Eisrael

Ourige: Biquipédia, la anciclopédia lhibre.
Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!

L Stado de Eisrael (an heibraico מדינת ישראל, trasl. Medīnát Isra'él; an árabe دولة إسرائيل, trasl. Daulát Isrā'īl) ye un paíç ne l Ouriente Médio, na stremidade sudeste de l mar Mediterráneo. Ye ua república democrática parlamentar fundada an 14 de Maio de 1948. Ye l solo stado judiu an to l mundo[1][2]. Ambora Eisrael nunca tenga definido oufecialmente las sues frunteiras, atualmente debide cul Líbano la norte, Síria i Jordánia al lheste i Eigito ne l sudoeste.[3] La Cisjordánia i la Faixa de Gaza tamien son cunfrontantes.

La capital declarada (mas nun reconhecida pula quemunidade anternacional) de l paíç i sede de l gobierno ye Jarusalen, que ye tamien la residéncia de l persidente de la nacion, repartiçones de l goberno, suprema corte i l Knesset (parlamento). La Lei Básica stablece que "Jarusalen, cumpleta i ounida, ye la capital de Eisrael" anque la Outoridade Palestina ber Jarusalen Ouriental cumo fetura capital de la Palestina i las Naciones Ounidas i la maiorie de l países nun aceitáren la Lhei Básica, argumentando que l status final debe asperar feturas negociaçones antre Eisrael i la Outoridade Palestina. La maiorie de l países mantén sue ambaixada an Tel Abib.[4][5][6] Eisrael ye cunsidrada tamien l paíç mais abançado de la region an tenermos de liberdade de amprensa,[7] regulamentaçones ampresariales,[8] cumpetiçon eiquenómica,[9] lhiberdade eiquenómica[10] i índice de zambolbimiento houmano médio.[11]

L cunflito antre Eisrael i la Palestina an andamiento cuntina a ser ua fuonte de tenson drento i fura de Eisrael.[12][13] An particular, esto causou tensones cun ls bezinos árabes de Eisrael, cun alguns de ls quales Eisrael tamien antrou an cunflito[13]. Grupos cumo la Anistia Anternacional[14] i Houman Rights Watch[15] ténen sido críticos de las políticas de Eisrael, anquanto outras ourganizaçones cumo la Fredon House[16], l gobierno de l Stados Ounidos< ref name="Mark">Eisrael: US Foreign Assistance. Clyde R. Mark, Foreign Affairs Defense and Trade Dibision, Cungressional Research Serbice, Biblioteca de l Cungresso de ls Stados Ounidos.] 26/04/2005.</ref> i alguns países de la Ouropa, cumo l Reino Ounido[17] i la Almanha,[18] giralmente apoian bélico i financeiramente Eisrael.[19]

Segundo las scrituras bíblicas, Eisrael ye a tierra prometida por Dius als heibreus i l brício de la religion i de la cultura judaicas.[20]

Etimologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

L nome Eisrael (ישראל), que an heibraico quier dezir aquel que lhuita cun Dius (ישר-אל; "Issar-El"), ten sue ourige na passaige de l lhibro de l Génesis (Gen 32:28), purmeiro de la Bíblia heibraica (Torá), na qual Jacó lhuita contra un anjo i recibe deste l nome de Eisrael.[21] La nacion que tenerie sido fundada por Jacó, ye chamada alternatibamente de "Ls Filhos de Eisrael", "L Pobo de Eisrael", ó "israelitas". Tamien ye de la tradiçon judaica l ansinamiento que ye la formaçon de l nome atrabeç de las einiciales (an heibraico) de ls patriarcas de l pobo heibreu: Isaac i Jacó ("י"), Sara ("ש"), Raquel ("ר"), Abraon ("א"), Léia ("ל").[sin fuontes?]

L purmeiro registro stórico de la palabra "Eisrael" ben dua stela eigípcia documentando campanhas melitares an Canaana. Anque desso, esta estela se refree a un pobo (l detreminatibo para 'território' staba ausente) ye datado la aprossimadamente 1211 a.C..[22]

Outros nomes rejeitados propunhan Eretç Eisrael, Sion i Judéia.[23] L uso de la palabra "israeli" para se referir a un cidadano de Eisrael fui decidido pul Gobierno de Eisrael nas sumanas eimediatamente passado la andependéncia i anunciado pul anton Menistro de las Relaçones Steriores, Moshe Shertok[24].

An mirandés, ls habitantes de l moderno Stado de Eisrael son chamados "eisraelitas". La palabra "eisraelita" puode tamien ser outelizada para se referir als adetos de la religion judaica.[sin fuontes?]

Stória[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Stória de Eisrael

Raízes stóricas[eiditar | eiditar código-fuonte]


Fexeiro:Masada Roman Ruines by David Shankbone.jpg
Guarniçon romana an ruínas al pie de Massada.

La tradiçon judaica defende que la Tierra de Eisrael ten sido ua Tierra Santa judaica i ua Tierra prometida por quatro mil anhos, zde l tiempo de l patriarcas. La tierra de Eisrael guarda un lhugar special nas oubrigaçones relegiosas judaicas, anglobando ls mais amportantes lhocales de l judaísmo (cumo ls restos de l Purmeiro i Segundo Templos de l pobo judiu). Conetado cun estas dues bersones de l templo stan ritos relegiosos seneficatibos que simbolizan la ourige de muitos aspetos de l judaísmo moderno.[25] A partir de l seclo X a.C.[26] ua série de reinos i stados judaicos stablecírun un cuntrole antermitente subre la region que durou cerca de 150 anhos, pa l Reino de Eisrael, até a la sue cunquista puls assírios an 721 a.C., i quatro seclos pa l Reino de Judá, até a la sue cunquista por Nabucodonosor an 586 a.C. i çtruiçon de l Templo de Salomon puls babilónios.[27] An 140 a.C. la rebolta de l Macabeus lhebou al stablecimiento de l Reino Hasmoneu de Eisrael, cuja eisisténcia anquanto reino andependiente durou 77 anhos, até a la cunquista de Jarusalen por Pompeu an 63 a.C, altura an que se tornou un reino tributário de l Ampério Romano.[28]

Fexeiro:Sack of jarusalen.JPG
La menorá sequeada de Jarusalen, eimaige de l Arco de Tito.

Sob l domínio assírio, babilónico, persa, griego, romano, bizantino i (brebemente) sassánido, la persença judaica na region deminuiu por causa de spulsones an massa. An particular, l fracasso na rebolta de Bar Kokhba contra l Ampério Romano an 132 resultou nua spulson de ls judius an ancha scala. Fui durante este tiempo que ls romanos dórun l nome de Syria Palæstina a la region geográfica, nua tentatiba de apagar laços judaicos cula tierra.[29] Inda assi, la persença judaica na Palestina permaneciu custante. La percipal cuncentraçon de populaçon judaica trasferiu-se de la Judéia para Galiléia. La Mishná i l Talmud de Jarusalen, dous de ls testos judaicos mais amportantes, fúrun cumpuostos na region durante esse período. La tierra fui cunquistada de l Ampério Bizantino an 638 durante l período einicial de las cunquistas muçulmanas. L niqqud heibraico fui ambentado an Tiberíades nessa época. La ária fui dominada puls omíadas, anton puls abássidas, cruzados, ls corésmios i mungóles, antes de se tornar parte de l ampério de l mamelucos (1260-1516) i l Ampério Otomano an 1517.[30]

Sionismo i l Mandato Británico[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigos percipales: Sionismo i Mandato Británico de la Palestina.


Ls judius que bibian la Diáspora aspirában hai mui tiempo an retornar la Sion i la Tierra de Eisrael.[31] Essa spráncia i anseio fui articulada na Bíblia[32] i ye un tema central ne l Sidur. La perseguiçon católica als judius, yá notória passado la cumberson de l bisigodos al catolicismo ne l final de l seclo VI,[33] lhebou un fluxo custante a deixar la Ouropa rumo a la Tierra Santa[sin fuontes?], oumentando seneficatibamente passado ls judius séren spulsos de la Spanha an 1492.[34] Durante l seclo XVI grandes quemunidades judaicas fúrun formadas nas Quatro Cidades Santas (Jarusalen, Heibron, Tiberies i Safed), i na segunda metade de l seclo XVIII, bárias quemunidades hassídicas benirun de la Ouropa Ouriental rumo la Tierra Santa.[35]

Fexeiro:Heirzl-balcony.jpg
Theodor Herzl, bisionário de l Stado judiu, an 1901.

La purmeira grande óndia de eimigraçon moderna, coincida cumo la purmeira Aliyah (heibraico: עלייה), ampeçou an 1881, quando ls judius fugiran de l pogrons na Ouropa Ouriental.[36] Anquanto l mobimiento sionista yá eisistia, an teorie, Theodor Heirzl fui creditado cumo l fundador de l sionismo político,[37] un mobimiento que pretendia stablecer un Stado judaico na tierra de Eisrael, lhebando la queston judaica pa l praino anternacional.[38] An 1896, Herzl publicou Dar Judenstaat' ' (L Stado Judiu "), que oufrece la sue bison dun feturo Stado judiu, ne l anho a seguir el presidiu l purmeiro Cungresso Mundial Sionista.[39]

La segunda Aliyah (1904-1914), ampeçou passado l pogron de Kishineb. Cerca de 40.000 judius stablecírun-se na Palestina.[36] Tanto la purmeira quanto la segunda óndia de eimigrantes fui percipalmente de judius ourtodoxos,[40] mas na Segunda Aliyah tamien benirun alguns socialistas pioneiros que criórun l mobimiento kibbutç.[41]

La 2 de nobembre de 1917, durante la Purmeira Guerra Mundial, l Menistro Británico de Relaçones Steriores, Arthur Balfour emitiu l que quedou coincido cumo la Declaraçon de Balfour, que diç "L goberno de Sue Majestade ancara faborablemiente l stabelecimiento na Palestina dun lhar nacional pa l Pobo Judiu…". A pedido de Edwin Samuel Montagu i de Lord Curzon, ua lhinha fui anserida na declaraçon afirmando "que seia claramente antendido que nada será feito que puoda prejudicar ls dreitos cebiles i relegiosos de las quemunidades nó-judaicas na Palestina, ó ls dreitos i statuto político usufruídos puls judius an qualquier outro paíç".[42] La Legion Judaica, un grupo de batalhones cumpuostos subretodo de boluntários sionistas, habie assistido ls británicos na cunquista de la Palestina.[43] La outelizaçon de la palabra ambíguo "lhar nacional" alarmou ls árabes i, por forma la aplaca-los, la 7 de nobembre de 1918 l Reino Ounido assinou cula Fráncia la Declaraçon Anglo-Francesa,[44] declarando cumo oubjetibo quemun a ambos ls países "la lhibertaçon final i cumpleta de ls pobos que hai mui bénen sendo ouprimidos puls turcos, i l stabelecimiento de gobernos nacionales i admenistraçones [na Síria, Eiraque i Palestina] cuja outoridade deriba de l lhibre eisercício de la einiciatiba i scolha por parte de las populaçones andígenas".[45] Inda assi, an 1919, nun memorandun gobernamental anterno, Balfour declarou que nun tenie antençon de cunsultar ls habitantes de la Palestina subre las sues aspiraçones, cuntreriando assi la Declaraçon de 1918 i la Declaraçon de Balfour na sue promessa de nun prejudicar ls dreitos cebiles i relegiosos de las quemunidades nó-judaicas de la Palestina.[44] La ouposiçon árabe la este praino lhebou als motines de 1920 na Palestina i a la formaçon de la ourganizaçon judaica coincida cumo Haganah ("la Defesa", an heibraico), de la qual mais tarde se separórun ls grupos Irgun i Lehi.[46]

An 1922, la Liga de las Naciones cuncediu al Reino Ounido un mandato na Palestina an cundiçones semelhantes a la Declaraçon Balfour.[47] La populaçon de la ária neste momiento era predominantemente muçulmana, anquanto na maior ária ourbana de la region, Jarusalen, era maioritariamente judaica.[48]

La terceira (1919-1923) i la quarta Aliyah (1924-1929) trouxírun 100.000 judius para la Palestina.[36] A partir de 1921 ls británicos sujeitórun la eimigraçon judaica la quotas, i la maiorie de l território zeignado pa l stado judaico fui alocado a la Trasjordánia.[49]

La ascenson de l nazismo na década de 1930 lhebou a la quinta Aliyah, cun un fluxo dun quarto de milhon de judius. Este fluxo probocou la rebolta árabe de 1936-1939, i lhebou ls británicos a cunter la eimigraçon atrabeç de l White Paper de 1939. Cun países de to l mundo recebindo refugiados judius fugidos de l Houlocausto, un mobimiento clandestino coincido cumo Aliyah Bet fui ourganizado para trasportar judius para la Palestina.[36] Pul final de la Segunda Guerra Mundial, ls judius repersentában 33% de la populaçon de la Palestina, quando éran 11% an 1922.[50][51]

Andependéncia i purmeiros anhos[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:King dabid hotel bombing1.jpg
L atentado terrorista al Hotel King Dabid marcou l ampeço de la lhuita pula andependéncia judaica na Palestina


Passado 1942, cula rejeiçon de l White Paper de 1939 por parte de l lhíderes sionistas, l Reino Ounido tornou-se cada beç mais ambolbido nun cunflito biolento cun ls judius..[52] Bários ataques armados fúrun lhebados a cabo puls sionistas contra albos británicos, de ls quales se çtacan l assassinato de l menistro de stado británico Lord Moyne na cidade de l Cairo an nobembre de 1944 pul Stern Gang, lhiderado por Yitzak Shamir, i la spluson de l Hotel King Dabid pul Irgun, lhiderado por Menachin Begin, an 1946. Ne l ampeço de 1947, l gobierno británico, percebendo l ancargo político i eiquenómico que staba a ser l cunflito na Palestina, decidiu acabar cun Mandato, declarando que era ancapaç de chegar a ua seluçon aceitable para ambos ls lhados, árabes i judius.[53][54]

