozoi oso indartsua da, eta ez da inoiz barne-bidetkk erabili behar, bere zukuaren tanta batzuk hilgarriak izan baitaitezke pertsona batentzat, [3]

Zikutaren bidez suizidiora bultzatzea arrunta zen antzinatean. Zenbait autorek, Andocidesek, Dióduresek eta Lisiasek, aipatzen dute beren lanetan; pozoiaren biktimen izen gutxi erregistratu dira, nahiz eta badakigun ehunka hiritar exekutatuak izan zirela horrela Hogeita Hamar Tiranoen erregimen laburrean eta boteretik kendu zuen gobernuan..

Beste erabilera batzuk ere izan zituen zikutak. Gosete garaietan erabili zen azken irtenbide gisa, eta, beraz. Estrabonek (K. a. 63 - K. o. 21, Diogenes Laercion lanean aipatua) dio Zeos edo Zea uhartean (Zikladeetakoak) 60 urtetik gorako gizonak behartuta zeudela (guztien onerako) sakrifizio batean hartzera, elikagaiak gainerako biztanleentzat nahikoa izan zitezen.

Joan den mendean, antiespasmodiko eta lasaigarri nerbioso gisa erabili zen, eta horregatik, estrikninarako antidoto gisa erabiltzea gomendatzen zen. Gaur egun ere belar-medikuntzan erabiltzen da, baina <<medikuaren errezetarekin, medikuaren aginduz edo pozoi gisa>> bakarrik eskura daiteke. [22]

Zikuta kultura orokorrean

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zikuta bidezko intoxikazioa greziarrek erabili zuten heriotza-zigorrera kondenatutakoei bizia kentzeko, eta greziar estatuak herriari ere libreki banatzen zion, eutanasia bidez hil nahi zuen jendea hornitzeko. Garai hartan eutanasia oso ohikoa zen antzinako Grezian. Kasurik ezagunena Sokratesen heriotzarena da, K.a. 399. urtean. Fedonen elkarrizketan, Platonek zikutari buruzko xehetasun batzuk aipatzen ditu, Kritonen pertsonaiak dioenez, Sokratesi pozoia hornitzeko arduradunak ahalik eta gutxien hitz egiteko agindu zion, berotzen bazen bi edo hiru aldiz gehiago edan beharko baitzuen. [23]

Animalien intoxikazioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Intoxikazio kasuak, askotan larriak, animalia espezie gehienetan jakinarazi dira: txerriak, behiak, zaldiak, ardiak, ahuntzak, untxiak, indioilarrak eta altzea. Intoxikatutako animaliek listu ugari jariatzen dute. Eszitazio-fase iragankor baten ondoren, apatiko eta atoxiko bihurtzen dira, begi-ninia dilatatzen da, pixa eta kaka egiten dute maiz, pultsu ahula izaten dute, mintzak zianositu egiten dira eta arnasketa zaildu egiten zaie. Giharretako ahulezia handia izaten dute: animalia asaldatuta etzaten da eta ezin da altxatu; gainera, dardarak eta malko-jarioa izaten ditu. Arnas paralisiak eragindako heriotzaren aurretik ez dago konbultsiorik. Espezieek koniinarekiko duten sentirkortasuna oso aldakorra da. Sintoma larriak agertzen dira: 3,3 mg/kg alkaloide behietan eta 15,5 mg/kg astoetan; ardietan berriz, 44 mg/kg-k intoxikazio arina baino ez du eragiten. Oilaskoak, indioilarrak eta galeperrak bezalako hegaztietan paralisi flazidoak ere ikusi dira. Emeek zikuta jaten badute, horrek sortzetiko malformazioak eragin ditzake, bereziki txahaletan eta txerrikumeen kasuan. Zikuta eta koniinaren fetuetan dagoen toxikotasun hori esperimentalki aztertu da ardietan (ondorio txikiak azkar deuseztatzen dira), txerrametan eta behietan. Xehetasunetan sartu gabe, seinalatzen da fetuaren mugimenduak murriztearen ondoriozko malformazio horiek ez direla induzituak, landarea behin eta berriz irenstea haurdunaldiaren aldi jakin batean gertatzen denean baino (55 eta 75 egun bitartean behian eta 43 eta 53 egun bitartean txerraman). Atzemandako malformazioak batez ere artikulazioetakoak dira, hala nola eskoliosia, artrokriposioa (zutik egotea eragozten dute). Txerramei goiz emateak (3 eta 45 egun bitartean) ahosabaian pitzadurak eragiten ditu esne-txerriengan. Azkenik, aipatu behar da teratogenia alkaloide osoen edukiaren eta konposizioaren araberakoa dela, eta y-coniceinak zeregin garrantzitsua duela. [14][20] [22][18] [21][24]

Intoxikazio akzidentala ager daiteke, apioarekin, perrexilarekin eta jateko edo ongailu gisa erabiltzen diren beste landare batzuekin duten antzagatik, nahiz eta landare horien eta zikutaren artean desberdintasunak egon, hala nola tamaina, usain berezi desatsegina (perrexilak usain atsegin bereizgarria du) eta zurtoinetako orban gorriak, perrexilean inoiz ez daudenak.

Taxonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Conium maculatum Carlos Linneok deskribatu zuen eta Spcies Plantarum-en argitaratu zuen. 243.1753. [25]

Zitologia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Conium maculatum-en kromosoma kopurua (Fam.Umbelliferae) eta azpiegitura espezifikoen taxonak: 2n=22. [26]

Etimologia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Conium: izen generikoa, grezierazko κώνειον (kṓneion) datorrena, <<kono>> esan nahi du, eta haren fruituen forma konikoari egiten dio erreferentzia.[3]

maculatum, latinezko maculatus, a, um, adjektibotik datorren epitetoa, <<zikindua, orbanez zipriztindua>> eta aldi berean macula, <<orbana>>. <<Cicuta>> izen arrunta latineko cicuta hitzetik dator zuzenean. [27]​

Sinonimia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Conium ceretanicum Sennen
  • Conium leiocarpum (Boiss.) Stapf[28]​
  • Cicuta major Lam.
  • Cicuta officinalis Crantz
  • Conium cicuta Neck.
  • Conium maculosum Pall.
  • Coriandrum cicuta Crantz
  • Coriandrum maculatum (L.) Roth
  • Selinum conium (Vest) E.L.Krause
  • Sium conium Vest[29]​

Izen arruntak gazteleraz

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • acebuda, acedura, anises, azecuta,
  • budoños,
  • canaveira, caneja, canerla, cañaeja, cañafierro, cañafleja, cañafloja, cañaheja, cañaheja cañaheja mala, cañaherla, cañahierla, cañahierra, cañahierro, cañahueca, cañajierra, cañaleha, cañaleja, cañaloca, cañas hierras, cañasiero, cañaveira, cañaveleira, cañavera, cañigarro, cañiguerra, cañonceja, cañuelaceguta, capazos, cecuta, ceguda, ceguta, chicuta, chifletes, cibuta, cicuta, cicuta manchada, cicuta mayor, cicuta menor, cicuta no fétida, cicuta oficinal, ciguda, ciguta,
  • diversa de la ferula, dibleto, droga
  • embude, embudejo, embudos, embue, entremisa,
  • falsa cicuta, floridos,
  • hierba loca, huelemanos,
  • jecuta,
  • linojo,
  • mastrancho, mexacan,
  • perejil lobuno, perejil bravo, perejil de burro, perejil de las brujas, perejil de macho, perejil de perro, perejil de sapo, perejil de tontos, perejiles, perejil montisco, perejilón, perejil silvestre,
  • sarnosa, secuta, siblatos,
  • tetas de embudo,
  • yerba cicuta,
  • zecuta.​


Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ R. M. de Azkue, Dicc.
  2. ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
  3. ↑ a b c d Dr. Berdonces I Serra (1ª edición: 1998). Gran Enciclopecia de las Plantas Medicinales. Tikal ediciones ISBN 84-305-8496-X. pp. 309-310..
  4. ↑ http://www.brc.ac.uk/plantatlas/index.php?q=plant/conium-maculatum.
  5. ↑ Altervista Flora Italiana, Cicuta maggiore, Conium maculatum L. incluye fotos y mapa de la distribución Europea.
  6. ↑ a b c d Schep LJ, Slaughter RJ, Beasley DM (septiembre-October de 2009). «Nicotinic plant poisoning». Clinical Toxicology (Philadelphia, Pa.) 47 (8): 771-81. PMID 19778187. doi:10.1080/15563650903252186..
  7. ↑ Flora of China, 毒参 du shen Conium maculatum Linnaeus, Sp. Pl. 1: 243. 1753..
  8. ↑ «Atlas of Living Australia, Conium maculatum L., Carrot Fern». Archivado desde el original el 19 de septiembre de 2015. Consultado el 3 de septiembre de 2015..
  9. ↑ A Modern Herbal by Mrs. M. Grieve. Hemlock: Poison. Botanical.com, consultado el 7 de mayo de 2016..
  10. ↑ «RIAN: INTA: Instituto Nacional de Tecnologia Agropecuária - Consulta Atlas de Malezas ( Version Beta 1.0), Nro Maleza: 20847, Nombre Científico: Conium maculatum L., Nombre Vulgar: cicuta, cicuta grande, cicuta mayor, conio.Consultado en 7 de mayo de 2016.». Archivado desde el original el 8 de mayo de 2016. Consultado el 8 de mayo de 2016..
  11. ↑ «poison hemlock, spotted hemlock – Conium maculatum». Map, where regarded invasive. National Park Service. Consultado el 14 de enero de 2009..
  12. ↑ Reynolds T (junio de 2005). «Hemlock alkaloids from Socrates to poison aloes». Phytochemistry 66 (12): 1399-1406. PMID 15955542. doi:10.1016/j.phytochem.2005.04.039..
  13. ↑ a b Vetter J (septiembre de 2004). «Poison hemlock (Conium maculatum L.)». Food and Chemical Toxicology 42(9): 1373-82. PMID 15234067. doi:10.1016/j.fct.2004.04.009..
  14. ↑ a b c Consejo General de Colegios Oficiales de Farmacéuticos, (2003) Plantas medicinales y fitoterapia III. FORMACIÓN CONTINUADA. Páginas : 348-349.
  15. ↑ Brooks, D. E. (28 de junio de 2010). «Plant Poisoning, Hemlock». MedScape. eMedicine. Consultado el 2 de marzo de 2012..
  16. ↑ a b c Tilford, Gregory L. (1997). Edible and Medicinal Plants of the West. ISBN 0-87842-359-1..
  17. ↑ «Conium maculatum L.». Inchem. IPCS (International Programme on Chemical Safety). Consultado el 6 de julio de 2012..
  18. ↑ a b BRUNETON, J. (2001) Plantas tóxicas, vegetales peligrosos para el hombre y los animales. Huesca: ACRIBIA, S.A. Páginas: 104-109.
  19. ↑ European Food Safety Authority (EFSA) (2012). «Compendium of botanicals reported to contain naturally occuring substances of possible concern for human health when used in food and food supplements». EFSA Journal 10 (5): 2663. doi:10.2903/j.efsa.2012.2663..
  20. ↑ a b id=SgZjLFGBAAcC&pg=PA51&dq=mecanismo+de+acci%C3%B3n+coniina&hl=es&sa=X&ei=ikFiVPT_O8ONsQTwooDQBw&ved=0CBQQ6AEwAA#v=onepage&q=mecanismo%20de%20acci%C3%B3n%20coniina&f=false Castillo García, E. Martínez Solís, I. Manual de Fitoterapia (2007), Barcelona. ELSEVIER DOYMA S.L. Página 52. Disponible en:.
  21. ↑ a b c d e http://www.fetoc.es/asistencia/intoxicaciones_plantas_y_setas_completo_2009.pdf Nogué S. Simón J. Blanché C. y Piqueras J. (2009), Intoxicaciones por plantas y setas. Barcelona : Artes Gráficas Venus S.L. Disponible en:.
  22. ↑ a b http://www.medicinabuenosaires.com/demo/revistas/vol59-99/2/v59_n2_211_214.pdf Basilio A. Kotsias. Instituto de Investigaciones Médicas Alfredo Lanari, Facultad de medicina, Universidad de Buenos Aires. (1999) ; Vol 59 Nº 2, Páginas 211-214. Disponible en:.
  23. ↑ «Fedón». Diálogos III. 63d-e: Editorial Gredos. 2007. p. 37. ISBN 978-84-473-5021-6..
  24. ↑ Lorenzo, P. Moreno, A. Lizasoain, I. Leza, J. C. Moro, M.A. y Portolés, A. Velázquez Farmacología Basica y Clínica. Madrid . (2009) EDITORIAL MÉDICA PANAMERICANA. 18ª. EDICIÓN. Páginas: 115-116.
  25. ↑ Conium maculatum en Trópicos.
  26. ↑ Contribuiçao para o conhecimento citotaxonómico das spermatophyta de Portugal. Queirós, M. (1972) Anuário Soc. Brot. 38: 293.
  27. ↑ Real Academia Española. «cicūta». Diccionario de la lengua española (23.ª edición)..
  28. ↑ Sinónimos en Tropicos.
  29. ↑ «Conium maculatum - nombres vernáculos». Anthos (requiere búsqueda interna). Consultado el 30 de agosto de 2020..

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Biologia Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Astaperrexil_handi&oldid=10298205"(e)tik eskuratuta