Didier Ratsiraka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Didier Ratsiraka
Ilustracja
Didier Ratsiraka (1997)
Data i miejsce urodzenia

4 listopada 1936
Vatomandry

Data i miejsce śmierci

28 marca 2021
Antananarywa

Prezydent Madagaskaru
Okres

od 9 lutego 1997
do 5 lipca 2002

Przynależność polityczna

Stowarzyszenie na rzecz Odrodzenia Madagaskaru

Poprzednik

Norbert Ratsirahonana (p.o.)

Następca

Marc Ravalomanana

Prezydent Madagaskaru
Okres

od 15 czerwca 1975[1]
do 27 marca 1993

Przynależność polityczna

Stowarzyszenie na rzecz Odrodzenia Madagaskaru

Poprzednik

Gilles Andriamahazo[2]

Następca

Albert Zafy

Didier Ratsiraka (ur. 4 listopada 1936 w Vatomandry, zm. 28 marca 2021 w Antananarywie[3]) – malgaski polityk i wojskowy, znany jako „czerwony admirał”[4][5], w latach 1975–1993 i 1997–2002 prezydent Madagaskaru[6]

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w 1936 roku[4]. Pochodził z ludu Betsimisaraka[5]. Służył w marynarce Madagaskaru, gdzie dosłużył się stopnia kapitana[5]. Władzę objął w czerwcu 1975 roku w wyniku rozgrywek wewnątrz wojska które rządziło krajem od 1972 roku[4][6]. O jego wyborze przez armię zaważyło pochodzenie Ratsiraka (był on jednym z côtiers) i socjalistyczne sympatie (został przez to zaakceptowany przez grupy kontestujące poprzedni model ustrojowy)[4]. Rządy objął jako przewodniczący Najwyższej Rady Rewolucyjnej[4]. Wybór wojska zatwierdziło referendum, które odbyło się w grudniu tego samego roku. Odtąd sprawował on formalnie urząd prezydenta. Zmiany jakie wówczas nastąpiły dały początek „Drugiej Republice“[4][6].

„Czerwony admirał” zapowiedział przeprowadzenie na wyspie socjalistycznej rewolucji. Ogłosił Kartę Malgaskiej Rewolucji Socjalistycznej, określaną jako „Czerwona książka” („Boky Mena”)[4][6]. Karta głosiła potrzebę budowy społeczeństwa, opartego na „pięciu filarach rewolucji” (byli to chłopi i robotnicy, młodzi intelektualiści, kobiety, armia oraz Najwyższa Rada Rewolucyjna). „Czerwona książka“ definiowała socjalizm jako jedyną drogę do szybkiego rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Ukierunkowała nową politykę zagraniczną, opartą na niezaangażowaniu. W polityce wewnętrznej natomiast głosiła decentralizację oraz wprowadzenie gospodarki planowej[4].

Po ogłoszeniu programu Ratsiraka od razu przystąpił do jego realizacji. Jego rząd ku uciesze nacjonalistów przejął należące do Francji gałęzie gospodarki i kontynuował proces uniezależnienia się od byłej metropolii. Likwidacji uległy także amerykańska stacja satelitarna[4]. Kosztem relacji z Zachodem pogłębił współpracę z blokiem wschodnim i ZSRR[6]. W polityce wewnętrznej zawiesił działalność partii politycznych i wprowadził nową konstytucję która poszerzała jego uprawnienia[6]. Oprócz tego ogłosił zakończenie stanu wojennego (wprowadzonego w 1972), pozostawiając sobie jednak prawo do cenzury mediów[4]. W marcu 1976 roku zdecydował się poszerzyć rząd o cywili. Utworzona została reprezentująca rząd partia Stowarzyszenie na rzecz Odrodzenia Madagaskaru (AREMA). Stała się ona jedną z sześciu organizacji tworzących koalicję, Narodowy Front na rzecz Obrony Rewolucji (FNDR). Na czele koalicji stanął sam prezydent. Od 1977 FNDR był dominującą siłą, która kontrolowała rząd[4][6][5].