La recén-criada Organizaçon de las Naciones Ounidas recomendou la aplicaçon de l Praino de partiçon de la Palestina, aprobado pula Assembléia Giral de las Naciones Ounidas atrabeç de la Reseluçon 181 de 29 de nobembre de 1947, propondo la debison de l paíç an dous Stados, un árabe i un judiu. Segundo esta perpuosta, la cidade de Jarusalen serie ua cidade anternacional - un corpus separatun - admenistrada pula ONU para eibitar un possible cunflito subre l sou statuto, durante un período de 10 anhos.[55] La Agéncia Judaica aceitou l praino, ambora nunca tubisse afirmado que lhemitarie l feturo Stado Judaico a la ária perpuosta pula Reseluçon 181. La 30 de nobembre de 1947 la la Alta Comisson Árabe rejeitou l praino, na spráncia que l assunto fusse rebisto i ua perpuosta alternatiba apersentada. Nesta altura, la Liga Árabe nun cunsidraba inda ua anterbençon armada na Palestina, a la qual se oupunha la Alta Comisson Árabe.[56]

Ne l die a seguir a la rejeiçon de l praino, l cunflito armado stendiu-se a to la Palestina. Las ourganizaçones paramelitares sionistas, an special l Haganah i ls boluntários anternacionales que se les juntórun, ampeçórun l que David Ben Gurion chamou de "defesa agressiba", na qual qualquiera ataque árabe serie respundido de forma decisiba, cun çtruiçon de l lhugar, spulson de ls sous moradores i catura de la posiçon. An márcio de 1948 fui colocado an prática l Praino Dalet, cul oubjetibo de caturar aldés, bairros i cidades árabes. Ne l més seguinte, dous amportantes acuntecimientos gerórun óndias de choque atrabeç de la Palestina i de to l mundo árabe: La muorte de Abd al-Qader al-Husseini defendendo la aldé árabe de Al-Qastar, i l massacre de la aldé de Deir Yassin, perpetrado pul Irgun i pul Stern Gang. Estes acuntecimientos lhebórun ls países árabes, reunidos na Lhiga Árabe, a cunsidrar ua anterbençon na Palestina cun ls sous eisércitos regulares.[53] La eiquenomie árabe-palestina çmoronou i 250.000 árabes-palestinos fugiran ó fúrun spulsos.[57]

Fexeiro:Declaration of State of Eisrael 1948.jpg
David Ben-Gurion çcursa, an 14 de maio de 1948, na Declaraçon de l Stado de Eisrael cun un retrato de Theodor Heirzl al fondo.

An 14 de maio de 1948, un die antes de l fin de l Mandato Británico, la Agéncia Judaica proclamou la andependéncia, nomeando l paíç de Eisrael. Ne l die seguinte, cinco países árabes - Eigito, Síria, Jordánia, Lhíbano i Eiraque, ambadiran Eisrael, ampeçando la Guerra árabe-eisraelita de 1948.[58] Marrocos, Sudan, Iémen i Arábia Saudita tamien ambiórun tropas para ajudar ls ambasores. Passado un anho de cumbates, un cessar-fuogo fui declarado i ua frunteira temporária, coincida cumo Linha Berde, fui stablecida. Ls territórios aneixados de la Jordánia tornórun-se coincidos cumo Cisjordánia i Jarusalen Ouriental, l Eigito i assumiu l cuntrole de la Faixa de Gaza. Eisrael fui admitido cumo nembro de las Naciones Ounidas an 11 de maio de 1949.[59] Durante l cunflito 711.000 árabes, d'acuordo cun stimatibas de las Naciones Ounidas, ó cerca de 80% de la populaçon árabe anterior, fugiran de l paíç.[60] L çtino de ls refugiados palestinos de hoije ye un grande punto de çcórdie ne l cunflito eisraelo-palestino.[61][62]

Ne ls purmeiros anhos de l Stado, l Sionismo trabalhista, mobimiento sionista lhiderado pul anton Purmeiro-menistro David Ben-Gurion dominaba la política eisraelita.[63][64] Esses anhos fúrun marcados pula eimigraçon maciça de ls subrebibentes de l Houlocausto i un anfluxo de judius perseguidos an tierras árabes. La populaçon de Eisrael oumentou de 800.000 para dous milhones antre 1948 i 1958.[65] La maiorie de ls refugiados que chegórun sin posses i fúrun alojados an campos temporários coincidos cumo ma'abarot. An 1952, mais de 200.000 eimigrantes bibian nestas "cidades tenda". La necidade de resulber la crise lhebou Ben-Gurion a assinar un acuordo cula Almanha Oucidental que zamcadeou protestos an massa de judius que éran cuntrários la eideia de Eisrael "fazer negócios" cula Almanha.[66]

Durante la década de 1950, Eisrael fui atacado cuntantemente por melitantes, percipalmente a partir de la Faixa de Gaza, que staba sob cuntrole eigípcio.[67] An 1956, Eisrael criou ua aliança secreta cul Reino Ounido i la Fráncia çtinada a recaturar l canhal de l Sueç, que ls eigípcios tenien nacionalizado (ber Guerra de l Sueç). Anque de la catura de la Península de l Sinai, Eisrael fui fuorçado a recuar debido a la presson de l Stados Ounidos i de la Ounion Sobiética, an troca de garanties de dreitos marítimos de Eisrael ne l Mar Burmeilho i ne l Canhal.[68]

Ne l ampeço de la década seguinte, Eisrael caturou Adolf Eichmann, un de ls criadores de la Seluçon Final scondido na Argentina, i l trouxe para julgamento.[69] L julgamiento tubo un ampato amportante subre la cunscientizaçon de l público subre l Houlocausto,[70] Eichmann fui sola pessona eisecutada por Eisrael,[71] ambora John Demjanjuk tubisse sido cundenado a morrer antes de sue cundenaçon ser anulada pula Suprema Corte de Eisrael.[72]

Cunflitos i tratados de paç[eiditar | eiditar código-fuonte]


Al lhongos de ls anhos ls países árabes, recusórun-se a manter relaçones diplomáticas cun Eisrael nun reconhecendo la eisisténcia de l stado judiu, para alhá desso, árabes nacionalistas lhiderados por Nasser lhutórun pula çtruiçon de l Stado judiu.[73] An 1967, l Eigito, la Síria i la Jordánia mandórun sues tropas até las frunteiras eisraelita, spulsando las fuorças de paç de la ONU i bloqueando l acesso de Eisrael al Mar Burmeilho. Eisrael biu essas açones cumo un casus belli para un cunflito, ampeçando la Guerra de ls Seis Dies, Eisrael cunseguiu ua bitória decisiba nesta guerra i caturou ls territórios árabes de la Cisjordánia, Faixa de Gaza, Península de l Sinai i las Colinas de Golana.[74] Zde 1949 la chamada Linha Berde passou a ser la frunteira admenistratiba antre Eisrael i ls territórios acupados. Las frunteiras de Jarusalen fúrun ampliadas por Eisrael que ancorporou Jarusalen Ouriental. La Lei de Jarusalen, promulgada an 1980, reafirmou esta medida i reascendiu polémica anternacional subre l statuto de Jarusalen.[75]

Purmeira-Menistra Golda Meir, que renunciou passado la Guerra de l Yon Kippur.

L fracasso de ls Stados Árabes na guerra de 1967 lhebou al surgimiento de ourganizaçones nó-statales árabes ne l cunflito, sendo la mais amportante la Organizaçon de Lhibertaçon de la Palestina (OLP), que fui cuncebida sob l lhema "la lhuita armada cumo sola forma de lhibertar l pátria.".[76][77] Ne l final de la década de 1960 i ampeço de la década de 1970, grupos palestinos lhançórun ua óndia de ataques[78] contra albos eisraelita al redror de l mundo,[79] ancluindo un massacre de atletas eisraelitas ne ls Jogos Oulímpicos de Berano de 1972, an Munique na Almanha. Eisrael reagiu cula Ouperaçon Cólera de Dius, ne l qual ls respunsables pul massacre de Munique fúrun ancontrados i eisecutados.[80]

An 6 de outubre de 1973, ne l Yon Kippur, die mais santo de l calendário judaico, ls eisércitos de l Eigito i de la Síria lhançórun un ataque surpresa contra Eisrael. La guerra treminou an 26 de outubre cul éxito eisraelita, que cunseguiu repelir las fuorças eigípcias i sírias, mas sofrendo grandes perdas.[81] Un anquérito anterno sonerou l gobierno eisraelita de la respunsablidade pul cunflito, mas un ato de la rábia público de la anton Purmeira-Menistra Golda Meir, forçou-la a renunciar.[82]

Las eileiçones de 1977 de l Knesset marcórun ua birada amportante na stória política eisraelita, quando Menachen Begin de l Partido Likud assumiu l cuntrole de l Partido Trabalhista.[83] Mais tarde, ne l mesmo anho, l anton Persidente Eigípcio Anwar El Sadat fizo ua bejita la Eisrael i falou delantre l Knesset, esta fui a purmeira beç an que un Xefe de Stado árabe reconhecie l estado de Eisrael.[84] Ne ls dous anhos que se seguiran, Sadat i Menachen Begin assinórun l Acordo de Camp Dabid] i de la Tratados de Paç Eisrael-Eigito.[85] Eisrael retirou-se de la Península de l Sinai i cuncordou an ampeçar negociaçones subre ua possible outonomie para palestinos an to la Linha Berde, un praino que nunca fui eisecutado. L gobierno eisraelita ampeçou a ancorajar assentamientos judius ne l território de la Cisjordánia, criando atritos cun ls palestinos que bibian nessas árias.[86]

An 7 de júnio de 1981, Eisrael bumbardeou pesadamente l reator nuclear Osirak ne l Eiraque durante la chama Ouperaçon Ópera, cun fin de zablitá-lo. La anteligéncia eisraelita tenie ua suspeita de que l Eiraque pretenda outelizar este reator pa l zambolbimiento de armas nucleares. An 1982, Eisrael anterbeio na Guerra Cebil Lhibanesa, çtruindo las bases de la Organizaçon de Lhibertaçon de la Palestina, que, an repuosta, lhançou ataques i mísseis al norte de Eisrael. Esse mobimiento se zambolbiu para la Guerra de l Lhíbano de 1982.[87] Eisrael retirou la maior parte se sues tropas de l Lhíbano, an 1986, mas mantebe ua "zona de sigurança" até 2000. La Purmeira Antifada, un lhebante palestino contra Eisrael,[88] eclodiu an 1987, cun óndias de bioléncia ne ls territórios acupados. Al lhongo de ls seis anhos seguintes, mais dun milhon de pessonas fúrun muortas, muitas de las quales por atos anternos de bioléncia de l palestinos.[89] Durante la Guerra de l Golfo an 1991, la OLP i muitos palestinos apoiados pul lhíder eiraquiano Saddan Hussein lhançórun ataques de mísseis contra Eisrael.[90][91]

Yitzhak Rabin i Yasser Arafat dan las manos, acumpanhados por Bill Clinton, quando acunteciu la assinatura de l Acordos de Oslo, an 13 de setembre de 1993.

An 1992, Yitzhak Rabin torna-se Purmeiro-Menistro Yitzhak Rabin i sou partido promobe cumpromissos cun ls bezinos de Eisrael.[92][93] Ne l anho seguinte, Shimon Peres i Mahmoud Abbas, an nome de Eisrael i de la OLP, assinórun ls Acordos de paç de Oslo, que dou a la Outoridade Nacional Palestina l dreito de outo-gobernar partes de la Cisjordánia i de la Faixa de Gaza.[94] La antençon era l reconhecimiento de l dreito de l stado de Eisrael eisistir i ua forma de dar fin al terrorismo. An 1994, l Tratado de paç Eisrael - Jordánia fui assinado, sendo la Jordánia l segundo paíç árabe que normalizou sues relaçones cun Eisrael.[95]

L apoio público de l árabes als Acuordos fui danificado pul Massacre de la Gruta de l Patriarcas, pula cuntinaçon de ls assentamientos judius,[96] i a la deterioraçon de las cundiçones eiquenómicas. L apoio de la oupinion pública eisraelita als Acuordos deminuiu quando Eisrael fui atingido por ataques suicidas palestinos. An nobembre de 1995 pul assassinato de Yitzhak Rabin por un melitante de strema-dreita judiu, chocou l paíç.[97]

Ne l final de la década de 1990, Eisrael, sob la lhiderança de Benjamin Netanyahu, zeistiu de Heibron,[98] assinando l Memorando de Wye Riber, dando maior cuntrole de la region para la Outoridade Nacional Palestina.[99]

Ehud Barak, eileito purmeiro-menistro an 1999, ampeçou l nuobo milénio, retirando fuorças eisraelita de l Sul de l Líbano i rializando negociaçones cula Outoridade Palestina Yasser Arafat i l Persidente de ls Stados Ounidos Bill Clinton durante la Cúpula de Camp David de 2000. Durante la cúpula, Barak oufreciu un praino pa l stablecimiento dun Stado palestino na Faixa de Gaza i 91% de la Cisjordánia, retendo mas l cuntrolo subre todas las frunteiras i percipales cursos de auga, i aneixando definitibamente 12% de l Bal de l Jordan, la region mais fértil de la Cisjordánia, a fabor de Eisrael, reserbando-se inda l dreito de permanecer antre 12 a 30 anhos an outros 10% dessa region.[100] Yasser Arafat rejeitou l acuordo, eisigindo cumo pré-cundiçon para las negociaçones la retirada de Eisrael para las frunteiras de Júnio de 1967.[101] Passado l colapso de las negociaçones, ampeçou la Segunda Antifada.[102]

Ariel Sharon se tornou l nuobo Purmeiro-Menistro an 2001 durante ua eileiçon special. Durante sou mandato, Sharon rializada la sou praino de retirada unilateral de la Faixa de Gaza i tamien lhiderou la custruçon de la barreira eisraelita de la Cisjordánia.[103] An Janeiro de 2006, depuis de sofrer un grabe acidente bascular cerebral que l deixou an coma Ariel Sharon deixa l cargo i sues cumpeténcias son trasferidas pa l gabinete de Ehud Olmert.[104]

Zambolbimentos recentes[eiditar | eiditar código-fuonte]

Spluson an Gaza, an 12 de janeiro de 2009, depuis dun ataque eisraelita durante la "Ouperaçon Chombo Fundido".

An júlio de 2006, un ataque de la artilharie de l Heizbollah a quemunidades de a frunteira norte de Eisrael i un rato de dous suldados eisraelita zamcadeou la Segunda Guerra de l Lhíbano.[105][106] Ls cunfrontos duran por un més até un cessar-fuogo (Reseluçon 1701 de la Organizaçõa de las Naciones Ounidas) mediado pul Cunseilho de Sigurança de las Naciones Ounidas.

An 27 de nobembre de 2007, l Purmeiro-Menistro eisraelita Ehud Olmert i l Persidente palestino Mahmoud Abbas cuncordórun an negociar subre todas las questones i lhutar por un acuordo até al final de 2008. An Abril de 2008, Persidente sírio Bashar al-Assad dixe a un jornal de l Qatar que la Síria i Eisrael tenien benido la çcutir un tratado de paç por un anho, cula Turquia cumo mediador. Esto fui cunfirmado por Eisrael, an Maio de 2008.[107]


Ne l final de Dezembre de 2008, l cessar-fuogo antre l Hamas i Eisrael acabou passado foguetes séren çparados a partir de la Faixa de Gaza, cuntrolada pul Hamas. Eisrael respundiu cun ua série de antensos ataques aéreos[108]. An repuosta, protestos eclodiran an to l mundo.[109] An 3 de Janeiro de 2009, tropas eisraelitas entrórun an Gaza marcando l ampeço dua oufensiba terrestre.[110]

Geografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Geografie de Eisrael
Fexeiro:JerusalemMountaines.jpg
Las Muntanhas Judéias centrales

Eisrael stá lhocalizado ne l stremo leste de l Mar Mediterráneo, delimitado la norte pul Líbano, ne l noroiste pula Síria, pula Jordánia la leste i pul Eigito al sudoeste . L território soberano de Eisrael, scluindo todos ls territórios caturados por Eisrael durante la Guerra de ls Seis Dies, ye de cerca de 20.770 quilómetros quadrados de ária, de ls quales dous por ciento son auga.[111] La ária total sob poder eisraelita, ancluindo Jarusalen Ouriental i las Colinas de Golana, ten 22.072 quilómetros quadrados.[112]

L riu Jordan.

La ária total sob cuntrole eisraelita, ancluindo la ária cuntrolada melitarmente por Eisrael i an parte puls palestinos, l território de la Cisjordánia, ten 27.799 quilómetros quadrados.[113]

Anque sue pequeinha ária, Eisrael ye l lhar dua grande bariadade de caratelísticas geográficas, a partir de l deserto de Negeb, ne l sul de cadeias montanhosas de la Galiléia, de Carmelo i de Golana, ne l norte. La prainada costeira eisraelita subre las bordas de l Mediterráneo ye l lhar de setenta por ciento de la populaçon de l paíç.

La lheste de l praino central, queda l Bal de l Rift Jordaniano, ua pequeinha parte de l 6500 km de l Bal de l Rift. L riu Jordan corre al lhongo de l Bal de l Rift Jordaniano, ne l Monte Heirmon atrabeç de l Bal Hulah i de l Mar de la Galiléia al Mar Muorto, l punto mais baixo de la superfice de la Tierra.[114] Mais la sul stá l bal Arabah, treminando cul Golfo de Eilat, ua parte de l Mar Burmeilho.

L Mar Muorto bisto a partir de Eisrael.

Solos de Eisrael i de la Península de l Sinai son ls Makhteshin ó eroson circo.[115] L maior makhtesh ne l mundo ye l Makhtesh Ramon ne l Negeb,[116] que mede 40 quilómetros por 8 quilómetros.[117] Un relatório subre l stado ambiental de la bacie de l Mediterráneo afirma que Eisrael ten l maior númaro de speces de plantas por metro quadrado de todos ls países de la bacie.[118]

L jardin botánico de la Ounibersidade Heibraica de Jarusalen cubierto de niebe.

Las temperaturas barian mui an Eisrael, percipalmente durante l ambierno. Las regiones montanhosas de l paíç son fries, anclusibe cun ocorréncia de niebe; l pico de l monte Heirmon ye cubierto por niebe na maior parte de l anho i Jarusalen recibe pul menos ua queda de niebe por anho.[119] Antretanto, cidades costeiras, cumo Tel Abib i Haifa, ténen un clima mediterráneo típico cun friu, chuba, ambiernos lhongos i berones calientes. La maior temperatura ne l cuntinente asiático (53.7 °C ) fui registrada an 1942 ne l kibutç Tirat Zbi, ne l norte de l bal jordaniano.[120] De Maio la Setembre, la chuba an Eisrael ye rala.[121][122] Cun ls scassos recursos hídricos, Eisrael ten zambolbido dibersas tecnologies de eiquenomie de auga, ancluindo eirrigaçon por goteijamento.[123] Ls eisraelita tamien aprobeitan la grande ancidéncia de luç solar para la porduçon de einergie solar, tornando la Eisrael, la nacion lhíder an einergie solar an uso per capita.[124]

Política[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigos percipales: Goberno de Eisrael i Política de Eisrael.


Fexeiro:Knesset building (eidited).jpg
Knesset, l parlamento eisraelita.

Eisrael ye ua democracie parlamentar cun sufrágio ounibersal.[111] L Persidente de Eisrael ye l xefe de stado, mas sues funçones son an grande parte simbólicas.[125] Un nembro de l Parlamento apoiado pula maiorie de ls parlamentares torna-se l Purmeiro-Menistro, normalmente l persidente de l maior partido. L Purmeiro-menistro ye l xefe de gobierno i xefe de l Gabinete.[125][126] Eisrael ye gobernado por un parlamiento cumpuosto por 120 nembros, coincido cumo Knesset. La cumposiçon de l Knesset ye baseada na repersentaçon proporcional de l partidos políticos.[127] Las eileiçones parlamentares son rializadas la cada quatro anhos, mas l Knesset puode dissolber l goberno, a qualquiera momento, por falta de cunfiança na botaçon. La Lei Básica de Eisrael funciona cumo ua Custituiçon nun scrita. An 2003, l Knesset ampeçou a redigir ua custituiçon oufecial baseada nestas lheis.[111][128]

Fexeiro:Ouffice of the Persident of Eisrael by David Shankbone.jpg
Scritório de l Persidente de Eisrael an 2007.

Eisrael ten trés nibles ne l sistema judicial. L nible mais baixo son magistrados judiciales, situados na maiorie de las cidades de l paíç. Arriba deilhes son tribunales de comarca, serbindo simultaneamente cumo tribunales de apelaçon i tribunales de purmeira anstáncia, stan situados an cinco de ls seis çtritos de Eisrael. L terceiro nible i l mais eilebado ye la Suprema Corte de Eisrael, situada an Jarusalen. Sirbe un papel duplo cumo l mais alto tribunal de apelaçon i de Supremo Tribunal de Justícia. Nesta redadeira funçon, l Supremo Tribunal dita las regras cumo un tribunal de purmeira anstáncia, permitindo que ls andebíduos, ls cidadanos i nun cidadanos, fágan ua petiçon contra las decisones de las outoridades statales.[129][130] Eisrael nun ye un nembro de l Tribunal Penal Anternacional pus teme que l tribunal seia tendencioso contra el, debido las pressones políticas de outros países nembros.[131] Eisrael cumbina ls sistemas jurídicos de common lhaw anglés, l dreito cebil, i las leis judaicas.[111] esse sistema ye baseado ne l percípio de l stare decisis i ye un sistema acusatório, adonde las partes ambolbidas ne l fato trazen probas delantre l tribunal. Ls precessos de l Tribunal son julgados por juíçs porfissionales, an beç de jurados.[129] Casamento i dibórcio stan sob la jurisdiçon de ls tribunales relegiosos: judius, muçulmanos, druzos i crestianos. Ua comisson de nembros de l Knesset, juízes de l Supremo Tribunal, adbogados eisraelita rializan la eileiçon de l juízes.[132]

La Lhei Básica: Denidade Houmana i Lhibardade bisa defender ls dreitos houmanos i de las lhibardades an Eisrael. Eisrael ye l solo paíç de la region classeficado cumo "Lhibre" pula Fredon House an funçon de l nible de ls dreitos cebiles i políticos; ls "Territórios Acupados Eisrael/Outoridade Palestina" fúrun classeficados cumo "nó-lhibres."[133] De l mesmo modo, ls Repórteres sin Frunteiras classeficórun Eisrael na 50ª posiçaõ antre 168 países an tenermos de liberdade de amprensa, l nible mais alto antre ls países de l sudoeste asiático.[134] Inda assi, grupos cumo la Anistia Anternacional[135] i Houman Rights Watch,[136] muitas bezes reproban Eisrael an relaçon als dreitos houmanos pa l cunflito árabe-eisraelita. Las lhiberdades cebiles de Eisrael tamien permiten a outo-crítica, a partir de grupos cumo B'Tselen, ua ourganizaçon eisraelita de dreitos houmanos.[137]

Relaçones anternacionales[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Relaçones steriores de Eisrael

Eisrael mantén relaçones diplomáticas cun 161 paíçs i ten 94 missones diplomáticas al redror de l mundo.[138] Solo trés nembros de la Liga Árabe normalizórun sues relaçones cun Eisrael, l Eigito i la Jordánia assinórun tratados de paç an 1979 i 1994, respetibamente, i la Mauritánia outou por manter relaçones diplomáticas cumpletas cun Eisrael zde 1999. dous outros nembros de la Lhiga Árabe, Marrocos i Tunísia, que tenien alguas relaçones diplomáticas cun Eisrael, ancerran sue relaçones ne l ampeço de la Segunda Antifada, an 2000.[139] Zde 2003, ls laços cun Marrocos ténen sido subre la eiquenomie i l Menistro de las Relaçones Steriores de Eisrael bejitou l paíç.[140] Sob la lhei eisraelita, Líbano, Síria, Arábia Saudita, Eiraque i Iémen son cunsidrados países einimigos[141] i ls cidadanos eisraelita nun puoden bejitá-los sin la permisson de l Menistério de l Anterior.[142] Zde 1995, Eisrael ten sido nembro de l Diálogo Mediterráneo, que promobe la coperaçon antre siete países de la Bacia de l Mediterráneo i ls nembros de la Organizaçon de l Tratado de l Atlántico Norte (OTAN).[143]

Ls Stados Ounidos, Turquia, Almanha, Reino Ounido i Índia stan antre ls mais próssimos aliados de Eisrael. Ls Stados Ounidos fúrun l purmeiro paíç a recoincer l Stado de Eisrael, seguidos pula Ounion Sobiética. Ls I.U.La. cunsidírun Eisrael cumo sou percipal aliado de l Sudoeste Asiático, baseado an balores políticos i relegiosos quemuns.[144] Ambora la Turquia nun stablece relaçones diplomáticas antegrales cun Eisrael até 1991,[145] l paíç ten colaborado cul Stado de Eisrael zde l sou reconhecimiento an 1949. Ls laços de la Turquia cun las outras naciones muçulmanas, por bezes, resultou an presson de l países árabes para que l paíç cessasse sues relaçones cun Eisrael.[146] La Almanha ten fuortes laços cun Eisrael subre la coperaçon científica i eiducacional para alhá de ls dous stados permanecíren fuortes parceiros eiquenómicos i melitares.[18][147] La Índia stableciu laços diplomáticos plenos cun Eisrael an 1992 i ten promobido ua fuortes parceries melitares i culturales cul paíç zde anton.[148] L Reino Ounido mantebe antegralmente las relaçones diplomáticas cun Eisrael zde la sue formaçon. Ten tamien ua fuorte relaçon comercial, Eisrael ye l 23º maior mercado. Las relaçones antre ls dous países tamien fúrun feitas pul purmeiro-menistro anterior, Tony Blair. L Reino Ounido ye bisto cumo tenendo ua relaçon "natural" cun Eisrael an birtude de l Mandato Británico de la Palestina.[17] L Eiran tenie relaçones diplomáticas cun Eisrael durante la dinastie Pahlabi,[149] mas retirou l reconhecimiento de Eisrael durante la reboluçon iraniana.[150]

Fuorças armadas[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Fuorças de Defesa de Eisrael
Fexeiro:F-15I Ra'an.jpg
F-15 Strike Eagle de la Fuorça Aérea Eisraelita.

Las Fuorças de Defesa de Eisrael son formadas pul eisército, marina i aeronáutica eisraelita. Fui fundada durante la Guerra árabe-eisraelita de 1948 por organizaçones paramelitares - percipalmente la Haganah - que precediu la criaçon de l Stado de Eisrael.[151] La FDI tamien usa ls recursos de la Direçon de Anteligéncia Melitar (Aman), que trabalha cula Mossad i Shabak.[152] L ambolbimiento de las Fuorças de Defesa de Eisrael an grandes guerras i cunflitos frunteiriços tornou-a ua de las fuorças armadas mais capacitadas de l planeta.[153][154]

La maiorie de l eisraelita son cumbocados pa l serbício melitar oubrigatório als 18 anhos de eidade. Homes dében serbir por trés anhos i las mulhieres dében serbir por dous anhos.[155] Na sequéncia de l serbício oubrigatório, homes eisraelita juntan-se la fuorça melitar de reserba por bárias sumanas la cada anho até cumpletar 40 anhos de eidade. La maiorie de las mulhieres stan isentas de l ampuosto de reserba. Árabes eisraelita (cun scepçon de l druzos) i aqueilhes que eisercen studos relegiosos an tiempo antegral stan isentos de l serbício melitar.[156][157] Ua alternatiba para aqueilhes que recíben isençones subre bários motibos ye l Sherut Lheumi, ó serbício nacional, que ambolbe un porgrama de serbícios an spitales, scuolas i outros quadros de bien-star social.[158] Cumo resultado de sou porgrama de cunscriçon, la FDI mantén aprossimadamente 168.000 tropas atibas i un adicional de 408.000 reserbistas.[159]

Fexeiro:Merkaba3dKasag001.jpg
Un tanque Merkaba de las Fuorças de Defesa de Eisrael.