Jeszcze w 1978 roku po społecznych protestach zdecydował się na liberalizację gospodarki. Reformy gospodarcze odbyły się z pomocą Międzynarodowego Funduszu Walutowego[4]. Politykę tą kontynuowano w latach 80. Na ten okres przyszło ponowne ożywienie stosunków z Francją i przywrócenie gospodarki wolnorynkowej[6]. Prezydent zyskał reelekcję w 1982 i 1989[6], niemniej jednak jego poparcie było coraz mniejsze. W 1982 wyniosło ono 80% (przy 95% w 1975) a w 1989 zaledwie 63%[4]. Po zamieszkach w 1989 roku zgodził się na liberalizację systemową. Jeszcze w tym roku zniósł cenzurę[6]. Wraz z rozpadem ZSRR nastawił kraj na współpracę z byłą metropolią[6]. W latach 1990-91 doszło do masowych demonstracji i strajku generalnego[6]. W 1990 roku zrezygnował ze stanowiska przewodniczącego FNDR[5]. W 1991 roku zalegalizował działalność ruchów opozycyjnych a w grudniu tegoż roku podpisał porozumienia o rozwiązaniu Najwyższej Rady Rewolucyjnej i parlamentu. W 1992 roku odbyło się referendum na mocy którego przyjęto nową konstytucję. Nowy dokument państwowy przesądził o odstąpieniu od systemu socjalistycznego i ograniczał uprawnienia prezydenta[6]. Ratsiraka zgodził się na przeprowadzenie wolnych wyborów i zaprosił do rządu przedstawicieli opozycji[4].

W 1993 roku przegrał wybory prezydenckie z przywódcą opozycji Albertem Zafy. Również nowa partia byłego prezydenta, Mouvement Militant pour le Socialisme Malgache (MMSM), poniosła wyborczą porażkę[6][4]. Po przegranych wyborach utworzył ugrupowanie Awangarda na Rzecz Ożywienia Gospodarczego i Społecznego[5]. W lipcu 1996 roku parlament zmusił prezydenta Zafy do ustąpienia ze stanowisko po tym gdy przekroczył on własne uprawnienia. W listopadzie 1996 roku odbyły się przedterminowe wybory które wygrał Ratsiraka (w drugiej turze zdobył 50,7% głosów). W wyborach parlamentarnych w 1998 roku najwięcej miejsc zdobyła AREMA sprzymierzona z Ratsiraką. W tym samym roku prezydent przeforsował referendum które poszerzało zakres jego uprawnień[6][4]. Po niepokojach społecznych wynikających z pogarszającego się stanu gospodarczego ogłosił przedterminowe wybory prezydenckie. Odbyły się w grudniu 2001 roku. W ich następstwie zwycięzcą ogłosił się zarówno Ratsiraka jak i jego rywal, Marc Ravalomanana. W kraju wybuchł kryzys konstytucyjny. Powstały dwa ośrodki władzy prezydenckiej: dotychczasowy prezydent, popierany przez Malgaszów z wybrzeża, urzędował w mieście Mahajanga, grożąc utworzeniem odrębnego państwa; Ravalomanana, mający oparcie w mieszkańcach wnętrza kraju, przy poparciu Sądu Najwyższego sprawował władzę w centrum Madagaskar. Po mediacjach OJA konflikt zakończył się w połowie 2002 wyjazdem Ratsiraki do Francji[4][6][7].

W 2003 został skazany zaocznie na 10 lat ciężkich robót za defraudację publicznych pieniędzy[5]. W 2011 roku został oczyszczony z zarzutów i pozwolono mu na powrót do kraju[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Do 4 stycznia 1976 przewodniczący Najwyższej Rady Rewolucyjnej.
  2. Jako przewodniczący Narodowego Komitetu Wojskowego.
  3. Madagascar : l'ancien président Didier Ratsiraka est décédé. ipreunion.com. [dostęp 2021-03-28]. (fr.).
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q Czerwony Admirał z Madagaskaru. afryka.org. (pol.).
  5. a b c d e f g Ratsiraka Didier, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-09-05].
  6. a b c d e f g h i j k l m n o p Madagaskar. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2015-06-03].
  7. Ratsiraka gets 10 years hard labour. [dostęp 2010-09-07].
  8. Didier Ratsiraka, the 'Red Admiral', back in Madagascar. expatica.com. (ang.).