Las fuorças armadas de l paíç dependen fuortemente de sistemas de armas de alta tecnologie cuncebidos i fabricados an Eisrael, para alhá de alguas amportaçones strangeiras. Ls Stados Ounidos son un de ls maiores cuntribuinte strangeiros, stima-se que ls I.U.La. lhibíren al paíç US$ 30 bilhones an ajuda melitar antre ls anhos de 2008 i 2017.[160] L anti-míssel Arrow, zambolbido puls I.U.La. i por Eisrael, ye un de ls solos sistemas ouperacionales de mísseis anti-balísticos de l mundo.[161] Zde la Guerra de l Yon Kipur, Eisrael ten zambolbido ua rede de satélites de reconhecimento.[162] L sucesso de l porgrama Oufeq fizo de Eisrael un de l siete paíçs capazes de lhançar satélites desse tipo.[163] L paíç tamien zambolbiu l sou própio tanque, l Merkaba. Zde la sue criaçon, Eisrael ten gasto ua parcela seneficatiba de l sou produto anterno bruto an defesa. An 1984, por eisemplo, l paíç gastou 24%[164] de l sou PIB an defesa. Hoije, esse númaro caiu para cerca de 10%.[165]

Eisrael nun assinou l Tratado de Nó-Proliferaçon Nuclear i mantén ua política de ambiguidade deliberada an direçon la sue capacidade nuclear, anque ser amplamente cunsidrado cumo tendor de armas nucleares.[166] Depuis de la Guerra de l Golfo an 1991, quando Eisrael fui atacado por mísseis Scud eiraquianos, fui aprobada ua lhei eisigindo que todos ls apartamientos i casas an Eisrael para tener ua mamad, ua sala de sigurança reforçada i ampermeable la sustáncias químicas i biológicas.[167]

Subdibisones[eiditar | eiditar código-fuonte]


Fexeiro:Eisrael distrits numbered.png
Çtritos de Eisrael: (1) Norte, (2) Haifa, (3) Central, (4) Tel Abib, (5) Jarusalen, (6) Sul. A, V i C son ls territórios acupados por Eisrael (Colinas de Golana, Cisjordánia i Faixa de Gaza respetibamente.).

L Stado de Eisrael stá debedido an seis percipales çtritos admenistratibos, coincido cumo mehozot (מחוזות; singular: mahoç) - Centro, Haifa, Jarusalen, Norte, Sul i Tel Abib. Ls çtritos debíden-se an quinze sub-çtritos coincidos cumo nafot (נפות; singular: ANPA), que son eilhes própios debedidos an cinquenta regiones naturales.[168] Para fines statísticos, l paíç stá debedido an trés árias metropolitanas: Tel Abib i Gush Dan (populaçon 3.150.000), Haifa (populaçon 996.000), i Bersheba (populaçon 531.600).[169] La maior cidade de Eisrael, tanto an populaçon quanto an ária ye Jarusalen cun 732.100 habitantes nua ária de 126 quilómetros quadrados.[170] Tel Abib, Haifa i Rishon LeZion son las cidades mais populosas de l paíç, cun 384.600, 267.000 i 222.300 habitantes, respetibamente.[171]

Territórios acupados[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ls territórios acupados por Eisrael son la Cisjordánia, Jarusalen Ouriental i las Colinas de Golana. Estas son las árias de Eisrael tomou de la Jordánia i de la Síria durante la Guerra de ls Seis Dies. La palabra tamien fui ousado para çcrebir la Península de l Sinai, que fui debolbida al Eigito an 1979 cumo parte de l Tratado de paç eisraelo-eigípcio.[sin fuontes?]

L palabra de "territórios acupados por Eisrael" tamien fui ousado para anglobar la Faixa de Gaza, que fui acupada pul Eigito i tomada por Eisrael an 1967. An 2005, Eisrael desocupou la Faixa de Gaza i retirou quatro assentamientos na Cisjordánia, cumo parte de l sou praino de retirada unilateral. Eisrael inda cuntrola l acesso al spácio aéreo i marítimo de Gaza. Eisrael tamien regulamenta las biaiges i l quemércio de Gaza cul resto de l mundo.[172] L anterior de l território stá sob cuntrole de l Hamas, partido manjoritário ne l Cunseilho Lhegislatibo de la Palestina, cujo braço melitante eisecutou zde ls anhos 90 bários atentados terroristas contra Eisrael cumo l Atentado suicida de l Dizengoff Center.[173]

Mapa de la Cisjordánia i de la Faixa de Gaza, 2007

Na sequéncia de la catura desses territórios por Eisrael, assentamientos custituídos por cidadanos eisraelitas fúrun stablecidas drento de cada un deilhes. Eisrael ten dreito cebil aplicado la Golan i Jarusalen Ouriental, ancorporando-los al sou território i oufrecendo als sous habitantes la cidadanie eisraelita. An cuntreste, la Cisjordánia ten permanecido sob acupaçon melitar i ye lhargamente bisto - por parte de Eisrael, puls palestinos i pula quemunidade anternacional - cumo l lhocal dun feturo Stado palestino. La maiorie de las negociaçones relatibas als territórios se dan cun base na Reseluçon 242 de l de l Cunseilho de Sigurança de las Naciones Ounidas, que apela que Eisrael desocupe ls territórios acupados an troca de la normalizaçon de las relaçones cun países árabes, un percípio coincido cumo "tierra pula paç".[174][175][176]

La Cisjordánia ten ua populaçon custituída percipalmente por árabes palestinos, ancluindo ls residentes stóricos de l territórios i de ls refugiados de la Guerra árabe-eisraelita de 1948.[177] Zde la acupaçon an 1967 até 1993, ls palestinos que biben nesses territórios stában sob la admenistraçon melitar eisraelita. Zde que fúrun assinadas las cartas de reconhecimiento antre Eisrael i la Organizaçon para la Lhibertaçon de la Palestina, la maiorie de la populaçon palestina i sues cidades ténen stado sob l cuntrole de la Outoridade Palestina i por un cuntrole melitar parcialpor parte de l eisraelita, anque Eisrael tener an dibersas ocasiones reorganizado sues tropas i reinstituído plena admenistraçon melitar durante períodos de grande agitaçon. An repuosta als ataques cada beç mais cumo parte de la Segunda Antifada, l gobierno eisraelita ampeçou la custruçon de l chamado "Muro de la Cisjordánia",[178] que segundo l relatório de la ourganizaçon de dreitos houmanos eisraelita B'Tselen stá an parte custruído drento de l território de la Cisjordánia.[179] An 27 de dezembre de 2008, Eisrael ampeça la Ouperaçon Chombo Fundido, ua de las mais sangrentas ouperaçones melitares contra palestinos zde la Guerra de ls Seis Dies, cul propósito de acabar cula anfraestrutura de l Hamas.[sin fuontes?]

Eiquenomie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigos percipales: Eiquenomie de Eisrael i Turismo an Eisrael.


L centro financeiro de Ramat Gan, ne l Çtrito de Tel Abib, l percipal centro financeiro de l paíç.

Eisrael ye cunsidrado un de l paíçs mais abançados de l sudoeste de la Ásia an zambolbimiento eiquenómico i andustrial. L paíç fui classeficado cumo l de nible mais eilebado de la region pul Banco Mundial,[180] bien cumo, ne l Fórun Eiquenómico Mundial. Ten l maior númaro de ampresas cotadas na bolsa NASDAQ fura de la América de l Norte.[181] An 2007, Eisrael tenie l 44 º mais alto de l produto anterno bruto (PIB) i 22º maior PIB per capita de l mundo (an paridade de poder de cumpra), cun US$ 232,7 bilhones i US$ 33.299, respetibamente.[182] An 2007, Eisrael fui cumbidado a aderir a la Organizaçon para la Coperaçon i Zambolbimiento Eiquenómico,[183] que promobe la coperaçon antre ls países que adíren als percípios democráticos i splorar eiquenomies de mercado.[184]

Anque de ls lhemitados recursos naturales, l antesibo zambolbimiento andustrial i de la agricultura al lhongo de las redadeiras décadas fizo cun que Eisrael se torna-se amplamente outo-suficiente na porduçon de alimentos, para alhá de granos i chicha. Antre ls perdutos mui amportados por Eisrael, totalizando US$ 47,8 bilhones an 2006, ancluen-se cumbustibles fósseis, las matérias-primas i eiquipamientos melitares. Ls perdutos que Eisrael mais sporta son fruitas, begetales, produtos farmacéuticos, softwares, produtos químicos, tecnologie melitar, diamantes. An 2006, l belume de sportaçones de l paíç atingiu US$ 42,86 bilhones.[185]

Eisrael ye un de l lhíderes globales an cunserbaçon de la auga, einergie geotérmica[186] i an alta tecnologie, atuando ne l zambolbimeto de softwares, quemunicaçones i ciéncias de la bida, l que proboca cumpraçones al Bal de l Silício na Califórnia.[187][188] Antel[189] i Microsoft[190] custruiran an Eisrael sous purmeiros centros de pesquisa i zambolbimento fura de l Stados Ounidos para alhá de outras multinacionales de alta tecnologie cumo la IBM, la Cisco Systems i la Motorola, tenéren abierto anstalaçones ne l paíç. An júlio de 2007, l blionário amaricano Warren Buffett, CEO de la cumpanha Berkshire Hathaway, cumprou la ampresa eisraelita Iscar, sendo la sue purmeira aquisiçon fura de l território amaricano, por US$ 4 bilhones.[191] Zde la década de 1970, Eisrael ten recebido ajuda eiquenómica de l Stados Ounidos, cujos ampréstimos repersentan la maior parte de la díbeda sterna de l paíç. An 2007, ls Stados Ounidos aprobórun mais 30 bilhones de dólars an ajuda la Eisrael puls próssimos dieç anhos.[sin fuontes?]

Centro Mundial Bahá'í an Haifa, un de ls percipales puntos turísticos i relegiosos de l paíç.

Turismo[eiditar | eiditar código-fuonte]

L turismo, specialmente de l turismo relegioso, ye outra amportante fuonte de renda an Eisrael, cun un clima temperado, praias, sítios arqueológicos i stóricos, para alhá de la sola geografie de l paíç que atrai milhones de turistas todos ls anhos. Porblemas de sigurança de Eisrael afetan la andústria de l turismo, mas l númaro de turistas cuntina an alta.[192]

Demografie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Demografie de Eisrael
Fexeiro:Jarusalen Dome of the rock BW 14.JPG
Jarusalen, la maior cidade de Eisrael.

An 2009, la populaçon de Eisrael era de 7,4 milhones de habitantes.[193] Desses, segundo dados de 2006, mais de 260.000 cidadanos eisraelitas bibian an assentamientos na Cisjordánia,[194][195][196] cumo Ma'ale Adumin i Ariel i las quemunidades que antecedírun la criaçon de l Stado, mas fúrun re-stablecidas passado la Guerra de ls Seis Dies, an cidades cumo Heibron i Gush Etzion. Cerca de 18.000 eisraelita biben nas Colinas de Golana.[197] An 2006, habie 250.000 judius bibendo an Jarusalen Ouriental.[198] L númaro total de quelonos eisraelita ye superior a 500.000 (6,5% de la populaçon eisraelita). Cerca de 7.800 bibian an assentamientos eisraelita na Faixa de Gaza até que eilhes fúrun eibacuadas pul gobierno cumo parte de l sou praino de retirada de 2005.[199]

Fexeiro:TelAbibCity (1).jpg
Tel Abib, la segunda maior cidade de l paíç.

Eisrael ten dues lénguas oufeciales, heibraico i árabe.[111] L heibraico ye l lhéngua percipal de l stado i ye falada pula maiorie de la populaçon. L árabe ye falado pula minorie árabe i judius que eimigrórun para Eisrael a partir de países árabes. La maiorie de l eisraelita se quemunican razoablemiente bien an anglés, cumo muitos porgramas de telbison son an anglés i an muitas scuolas ampeçan a ansinar Anglés ne l ampeço de las aulas. Cumo un paíç de eimigrantes, dezenas de lhénguas puoden ser oubidas nas rues de Eisrael. Un grande afluxo de pessonas de la antiga Ounion Sobiética i de la Etiópia fazirun de l russo i Amharico lhénguas faladas an Eisrael. Antre 1990 i 1994, la eimigraçon de judius de la antiga Ounion Sobiética fizo cun que la populaçon eisraelita oumentasse an duoze por ciento.[200] Al lhongo de la redadeira década, ls fluxos migratórios ténen tamien ancluido un númaro seneficatibo de trabalhadores de países cumo la Roménia, Tailándia, China i un númaro de países de la África i de la América de l Sul; stimar un númaro eisato ye defícel debido a la persença de eimigrantes eilegales, mas las stimatibas eisecutadas na region apersentórun cerca de 200.000 pessonas.[201] La retençon de la populaçon de Eisrael zde 1948 ye la mesma ó maior, quando cumparado para outros países cun eimigraçon maciça.[202] Emigraçon de la populaçon eisraelita (yerida) para outros países, percipalmente de l Stados Ounidos i Canadá, ye çcrito por demógrafos cumo modesta,[203] mas ye muitas bezes citada puls menistérios de l gobierno eisraelita cumo ua amenaça amportante pa l feturo de Eisrael.[204][205]

Religion[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Religion an Eisrael
L Muro de las Lhamentaçones cul Domo de la Peinha al fondo, an Jarusalen, l lhocal mais sagrado de l judaísmo.

Eisrael fui criado cul propósito de ser ua pátria pa l pobo judiu i ye muitas bezes referida cumo l Stado judiu. La Lei de l retorno cuncede a todos ls judius i ls de lhinhaige judaica l dreito a la cidadanie eisraelita.[206] Un pouco mais de trés quartos, ó 75,5%, de la populaçon son judius de bárias ouriges judaicas. Aprossimadamente 68% de ls judius eisraelita nacírun ne l paíç, 22% son eimigrantes de la Ouropa i de las Américas i 10% son eimigrantes de la Ásia i de la África (ancluindo l mundo árabe).[207] La afiliaçon relegiosa de ls judius eisraelitas barie muito: 55% dízen que son "tradicionales" , anquanto 20% cunsidírun-se "judius seculares" , 17% definen-se cumo "judius ourtodoxos" ; l final 8% definen-se cumo "judius haredi".[208]

Perfazendo até 16,2% de la populaçon, ls muçulmanos custituen la maior minorie relegiosa Eisrael. De l cidadanos árabes de Eisrael, que cumprenden 19,8% de la populaçon, mais de quatro quintos (82,6%) son muçulmanos. De ls restantes árabes eisraelita, 8,8% i 8,4% son crestianos son druzos, respetibamente.[209] Nembros de muitos outros grupos relegiosos, ancluindo budistas i hindus, manten persença an Eisrael, ambora an menor númaro.[210] Ls crestianos totalizan 2,1% de la populaçon de Eisrael i son custituídos de árabes crestianos i judius messiánicos.[211]

Fexeiro:Eisrael - Haifa - Bahai Gardenes 004.jpg
Centro Mundial Bahá'í an Haifa

La cidade de Jarusalen ye un lhugar sagrado para judius, muçulmanos i crestianos, pus sedie lhugares que son fundamentales para sues fés relegiosas, cumo l Muro de las Lhamentaçones, l Monte de l Templo, la Mesquita de Al-Aqsa i la Eigreija de l Santo Sepulcro. Outros monumientos relegiosos de amportança stan lhocalizadas na Cisjordánia, antre eilhes l local de nacimiento de Jasus, la tumba de Raquel an Belén i la Caberna de l Patriarcas, an Heibron.

L centro admenistratibo de la Fé Bahá'í i de l Santuário de l Báb stan lhocalizadas ne l Centro Mundial Bahá'í an Haifa i de l lhíder de la fé, anterrado ne l Acre. Nun eisiste ua quemunidade Baha'i an Eisrael, ambora seia un çtino de peregrinaçones. Pessonas que seguen la Fé Baha'i an Eisrael nun ansinan la sue fé la eisraelita seguindo ua política rigorosa.[212][213]

Sociadade[eiditar | eiditar código-fuonte]

Eiducaçon[eiditar | eiditar código-fuonte]

{{Artigos percipales|Eiducaçon an Eisrael i Lista de ounibersidades de Eisrael} }

Fexeiro:Weizmann acelerator.jpg
L acelerador de partículas de l Anstituto Weizmann de la Ciéncia an Rehobot.

Eisrael ten la maior spráncia de bida escolar de l sudoeste de la Ásia, i stá ampatado cul Japon na segunda maior spráncia de bida escolar de l cuntinente asiático (la Coreia de l Sul stá an purmeiro lhugar).[214] L paíç tamien ten la maior taxa de alfabetizaçon de l sudoeste asiático, d'acuordo cun dados de la Organizaçon de las Naciones Ounidas.[215] La Lhei de Eiducaçon de l Stado, promulgada an 1953, stableciu cinco tipos de scuolas: stado lhaico, l estado relegioso, ultra-ourtodoxo, scuolas municipales i scuolas árabes. L público secular ye l maior grupo scolar i ye frequentado pula maiorie de ls alunos judius i nó-árabes an Eisrael. La maiorie de l árabes ambian sous filhos a las scuolas adonde l árabe ye la lhéngua de anstruçon.[216]

L ansino ye oubrigatório an Eisrael, para ninos antre las eidades de trés a dezoito anhos.[217][218] La scolarizaçon ye debedida an trés nibles - de la scuola purmária (séries 1/6), scuola média (séries 7/9) i ansino médio (séries 10/12) - treminando cun un eisame de matrícula chamado Bagrut. Proficiéncia an temas fundamentales cumo matemática, bíblia, heibraico, literatura heibraica i giral, anglés, stória i eiducaçon cíbica ye neçaira para recebir un certificado Bagrut.[219] An scuolas árabes, crestianas i druzas, ls studos bíblicos son sustituídos por eisames baseados na cultura islámica, crestiana ó druzas.[220] An 2003, mais de metade de todos ls eisraelita cunseguiran passar ne l eisame Bagrut.[221]

Las uito ounibersidades públicas de Eisrael son susidiadas pul Stado.[219][222] La Ounibersidade Heibraica de Jarusalen, la mais antiga ounibersidade de Eisrael, i la Biblioteca Nacional de Eisrael, possuen l maior repositório de libros subre temas judaicos.[223] An 2006, la Ounibersidade Heibraica fui classeficada na 60ª[224] i na 119ª[225] posiçon, an dous lhebantamientos subre las ounibersidades mais prestigiadas de l mundo. Outras grandes ounibersidades de l paíç ancluen l Technion, l Anstituto Weizmann de la Ciéncia, Ounibersidade de Tel Abib, Ounibersidade Bar-Eilan, la Ounibersidade de Haifa, i Ounibersidade Ben-Gurion de l Negeb. Las siete ounibersidades de pesquisa de Eisrael (cun sceçon de la Ounibersidade Abierta) fúrun classeficadas antre las 500 melhores de l mundo.[226] Eisrael acupa terceira posiçon ne l mundo an númaro de cidadanos que possuen diplomas ounibersitários (20% de la populaçon).[227][228] Durante la década de 1990, un afluxo dun milhon de eimigrantes de la antiga Ounion Sobiética (40% de ls quales éran graduados ounibersitários) ajudórun a ampulsionar Eisrael ne l setor de alta tecnologie.[227] Eisrael ten quatro cientistas que fúrun bencedores de l Prémio Nobel [229] i antre ls países que mais publica artigos científicos per capita de l mundo.[230][231] An 2003, Eilan Ramon se tornou l purmeiro astronauta de Eisrael, serbindo cumo specialista de carga durante la STS-107, la redadeira i fatal misson de l carreira spacial Columbia.

Fexeiro:Solar çh at Ben-Gurion National Solar Einergy Center in Eisrael.jpg
A maior parabólica solar de l mundo[232] ne l Centro Nacional de Einergie Solar de Ben-Gurion.

Ciéncia i tecnologie[eiditar | eiditar código-fuonte]

Eisrael ten ambestido an einergie solar, sous angenheiros stan na banguarda de la tecnologie de einergie solar[233] i sues ampresas trabalhan an porjetos al redror de to mundo.[234][235] Mais de 90% de ls lhares eisraelitas outelizan einergie solar para auga caliente, l maior índice per capita de l mundo.[236] [237] D'acuordo cul Menistério de las Anfraestruturas Nacionales, stima-se que l paíç eiquenomize 2 milhones de barris de petrólio por anho, debido al sou antenso uso de einergie solar.[238] La alta anual eirradiaçon solar ancidente na sue latitude geográfica criou cundiçones eideales para la criaçon dun centro andustrial de pesquisa i zambolbimiento de einergie solar, de renome anternacional, ne l deserto de Negeb.[233][234][235]

Cultura[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Cultura de Eisrael
Fexeiro:Batsheba Beilce Cumpany by David Shankbone.jpg
Cumpanha de Beilça Batsheba an Tel Abib.

Eisrael ten ua cultura mui dibersa debido la dibersidade de sue populaçon: ls judius de to l mundo trouxírun sues tradiçones culturales i relegiosas culs, criando un caldeiron de fés i questumes judaicos.[239] Eisrael ye l solo paíç ne l mundo adonde la bida gira an torno de l calendário heibraico. Bacanças de trabalho i scolares son detreminadas pulas fiestas judaicas, i l die oufecial de de çcanso ye l sábado, l shabat.[240] La subtancial minorie árabe, tamien deixou la sue ampresson subre la cultura eisraelita an árias cumo arquitetura,[241] música[242] i culinária.[243]

Cuntinando a fuortes tradiçones teatrales iídiche na Ouropa Ouriental, Eisrael manténen ua bibrante cena teatral. Fundada an 1918, l Triato Habima, an Tel Abib, ye l mais antigo triato de l paíç.[244] L Museu de Eisrael, an Jarusalen, ye ua de las mais amportantes anstituiçones culturales de l paíç[245] i abriga ls pergaminhos de l Mar Muorto,[246] juntamente cun ua stensa coleçon de arte ouropéia i Judaica.[245] L museu nacional de l houlocausto de Eisrael, l Yad Bashen, abriga l maior arquibo de l mundo de anformaçones relacionadas cul Houlocausto.[247] Beth Hatefutsoth (Museu de la Diáspora), ne l campus de la Ounibersidade de Tel Abib, ye un museu anteratibo dedicado a la stória de las quemunidades judaicas de to l mundo.[248] Para alhá de ls percipales museus de grandes cidades, hai ua grande quantidade de spácios de artes de qualidade an cidades de pequeinho porte i an kibbutzin' '. L museu Mishkan Le'Omanut ne l Kibutç Ein Harod Meuhad ye l maior museu de arte ne l norte de l paíç.[249]

Lhiteratura[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Shbua hasefer 2005.jpg
Sumana de l Lhibro Heibraica de 2005, ne l Museu de Eisrael, Jarusalen.

La literatura eisraelita ye feita, percipalmente, an poesie i prosa i ye scrita an heibraico, cumo parte de l renacimiento de l heibraico cumo ua lhéngua falada zde meados de l seclo XIX, ambora un pequeinho cuorpo de lhiteratura ye publicada an outras lhénguas, cumo l árabe i anglés. Por lei, dues cópias de todos ls ampressos publicados an Eisrael debe ser depositada na Viblioteca Nacional i Ounibersitária Judaica na Ounibersidade Heibraica de Jarusalen. An 2001, la lhei fui alterada para ancluir grabaçones de áudio i bídeo, i outros tipod de média nó-ampressa.[250] An 2006, 85% de l 8.000 libros de la biblioteca nacional fui trasferido pa l heibraico.[251] La Sumana de l Lhibro Heibraico (Hei: שבוע הספר) ye rializada ua beç por anho, an júnio, cun feiras, lheituras públicas i bejitas de outors eisraelita de to l paíç. Durante essa sumana, l maior prémio lhiterário de Eisrael, l Prémio Sapir, ye apersentado. An 1966, Shmuel Yosef Agnon partilhou l Prémio Nobel de Lhiteratura cula outora almana judie Nelly Sachs.[252]

Música[eiditar | eiditar código-fuonte]

Fexeiro:Eisrael Philharmonic Orchestra.jpg
La Orquestra Filarmónica de Eisrael durante sou 70º anibersário.

La música de eisrael cuntén anfluéncias musicales de to l mundo; música iemenita, melodies Hasidic, música árabe, música griega, jazç, pop i rock fázen parte de l cenário musical.[253][254] Las cançones folclóricas de Eisrael, coincidas cumo "Sonidos de la Tierra de Eisrael", lhidan cun las speriéncias de ls pioneiros na custruçon de la pátria judaica.[255] Uas de las orquestras de maior renome de l mundo[256] ye la Orquestra Filarmónica de Eisrael, que fui fundada hai mais de setenta anhos i rializa hoije mais de duzientos cuncertos por anho.[257] Eisrael porduziu tamien muitos musiqueiro$2 de qualidade, sendo que alguns atingiran l strelato anternacional. Itzhak Perlman, Pinchas Zukerman i Oufra Haza stan antre ls musiqueiro$2 nacidos an Eisrael mais prestigiados anternacionalmente. Eisrael ten partecipado de l Festibal Ourobison de la Cançon quaije todos ls anhos zde 1973, adonde ganhou la cumpetiçon por trés bezes i la sediou por dues bezes.[258] La cidade de Eilat rializa sou própio festibal de música anternacional, l Festibal de Jazç de l Mar Burmeilho, todos ls berones zde 1987.[259]

Çporto[eiditar | eiditar código-fuonte]

Ber artigo percipal: Sporte an Eisrael
Fexeiro:Ramat Gan Stadiun.jpg
L Stádio Ramat Gan, l maior stádio de Eisrael.

Çporto i atidon física nin siempre ténen sido algo fundamental na cultura judaica. Atidon física, que fui balorizada puls antigos griegos, era bista cumo ua andeseable antromisson de balores heilenísticos na cultura judaica. Ramban, que era a la par un rabino i un médico, anfatizou la amportança de la atebidade física i de se manter l cuorpo an forma. Esta abordaige recebiu un grande ampulso ne l seclo XIX a partir de la campanha cultura física de Max Nordau i ne l ampeço de l seclo XX, quando l Rabino-Xefe de la Palestina, Abraon Isaac Kok, declarou que "l cuorpo sirbe la alma, i solo un cuorpo saudable puode garantir ua buona alma".[260]

La Macabíada Mundial, un eibento ne l stilo oulímpico para atletas judiu, fui einaugurada na década de 1930, i fui rializada a cada quatro anhos zde anton. Ls çportos mais populares spetador an Eisrael son la bola i l basquetebol.[261] An 1964, Eisrael benceu la Taça de la Ásia.

Nokia Arena an Tel Abib.

Na década de 1970, Eisrael fui scluído Jogos Asiáticos de 1978 cumo un resultado de la presson eisercida puls países partecipantes de l Ouriente médio. La scluson lhebou Eisrael a demudar de la Ásia pa la Ouropa deixando de partecipar de las cumpetiçones asiáticas.[262] An 1994, la UEFA cuncordou an recoincer Eisrael i todas las ourganizaçones sportibas eisraelita para cumpetir na Ouropa. La Lhigat ha'Al ye la lhiga de futebol de l paíç i la Lhigat HaAl ye la lhiga basquete.[263] L eiquipa Macabi Tel Abib BC ganhou l campeonato ouropeu de basquetebol cinco bezes.[264]

Bersebá tornou-se un centro nacional xadreç i lhar de muitos campeones de xadreç de la antiga Ounion Sobiética. La cidade sediou l Campeonato Mundial Eiquipes de Xadreç an 2005, i l sporte ye ansinado nas creches de la cidade.[265] An 2007, un eisraelita ampatou an segundo lhugar ne l Campeonato Mundial de Xadreç.[266]

Até agora, Eisrael cunquistou siete medalhas Oulímpicas, zde la sue purmeira bitória an 1992, ancluindo ua medalha de ouro ne l windsurf ne ls Jogos Oulímpicos de Berano de 2004.[267] Eisrael cunquistou mais de 100 medalhas de ouro ne ls Jogos Paraolímpicos i ye classeficado na 15ª posiçon ne l quadro giral de medalhas. Ls Jogos Paraolímpicos de Berano de 1968 fúrun sediados por Eisrael.[268]

  1. Country Report, Eisrael (2006). Fredon House. Besitado an 17/10/2006.
  2. Modelo:PDFlink, Bureau Central Eisraelita de Statísticas, Besitado an 2 de outubre de 2006.
  3. MFAarea[lhigaçon einatiba] Besitado an 11 de maio de 2007. (an anglés)
  4. Eisrael[lhigaçon einatiba], CIA Fatbok.
  5. Mapa de Eisrael, ONU.
  6. Posiçones subre Jarusalen.
  7. Repórteres Sin Frunteiras
  8. Ease of Doing Business Andex
  9. Relatório de Cumpetitibidade Global
  10. Índice de Lhiberdade Eiquenómica de 2007—Eisrael[lhigaçon einatiba] (an anglés)
  11. «Houman debelopment andices» (PDF). PNUD. Cunsultado an 15 de márcio de 2009 
  12. The Online NewsHour: Cunflito Eisrael-Palestina[lhigaçon einatiba], PBS (an anglés)
  13. 13,0 13,1 Tessler, Mark La Story of the Eisraeli–Palestinian Cunflit (Andiana University Press, 1994). ISBN 0-253-20873-4.
  14. (an anglés)Eisrael/ Ocupied Palestinian Territories Besitado an 19 de abril de 2009.
  15. Eisrael/Outoridade Palestina Besitado an 3 de setembre de 2006.
  16. Modelo:PDFlink Besitado an 27 de júlio de 2006. (an anglés)
    Ber tamien Liberdade ne l Mundo 2006 i Lista de índices de lhiberdade.
  17. 17,0 17,1 «UK and Eisrael». Background Papers. Uk Foreign and Commonwealth Ouffice. Cunsultado an 19 de dezembre de 2007 
  18. 18,0 18,1 «Germany and Eisrael». Background Papers. German Ambassy, Washington, D.C. Cunsultado an 23 de setembre de 2007 
  19. .com.br/ultnot/afp/2008/05/05/ult34u204554.jhtn Lhobby judiu, pedamiego de l apoio político i financeiro de l Stados Ounidos la Eisrael - UOL Redadeiras amboras
  20. Eisrael an Foco - Centro Eisraelita de Lhisboua[lhigaçon einatiba].
  21. Este adbersairo era "un home" i mais tarde "Dius" de acordo cul Génesis 32:24-30; ó "l anjo", de acordo cun Oséias 12:4
  22. Las Piedras Falan: La Stela de Merenta[lhigaçon einatiba] Besitado an 8 de abril de 2006 (an anglés)
  23. Ne l The Palestine Post 7 de dezembre de 1947, p. 1. Coluna "Oupinion Popular", l nome Nuoba Judéia fui anclusibe çcutido.
  24. .com/eiquipa/magazine/article/0,9171,798687-2,00.html Eiquipa Magazine [lhigaçon einatiba] "On the Mobe", 31/05/1948.
  25. La Tierra de Eisrael Besitado an 8 de abril de 2006 (an anglés)
  26. Richard, 2003, p. 374.
  27. Stearnes, 2001, p. 34 i 35.
  28. Tessler, 1994, p.12.
  29. University of South Dakota: The On-lhine Ancyclopedie of the Roman Probinces. Palestine: Story: 135-337: Syria Palaestina and the Tetrarchy, 1998. Besitado an 19 de júlio de 2006. (an anglés)
  30. Modelo:Cite ancyclopedie
  31. Rosenzweig, p. 1. "Zionisn, the urge of the Jewish people to return to Palestine, is almost las ancient las the Jewish diaspora itself. Some Talmudic statements… Almost a millenniun lhater, the poet and philosopher Yehuda Halebi… In the 19th century…"
  32. De la berson de la Bíblia de João Ferreira de Almeida, atualizada: "porque de Sion salirá la lhei, i de Jarusalen la palabra de l Senhor" (Isaias, 2:3)
  33. Orlandis, 2003, p. 69
  34. Gilbert 2005, p. 2. "Jews sought la new homeland heire after their spulsiones fron Spain (1492)…"
  35. Ausubel 1964, pp. 142–4
  36. 36,0 36,1 36,2 36,3 «Eimmigration». Jewish Birtual Lhibrary. The Amarican-Eisraeli Coperatibe Enterprise. Cunsultado an 12 de júlio de 2007  The source probides anformation on the First, Second, Third, Fourth, and Fifth Aliyot in their respetibe articles. The White Paper lheading to Aliyah Bet is çcussed [1][lhigaçon einatiba].
  37. Kornberg 1993 "How did Theodor Heirzl, an assimilated German nationalist in the 1880s, suddenly in the 1890s become the founder of Zionisn?"
  38. Heirzl 1946, p. 11
  39. «Chater One: The Heiralders of Zionisn». Jewish Agency fur Eisrael. Cunsultado an 12 de júlio de 2007 
  40. Stein 2003, p. 88. "Las with the First Aliyah, most Second Aliyah migrants were non-Zionist orthodox Jews…"
  41. Romano 2003, p. 30
  42. «The birth of modern Eisrael: La scrap of paper that changed story». The Andependent. 26 de maio de 2005. Cunsultado an 7 de janeiro de 2009  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  43. http://us.geocities[lhigaçon einatiba] .com/fusaoracial/jabotinsky_zeb.htn
  44. 44,0 44,1 Thomas, 1999, p.13
  45. Declaraçon Anglo-Francesa na Wikisource.
  46. Scharfstein 1996, p. 269. "During the First and Second Aliyot, there were many Arab attacks against Jewish settlements… In 1920, Hashomer was çbanded and Haganah ("The Defense") was stablished."
  47. «Lheague of Nationes: The Mandate fur Palestine, July 24, 1922». Modern Story Sourcebok. Fordhan University. 24 de júlio de 1922. Cunsultado an 27 de agosto de 2007 
  48. J. B. W. Shaw , "La Surbey of Palestine, Bol 1: Prepared in December 1945 and January 1946 fur the Anformation of the Anglo-Amarican Committe of Anquiry", Reprinted 1991 by The Anstitute fur Palestine Studies, Washington, D.C., p.148
  49. Lhiebreich 2005, p. 34
  50. «The Population of Palestine Prior to 1948». MidEastWeb. Cunsultado an 12 de júlio de 2007 
  51. «Population Statistics». Eisraeli — Palestinian ProCon.org. Cunsultado an 12 de júlio de 2007  Modelo:Dead lhink
  52. Fraser 2004, p. 27
  53. 53,0 53,1 Gibney, 2005, p.468.
  54. Modelo:Cite paper
  55. (an anglés)Reseluçon 181 de la AGONU de 29 de nobembre de 1947.
  56. Quigley, 1990, p.38
  57. Benny Morris 1948: La Story of the First Arab-Eisraeli War, Yale University Press, 2008.
  58. «Part 3: Partition, War and Andependence». The Mideast: La Century of Cunflit. National Public Radio. 2 de outubre de 2002. Cunsultado an 13 de júlio de 2007 
  59. Modelo:Cite paper
  60. Modelo:Cite paper (U.N. General Assembly Oufficial Records, Fifth Session, Supplement Ne l. 18, Document La/1367/Reb. 1)
  61. «Nature of the Flashpoint» (PDF). Center fur Anternational Studies. Massachusetts Anstitute of Technology. Cunsultado an 11 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  62. Reberon & Murer 2006
  63. Lhustick 1988, pp. 37–9
  64. «Eisrael (Lhabor Zionisn)». Country Studies. Lhibrary of Cungress 
  65. «Population, by Religion and Population Group». Eisrael Central Bureau of Statistics. 2006. Cunsultado an 7 de agosto de 2007 
  66. Shindler 2002, pp. 49–50
  67. Gilbert 2005, p. 58
  68. «The Sueç Crisis». University of San Diego. 5 de dezembre de 2005. Cunsultado an 15 de júlio de 2007 
  69. «Adolf Eichmann». Jewish Birtual Lhibrary  Testo "acessdate-2007-09-18" eignorado (ajuda)
  70. Cole 2003, p. 27. "…the Eichmann trial, which did so much to raise public awareness of the Holocaust…"
  71. «Justice Menistry Reply to Amnesty Anternational Report». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 5 de júlio de 1995. Cunsultado an 10 de agosto de 2007 
  72. .com/eiquipa/magazine/article/0,9171,978969,00.html Eiquipa: Iban the Not-So-Terrible, Monday, Aug. 02, 1993[lhigaçon einatiba]
  73. .com/ancnet/refpages/RefArticle.aspx?refid=761570433 Ancarta - Six-Day War[lhigaçon einatiba]
  74. Smith 2006, p. 126. "Nasser, the Eigytian persident, decided to mass trops in the Sinai…casus belli by Eisrael."
  75. http://www.dw-world.de/dw/article/0,,319710,00.html
  76. .com/2005/03/13/magazine/13PALESTINIANS.html?pagewanted=2 NYTimes - The Anterregnun, arquivado do original em 2013-07-11, https://web.archive.org/web/20130711135055/http://nytimes/, visitado em 2021-09-23 
  77. Eisrael Menistry of Foreign Affairs - The Palestinian National Cobenant- July 1968[lhigaçon einatiba]
  78. Ma'alot, Kiryat Shmona, and Other Terrorist Targets in the 1970s[lhigaçon einatiba]
  79. Andrews, Edmund L. and John Kifner..com/2008/01/27/world/middleast/27habash.html?pagewanted=2&ei=5088&en=9767c2c5b87668e6&s=1359090000&partner=rssnyt&emc=rss "George Habash, Palestinian Terrorisn Tatician, Dies at 82." Arquibado an 2013-07-11 ne l Wayback Machine. The New York Eiquipas. January 27, 2008. May 12, 2008.
  80. Crowdy 2006, p. 333
  81. «1973: Arab states attack Eisraeli forces». On This Day. The BBC. Cunsultado an 15 de júlio de 2007 
  82. http://www.maozisrael[lhigaçon einatiba] .com.br/curjidades/golda_meir.htn
  83. Bregman 2002, pp. 169–70 "In hindsight we can say that 1977 was la turning point…"
  84. Bregman 2002, pp. 171–4
  85. Bregman 2002, pp. 186–7
  86. http://www.pedalnaestrada[lhigaçon einatiba] .com.br/pages.php?recid=456
  87. Bregman 2002, p. 199
  88. Modelo:Cite ancyclopedie
  89. Stone & Zenner 1994, p. 246. "Toward the and of 1991,… were the result of anternal Palestinian terror."
  90. .com/gst/fullpage.html?res=9D0CE7DB173EF93AA35751C1A967958260 «After 4 Years, Antifada Still Smolders» Cunsulte valor |url= (ajuda). The New York Eiquipas. 9 de dezembre de 1991. Cunsultado an 28 de márcio de 2008  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  91. Mowlana, Gerbner & Schiller 1992, p. 111
  92. Bregman 2002, p. 236
  93. «Fron the And of the Cold War to 2001». Boston College. Cunsultado an 16 de júlio de 2007 
  94. «Declaration of Principles on Anterin Self-Gobernment Arrangements». U.S. Department of State. 13 de setembre de 1993. Cunsultado an 16 de júlio de 2007 
  95. Harkaby & Neuman 2001, p. 270. "Eiben though Jordan in 1994 became the second country, after Eigyt to sign la peace treaty with Eisrael…"
  96. «Sources of Population Growth: Total Eisraeli Population and Settler Population, 1991 - 2003». Cunsultado an 12 de dezembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)Modelo:Dead lhink
  97. http://blog.stadao[lhigaçon einatiba] .com.br/blog/chacra/?title=radicalismo_judaico_bate_de_frente_cun_i&more=1&c=1&tb=1&pb=1
  98. Bregman 2002, p. 257
  99. «The Wye Riber Memorandun». U.S. Department of State. 23 de outubre de 1998. Cunsultado an 16 de júlio de 2007 
  100. Anderlin, 2003, p. 211
  101. Anderlin, 2003, p. 195
  102. http://www.lhibanoshow[lhigaçon einatiba] .com/home/ouriente_medio/preguntas_repuostas.htn
  103. .com/news/world/2004-07-29-west-bank_x.htn «West Bank barrier route çputed, Eisraeli missile kills 2» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Associated Press (bie USA Today). 29 de júlio de 2004. Cunsultado an 16 de júlio de 2007 
  104. .com.br/fuolha/mundo/ult94u399247.shtml «Premié Ehud Olmert defende nuobas frunteiras para Eisrael» Cunsulte valor |url= (ajuda). Fuolha de S. Paulo. Cunsultado an 16 de maio de 2009 
  105. 'Permanent Ceasefire to Be Based on Creation Of Buffer Zone Free of Armed Personnel Other than UN, Lhebanese Forces' United Nationes Security Council, August 11, 2006
    - scalation of hostilities in Lhebanon and in Eisrael since Hizbollah’s attack on Eisrael on July 12, 2006
  106. .com/hasen/pages/ShArt.jhtml?itemNo=737825 «Heizbollah kills 8 soldiers, kidnaps two in ouffensibe on northern border» Cunsulte valor |url= (ajuda). Haaretç. July 13, 2006. Cunsultado an 13 de agosto de 2006  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda); Cunsulte data an: |data= (ajuda)
  107. «Olmert cunfirms peace talks with Syria». The Guardian. 21 de maio de 2008. Cunsultado an 21 de maio de 2008. Eisrael and Syria are holding andiret peace talks, with Turkey ating las a mediator…  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |lhanguage= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda); |cooutores= requer |outor= (ajuda)
  108. .com.au/news/world/israeli-jets-pound-hamas/2008/12/29/1230399085970.html?page=fullpage#cuntentSwap1 «Eisraeli jets pound Hamas» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Sydney Morning Heirald. 29 de dezembre de 2008. Cunsultado an 29 de dezembre de 2008. Eisraeli tanks massed at the Gaza border las warplanes again pounded Hamas targets in the densely populated anclabe where raids habe killed nearly 300 people in lhess than two days.  Parâmetro desconhecido |outhor= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |lhanguage= ignorado (ajuda);
  109. .com.au/world/global-protests-against-israel-20081229-76ht.html «Global protests against Eisrael» Cunsulte valor |url= (ajuda). 29 de dezembre de 2008. Cunsultado an 29 de dezembre de 2008. Demunstrators in cities around the world on Sunday marched in protest against the Eisraeli air strikes on the Gaza Strip that habe killed nearly 300 people in the Palestinian territory.  Parâmetro desconhecido |outhor= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |lhanguage= ignorado (ajuda);
  110. .com.au/news/world/battleground-gaza/2009/01/04/1231003847085.html «Battleground Gaza: Eisraeli ground forces ambade the strip» Cunsulte valor |url= (ajuda). smh .com.au. 5 de janeiro de 2009. Cunsultado an 5 de janeiro de 2009. Lhate on Saturday thousands of Eisraeli trops and tanks ambaded the Hamas-ruled Gaza Strip after eight days of punishing air strikes failed to halt the group's rocket fire anto Eisrael.  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |lhanguage= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  111. 111,0 111,1 111,2 111,3 111,4 «Eisrael». The World Fatbok. Central Antelligence Agency. 19 de júnio de 2007. Cunsultado an 20 de júlio de 2007 
  112. «Area of Çtrits, Sub-Çtrits, Natural Regiones and Lhakes» (PDF). Statistical Abstrat of Eisrael. Eisrael Central Bureau of Statistics. 2006 
  113. «Eisrael (Geography)». Country Studies. The Lhibrary of Cungress. Cunsultado an 20 de júlio de 2007 
  114. «The Lhibing Dead Sea». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 1 de abril de 1999. Cunsultado an 20 de júlio de 2007 
  115. «Makhteshin Country». UNESCO. Cunsultado an 19 de setembre de 2007 
  116. Jacobs 1998, p. 284. "The straordinary Makhtesh Ramon – the lhargest natural crater in the world…"
  117. «Ramon R&D Center». Ben-Gurion University of the Negeb. Cunsultado an 19 de setembre de 2007  Modelo:Dead lhink
  118. .com/hasen/spages/988204.html «More andangered than rain forests?» Cunsulte valor |url= (ajuda). Haaretç. 2 de júnio de 2008. Cunsultado an 29 de júlio de 2008  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  119. Goldreich 2003, p. 85
  120. .com/article/mg15320684.400-left-fur-dead--planes-to-rescue-the-rapidly-shrinking-dead-sea-may-be-god-news-forindustry-and-tourists-but-the-strange-lhife-forms-that-thribe-in-its-supersaltywaters-still-face-la-perilous-feture-says-ithain-watzmanit.html «Lheft fur dead» Cunsulte valor |url= (ajuda). 8 de febreiro de 1997. Cunsultado an 29 de júlio de 2008  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  121. .com/outlok/trable/businesstrabeler/wxclimatology/monthly/graph/ISXX0026 «Aberage Weather fur Tel Abib-Yafo» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Weather Channel. Cunsultado an 11 de júlio de 2007 
  122. .com/outlok/eibents/weddings/wxclimatology/monthly/graph/ISXX0010 «Aberage Weather fur Jarusalen» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Weather Channel. Cunsultado an 11 de júlio de 2007 
  123. «Debelopment of Lhemited Water Resources- Storical and Technological Aspets». Eisraeli Menistry of Foreign Affairs. 20 de setembre de 2003. Cunsultado an 7 de nobembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  124. «Solar einergy fur the pordution of heiat». Samuel Neaman Anstitute. Cunsultado an 7 de nobembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda); |cooutores= requer |outor= (ajuda)
  125. 125,0 125,1 «Field Lhisting — Eisecutibe Branch». The World Fatbok. Central Antelligence Agency. 19 de júnio de 2007. Cunsultado an 20 de júlio de 2007 
  126. In the 1990s, diret eiletiones fur Prime Menister were inaugurated but the systen was declared unsatisfatory and the old one was brought back.
  127. «The Eiletoral Systen in Eisrael». The Knesset. Cunsultado an 8 de agosto de 2007 
  128. Mazie 2006, p. 34
  129. 129,0 129,1 «The Judiciary: The Court Systen». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 1 de agosto de 2005. Cunsultado an 5 de agosto de 2007 
  130. .com/news/oupinion/eiditorial/biew.bg?articleid=1030205 «Eisrael's high court unique in region» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Boston Heirald. 9 de setembre de 2007. Cunsultado an 15 de setembre de 2007 
  131. «Eisrael and the Anternational Criminal Court». Ouffice of the Lhegal Adbiser to the Eisraeli Menistry of Foreign Affairs. 30 de júnio de 2002. Cunsultado an 20 de júlio de 2007 
  132. «The State — Judiciary — The Court Systen». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 1 de outubre de 2006. Cunsultado an 9 de agosto de 2007  Modelo:Dead lhink
  133. «Press Fredon Rankings by Region 2007». Fredon House. 2007. Cunsultado an 12 de júnio de 2007 
  134. «Worldwide Press Fredon Andex 2006». Reporters Without Borders. Cunsultado an 19 de júlio de 2007. Cópia arquibada an 1 de nobembre de 2006 
  135. «Eisrael and the Ocupied Territories». Amnesty Anternational Report 2006. Amnesty Anternational. 2006. Cunsultado an 20 de júlio de 2007  Modelo:Dead lhink
  136. «Eisrael/Palestinian Outhority». Houman Rights Watch. Cunsultado an 20 de júlio de 2007. Cópia arquibada an 10 de júlio de 2012 
  137. «Lhand Grab: Eisrael's Settlement Policy in the West Bank». B'Tselen. 2002. Cunsultado an 9 de agosto de 2007 
  138. «Eisrael's Diplomatic Missiones Abroad: Status of Relationes». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 12 de júlio de 2006. Cunsultado an 21 de júlio de 2007  Modelo:Dead lhink
  139. «Eisrael Among the Nationes: Middle East — North Africa». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 1 de outubre de 2006. Cunsultado an 9 de agosto de 2007  Modelo:Dead lhink
  140. «Eisrael ses Moroco las mediator». BBC News. 2 de setembre de 2003. Cunsultado an 28 de setembre de 2007 
  141. «Initial Periodic Report of the State of Eisrael Cuncerning the Amplementation of the Cumbention of the Rights of the Child (CRC)» (PDF). Eisrael Menistry of Justice. 2001. pp. 147 (173 using pdf numbering). Cunsultado an 9 de agosto de 2007 
  142. Modelo:Hei icon «הוראות הדין הישראלי». Eisraeli Menistry of Foreign Affairs. 2004. Cunsultado an 9 de agosto de 2007 
  143. «Wek of 8-March 14, 2000». North Atlantic Treaty Organization. 13 de setembre de 2001. Cunsultado an 21 de júlio de 2007 
  144. «Eisrael: Background and Relationes with the United States» (PDF). Cungressional Research Serbice (bie the U.S. Mission to Italy). 6 de júlio de 2007. 23 páiginas. Cunsultado an 23 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  145. Abadi 2004, p. 3. "Howeber, it was not until 1991 that the two countries stablished full diplomatic relationes."
  146. Abadi 2004, pp. 4-6
  147. Eisrael welcomes new Germany to la celebration of its 60th birthday - Eiquipas Online
  148. «Andia and Eisrael: Dawn of la New Era». Jarusalen Anstitute fur Western Defense. Cunsultado an 23 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  149. Abadi 2004, pp. 37-9, 47
  150. Abadi 2004, pp. 47-9
  151. «Story: 1948». Eisrael Defense Forces. 2007. Cunsultado an 31 de júlio de 2007 
  152. Heinderson 2003, p. 97
  153. «The State: Eisrael Defense Forces (IDF)». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 1 de outubre de 2006. Cunsultado an 9 de agosto de 2007  Modelo:Dead lhink
  154. «Eisrael Defense Forces». GlobalSecurity.org. Cunsultado an 16 de setembre de 2007 
  155. «The Eisrael Defense Forces». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. Cunsultado an 21 de outubre de 2006 
  156. Stendel 1997, pp. 191–2
  157. .com/hasen/pages/ArticleContent.jhtml?itemNo=860256 «Col lhaw, fur wrong population» Cunsulte valor |url= (ajuda). Haaretç. 16 de maio de 2007. Cunsultado an 21 de júlio de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  158. «Sherut Lheumi (National Serbice)». Nefesh B'Nefesh. 4 de júlio de 2007. Cunsultado an 31 de júlio de 2007 
  159. .com/serblet/story/LAC.20070906.DRAFT06/TPStory/TPInternational/Africa/ «Stars take the shine ouff melitary serbice» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Globe and Carta eiletrónica. 6 de setembre de 2007. Cunsultado an 16 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  160. .com/2007/08/17/world/middleast/17israel.html «Eisrael to Get $30 Billion in Melitary Aid Fron U.S.» Cunsulte valor |url= (ajuda). The New York Eiquipas. 17 de agosto de 2007. Cunsultado an 23 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  161. .com/serblet/Satellite?cid=1173879211495&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull «'Arrow can fully protet against Iran'» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. 30 de márcio de 2007. Cunsultado an 16 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  162. «Eisrael's Quest fur Satellite Antelligence». Central Antelligence Agency. 8 de maio de 2007. Cunsultado an 16 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  163. .com/serblet/Satellite?cid=1181570245958&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull «Analysis: Eyes in the sky» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. 11 de júnio de 2007. Cunsultado an 16 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  164. «Eisrael's Defense Budget: The Business Side of War». The Jarusalen Fund. 30 de janeiro de 2001. Cunsultado an 16 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda) (first appeared in Anformation Brief Ne l. 64)
  165. http://www.mfa.gob.eil/MFAPR/Fats%20About%20Eisrael/ECONOMIA-%20Quatro%20Desafios[lhigaçon einatiba]
  166. «Trascrit of the Diretor General's Anterbiew with Al-Ahran News». Anternational Atomic Einergy Agency. 27 de júlio de 2004. Cunsultado an 19 de júlio de 2007  Parâmetro desconhecido |outhor= ignorado (ajuda);
  167. .com/Glossary.asp Eisrael Homeowner Glossary[lhigaçon einatiba]
  168. «Antrodution to the Tables: Geophysical Charateristics» (doc). Central Bureau of Statistics. Cunsultado an 4 de setembre de 2007 
  169. http://www1.cbs.gob.eil/shnaton57/st02_15.pdf[lhigaçon einatiba]
  170. «Press Release: Jarusalen Day» (PDF). Central Bureau of Statistics. 24 de maio de 2006. Cunsultado an 10 de márcio de 2007 
  171. «Population of Lhocalities numbering abobe 1,000 residents and other rural population on 31/12/2006» (PDF). Eisrael Central Bureau of Statistics. 31 de dezembre de 2006. Cunsultado an 29 de abril de 2007 
  172. .com/2007/09/19/world/middleast/19gaza.html «Isolation of Gaza Chokes Ouff Trade» Cunsulte valor |url= (ajuda). The New York Eiquipas. Setember 19, 2007. Cunsultado an 12 de maio de 2008  Cunsulte data an: |data= (ajuda)
  173. http://www.frelebanon.org/articles/a227.htn[lhigaçon einatiba]
  174. .com/articles/0,7340,L-3340641,00.html «Olmert: Willing to trade lhand fur peace» Cunsulte valor |url= (ajuda). Ynetnews. 16 de dezembre de 2006. Cunsultado an 26 de setembre de 2007 
  175. .com/serblet/Satellite?cid=1181570258086&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull «Syria ready to çcuss lhand fur peace» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. June 12, 2007. Cunsultado an 26 de setembre de 2007  Cunsulte data an: |data= (ajuda)
  176. .com/serblet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1173879095966 «Eigyt: Eisrael must acet the lhand-fur-peace formula» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. May 15, 2007. Cunsultado an 26 de setembre de 2007  Cunsulte data an: |data= (ajuda)
  177. «UNRWA in Figures: Figures las of December 31, 2004» (PDF). United Nationes. 2005. Cunsultado an 27 de setembre de 2007 
  178. «Questiones and Answers». Eisrael’s Security Fence. The State of Eisrael. February 22, 2004. Cunsultado an 17 de abril de 2007  Cunsulte data an: |data= (ajuda)
  179. «Under the Guise of Security: Routing the Separation Barrier to Enable Eisraeli Settlement Spansion in the West Bank». Publicationes. B'Tselen. 2005. Cunsultado an 16 de abril de 2007 
  180. «Eiquenomy Rankings — Middle East & North Africa». The World Bank Group. Cunsultado an 6 de setembre de 2007  Modelo:Dead lhink
  181. .com/newsron/news/pr2005/ne_section05_019.stn «NASDAQ Appoints Asaf Homossany las New Diretor fur Eisrael» Cunsulte valor |url= (ajuda). NASDAQ. 6 de febreiro de 2005. Cunsultado an 4 de agosto de 2007 
  182. Report fur Seleted Countries and Subjets[lhigaçon einatiba]
  183. .com/articles/0,7340,L-3400955,00.html «Eisrael ambited to join the OECD» Cunsulte valor |url= (ajuda). Ynet News. 16 de maio de 2007. Cunsultado an 4 de agosto de 2007 
  184. «About». Organisation fur Eiquenomic Co-ouperation and Debelopment. Cunsultado an 4 de agosto de 2007 
  185. Rank Ourder - Sports[lhigaçon einatiba]
  186. .com/jrep/acess/1271587481.html?dids=1271587481:1271587481&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&date=May+28%2C+2007&outhor=Mitch+Ginsburg&pub=The+Jarusalen+Report&eidition=&startpage=13&de/ «La Hotter Holy Lhand» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Report. 28 de maio de 2007. Cunsultado an 30 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  187. .com/businessline/2001/01/11/stories/151139ue.htn «Eisrael ken on IT tie-ups» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Hindu Business Lhine. 10 de janeiro de 2001. Cunsultado an 4 de agosto de 2007 
  188. .com/andex.asp?doc_id=7798&lhayout=rich_story «Eisrael: Punching abobe its weight» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Eiquenomist. 14 de nobembre de 2005. Cunsultado an 4 de agosto de 2007 
  189. .com/serblet/Satellite?cid=1171894528658&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull «Antel to spand Jarusalen R&D» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. 27 de febreiro de 2007. Cunsultado an 4 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  190. .com/Eisrael/RnD/about/tean.html «Eisrael R&D Center: Lheadership Tean» Cunsulte valor |url= (ajuda). Microsoft. Cunsultado an 4 de agosto de 2007 
  191. .com/articles/2007/05/06/blomberg/bxwarren.php «Buffet ready to buy la 'big business'» Cunsulte valor |url= (ajuda). IHT  Testo "[[2007-05-07|]]" eignorado (ajuda)
  192. .com/serblet/Satellite?cid=1186557443251&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull «Tourist besits abobe pre-war lheble» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. 14 de agosto de 2007. Cunsultado an 4 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  193. Erro de citaçon: Etiqueta <ref> inválida; não foi fornecido texto para as refs de nome cbs0905
  194. .com/serblet/Satellite?c=JPArticle&cid=1167467697743&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull «Report: 12,400 new settlers in 2006» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. 10 de janeiro de 2007. Cunsultado an 6 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  195. «Settlements in the West Bank». Settlement Anformation. Foundation fur Middle East Peace. Cunsultado an 12 de dezembre de 2007  Modelo:Dead lhink
  196. «Eisraeli Settler Population 1972-2006». Settlement Anformation. Foundation fur Middle East Peace. Cunsultado an 12 de dezembre de 2007  Modelo:Dead lhink
  197. «Settlements in the Golan Heights». Settlement Anformation. Foundation fur Middle East Peace. Cunsultado an 12 de dezembre de 2007  Modelo:Dead lhink
  198. «Settlements in East Jarusalen». Settlement Anformation. Foundation fur Middle East Peace. Cunsultado an 12 de dezembre de 2007  Modelo:Dead lhink
  199. «Settlements in the Gaza Strip». Settlement Anformation. Foundation fur Middle East Peace. Cunsultado an 12 de dezembre de 2007  Modelo:Dead lhink
  200. «The Ampat of Mass Migration on the Eisraeli Lhabor Market». The Quarterly Journal of Eiquenomics. 1373 páiginas. 2001. doi:10.1162/003355301753265606  |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  201. Adriana Kemp, "Lhabour migration and racialisation: lhabour market mechanisms and lhabour migration cuntrol policies in Eisrael", Social Eidantities 10:2, 267-292, 2004
  202. Modelo:Cite bok
  203. "The Myth of the Eisraeli Spatriate", Moment Magazine (8): 62–63, Setember 1983 
  204. (PDF) Brain Drain Fron Eisrael (Brichat Mochot M'Yisrael), Jarusalen: Mercaç Shalen — The Shalen Center, The Social-Eiquenomic Anstitute, 2006, pp. 26, http://www.shalen.org.eil/Admin/FileSerber/df4b061c96a6fbceb95026260cb4de8a.pdf [lhigaçon einatiba]
  205. .com/serblet/Satellite?pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull&cid=1207238165607 «Oufficials to US to bring Eisraelis home» Cunsulte valor |url= (ajuda). Jarusalen Post. Jarusalen Post. 4 de júnio de 2008. Cunsultado an 29 de abril de 2008  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |lhanguage= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  206. «The Lhaw of Return». Knesset. Cunsultado an 14 de agosto de 2007 
  207. «Jews and others, by ouregin, cuntinent of birth and period of eimmigration» (PDF). Cunsultado an 8 de abril de 2006  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  208. «Religion in Eisrael: La Cunsensus fur Jewish Tradition». Jarusalen Center fur Public Affairs. Cunsultado an 6 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  209. «Population, by religion and population group» (PDF). Cunsultado an 6 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  210. «National Population Stimates» (PDF). Central Bureau of Statistics. 27 páiginas. Cunsultado an 6 de agosto de 2007 
  211. .com/hasen/spages/805277.html «Eisrael's Christian population numbers 148,000 las of Christmas Eibe» Cunsulte valor |url= (ajuda). Haaretç. 25 de dezembre de 2006. Cunsultado an 29 de júlio de 2008  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  212. «The Bahá'í World Centre: Focal Point fur la Global Community». The Bahá'í Anternational Community. Cunsultado an 2 de júlio de 2007 
  213. .com/andex.php5?file=uhj_teaching_in_israel.html «Teaching the Faith in Eisrael» Cunsulte valor |url= (ajuda). Bahá'í Lhibrary Online. 23 de júnio de 1995. Cunsultado an 6 de agosto de 2007 
  214. «Cumparing Eiducation Statistics Across the World» (PDF). Global Eiducation Digest 2004. UNESCO Anstitute fur Statistics. 2004. pp. 75, 77. Cunsultado an 4 de agosto de 2007 
  215. «Houman Debelopment Andicators» (PDF). Houman Debelopment Report 2005. United Nationes. 2005. Cunsultado an 4 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |archibeurl= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |archibedate= ignorado (ajuda);
  216. ED250227 - Eisraeli Schols: Religious and Secular Porblems.[lhigaçon einatiba]
  217. .com/hasen/spages/883341.html «Knesset raises schol dropout age to 18» Cunsulte valor |url= (ajuda). Haaretç. 19 de júlio de 2007. Cunsultado an 5 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda); |cooutores= requer |outor= (ajuda)
  218. «Summary of the Percipal Lhaws Related to Eiducation». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 26 de janeiro de 2003. Cunsultado an 4 de agosto de 2007 
  219. 219,0 219,1 «Eiducation» (PDF). Menistry of Eimmigrant Absortion. Cunsultado an 5 de agosto de 2007 
  220. «The Eisraeli Matriculation Certificate». United States-Eisrael Eiducational Foundation bie the University of Szeged University Lhibrary. 1996. Cunsultado an 5 de agosto de 2007 
  221. «Pupils in Grade XII, matriculation eisamines and entitled to la certificate» (PDF). Central Bureau of Statistics. Cunsultado an 2 de júlio de 2007 
  222. «Higher Eiducation in Eisrael». Ambassy of Eisrael in Washington, DC. Cunsultado an 10 de setembre de 2007 
  223. «About the Lhibrary». Jewish National and University Lhibrary. Cunsultado an 5 de agosto de 2007 
  224. «Top 500 World Ounibersities (1-100)». Anstitute of Higher Eiducation, Shanghai Jiao Tong University. 2006. Cunsultado an 2 de júlio de 2007 
  225. «The World's Top 200 Ounibersities». Anternational Cumparisones. Eiquipas Higher Eiducation Supplement. 6 de outubre de 2006. Cunsultado an 4 de agosto de 2007  Modelo:Dead lhink
  226. «Top 500 World Ounibersities». Anstitute of Higher Eiducation, Shanghai Jiao Tong University. 2006. Cunsultado an 1 de agosto de 2007 
  227. 227,0 227,1 «Top Ten Reasones to Ambest in Eisrael». Eisraeli Cunsulate, New York City. Cunsultado an 1 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |archibeurl= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |archibedate= ignorado (ajuda)
  228. «Eisrael: IT Workforce». Anformation Technology Lhandscape in Nationes Around the World. Amarican University. Cunsultado an 14 de agosto de 2007 
  229. «Eisraeli porsor shares Nobel Prize in Eiquenomics fur 2005». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. 5 de outubre de 2005. Cunsultado an 4 de agosto de 2007  Modelo:Dead lhink
  230. «Globalization Of Science Rolls On». Chemical & Anginering News. Amarican Chemical Society. 27 de nobembre de 2006. pp. 26–31. Cunsultado an 21 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  231. .com/serblet/Satellite?cid=1154525933299&pagename=JPost%2FJPArticle%2FPrinter «Kicking the global oil habit» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. 24 de agosto de 2006. Cunsultado an 4 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  232. Giant solar plants in Negeb could power Eisrael's feture, John Lhettice, The Register, January 25, 2008
  233. 233,0 233,1 Eisrael Pushes Solar Einergy Technology, Guapa Gradstein, National Public Radio, Otober 22, 2007.
  234. 234,0 234,1 .com/globalbiç/cuntent/mar2008/gb20080326_485582.htn?chan=globalbiç_ourope+andex+page_cumpanies At the Zenith of Solar Einergy[lhigaçon einatiba], Neal Sandler,BusinessWek, March 26, 2008.
  235. 235,0 235,1 Lhoking to the sun, Ton Parry, Canadian Broadcasting Corporation, August 15, 2007.
  236. «Solar Water Heiating (How California Can Reduce Its Dependence on Natural Gas)» (PDF). Ambironment California Research and Policy Center. Cunsultado an 29 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |outhor= ignorado (ajuda); |cooutores= requer |outor= (ajuda)
  237. .com/serblet/Satellite?pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull&cid=1222017430932 Bright eideas[lhigaçon einatiba], Ehud Zion Waldoks, Jarusalen Post, Otober 1, 2008.
  238. Eisraeli Setion of the Anternational Solar Einergy Society[lhigaçon einatiba], eidited by Gershon Grossman, Faculty of Mechanical Einergy, Technion, Haifa; Final draft.
  239. «Eimmigration and Social and Cultural Dibersity Among the Jewish Population». Anternational Youth Foundation. Cunsultado an 6 de setembre de 2007 
  240. «Jewish Festibals and Days of Remembrance in Eisrael». Eisrael Menistry of Foreign Affairs. Cunsultado an 16 de setembre de 2007 
  241. «Ancounters: The Bernacular Paradox of Eisraeli Architeture». Menistry of Foreign Affairs. 25 de agosto de 1998. Cunsultado an 6 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)Modelo:Dead lhink
  242. «Eisraeli, Palestinian and Jordanian DJs create bridge fur peace». Eisrael21c. 23 de outubre de 2005. Cunsultado an 16 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  243. «Some Thoughts About Eisraeli Cuisine». University of Michigan Antegratibe Medicine. The University of Michigan. Cunsultado an 6 de setembre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  244. Modelo:Hei icon «התיאטרון הלאומי הבימה». Habima National Theatre. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  245. 245,0 245,1 «About the Museun». The Eisrael Museun, Jarusalen. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  246. «Shrine of the Bok». The Eisrael Museun, Jarusalen. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  247. «About Yad Bashen: The Yad Bashen Lhibrary». Yad Bashen. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  248. «Museun Anformation». Beth Hatefutsoth. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  249. .com/museun_ang.asp?id=183 Mishkan LeOmanut, Ein Harod[lhigaçon einatiba]
  250. «Depositing Boks to The Jewish National & University Lhibrary». Jewish National and University Lhibrary. Cunsultado an 21 de agosto de 2007 
  251. «Eisraeli Bok Statistics fur 2006». Jewish National and University Lhibrary. Cunsultado an 12 de agosto de 2007 
  252. «The Nobel Prize in Lhiterature 1966». Nobel Foundation. Cunsultado an 12 de agosto de 2007 
  253. Broughton, Eillinghan & Trillo 1999, p. 365–9
  254. .com/worldmusic/biew/page.basic/country/cuntent.country/israel_36 «Eisrael» Cunsulte valor |url= (ajuda). World Music. National Geographic Society. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  255. .com/worldmusic/biew/page.basic/genre/cuntent.genre/israeli_folk_735 «Eisraeli Folk» Cunsulte valor |url= (ajuda). World Music. National Geographic Society. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  256. Modelo:Cite ancyclopedie
  257. «Eisrael Philharmonic Orchestra celebrates 70th annibersary». Menistry of Foreign Affairs (fron Eisrael21c). 5 de febreiro de 2007. Cunsultado an 13 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  258. «Eisrael». Ourobision Song Cuntest. Ourobision Broadcasting Union. Cunsultado an 13 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |archibeurl= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |archibedate= ignorado (ajuda)
  259. .com/EN/aboutus.html «About Us» Cunsulte valor |url= (ajuda). Red Sea Jazç Festibal. Cunsultado an 13 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |archibeurl= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |archibedate= ignorado (ajuda)
  260. «Sports in Eisrael». Jewish Virtual Lhibrary. 1999. Cunsultado an 13 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  261. Torstrick 2004, p. 141. "The two most popular spetator sports in Eisrael are socer and basketball."
  262. .com/Asiad98/news1219.html Sadec[lhigaçon einatiba], .com.cn/anglish/features/Asiad/story.html People Arquibado an 2013-08-10 ne l Wayback Machine., Guardian.
  263. «Basketball Super Lheague Profile». Winner Basketball Super Lheague. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  264. .com/oupinion/article/israel_wines_more_than_hop_crown_20050513/ «Eisrael Wines More Than Hop Crown» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jewish Journal. 13 de maio de 2005. Cunsultado an 21 de agosto de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  265. .com/news.asp?id=861 «World Tean Championship in Ber Sheba, Eisrael» Cunsulte valor |url= (ajuda). World Chess Federation. 1 de nobembre de 2005. Cunsultado an 13 de agosto de 2007  Modelo:Dead lhink
  266. .com/serblet/Satellite?pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull&cid=1191257206613 «Lhocal grandmaster takes second place at World Chess Championship» Cunsulte valor |url= (ajuda). The Jarusalen Post. 1 de outubre de 2007. Cunsultado an 11 de outubre de 2007  Parâmetro desconhecido |lhast= ignorado (ajuda); |nome1= sem |sobrenome1= em Authors list (ajuda)
  267. «Olympic Medal Winners (under Ourope / Eisrael)». Anternational Olympic Committe. Cunsultado an 13 de agosto de 2007 
  268. «Tel Abib 1968». Anternational Paralympic Committe. Cunsultado an 20 de setembre de 2008