Gaston d’Orléans

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gaston d'Orléans
Ilustracja
Gaston Orleański ok. 1634
Wizerunek herbu
podpis
książę Orleanu
Okres

od 1626
do 2 lutego 1660

Dane biograficzne
Dynastia

Burbonowie

Data i miejsce urodzenia

25 kwietnia 1608
Fontainebleau

Data i miejsce śmierci

2 lutego 1660
Blois

Ojciec

Henryk IV Wielki

Matka

Maria Medycejska

Żona

1. Maria de Montpensier,
2. Małgorzata

Dzieci

z Marią:
Jan Gaston (ur. 1626),
Anna;
z Małgorzatą:
Małgorzata Ludwika,
Elżbieta Małgorzata,
Franciszka Magdalena,
Jan Gaston (ur. 1650),
Maria Anna;
nieślubne:
Maria d'Orleans,
Ludwik d'Orleans

Odznaczenia
Order Ducha Świętego (Francja)

Gaston Jan Baptysta de France fr. Gaston Jean-Baptiste, znany jako Gaston d'Orléans (ur. 25 kwietnia 1608 w Fontainebleau, zm. 2 lutego 1660 w Blois) – książę Orleanu, trzeci syn Henryka IV, króla Francji, i Marii Medycejskiej, córki Franciszka I, wielkiego księcia Toskanii. Młodszy brat króla Ludwika XIII, znany jako Grand Monsieur.

Założyciel trzeciego kapetyńskiego rodu książąt orleańskich. Nosił tytuły księcia Orleanu, Chartres, Valois, Anjou i Alençon, hrabiego Blois, Montlhéry i Limours, barona Amboise i seniora Montargis[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Na początku nosił tytuł księcia Andegawenii (Anjou), a w 1626 r. został księciem Orleanu i Valois, hrabią Blois, Chartres i Mortain, został też nominalnym dowódcą armii podczas oblężenia La Rochelle w 1628 r. Przez całe swoje życie snuł liczne intrygi i wierzył, że dzięki nim zostanie królem Francji. Pozbawiony silnej woli, tchórzliwy, mało zaradny i niemający szczęśliwej ręki brat królewski nie zrealizował nigdy swoich planów, a on i jego współpracownicy (np. kuzyn Ludwik de Bourbon-Soissons) ponosili surowe konsekwencje spisków. Dwukrotnie Gaston musiał opuścić Francję, za granicą spiskował przeciwko swojej matce i kardynałowi Richelieu. Po opłaceniu wojny w Langwedocji, która zakończyła się klęską, zamieszkał w Lotaryngii, później przeniósł się do Flandrii. W 1635 r. pogodził się ze swoim bratem, ale dalej spiskował przeciw Richelieu i ponownie musiał uciec z kraju, podporządkowując się woli króla i samego kardynała.

Wkrótce proces ten powtórzył się. Gaston przekonał markiza Cinq-Marsa do zamordowania Richelieu, a kiedy spisek się nie udał, opuścił swojego kompana w 1642 r. W związku ze spiskiem parlament francuski pozbawił go praw do ewentualnej regencji. W 1643 r., po śmierci Ludwika XIII, Gaston został dowódcą wojsk francuskich i walczył z Hiszpanami na północnych granicach kraju. W 1646 r. otrzymał tytuł księcia Alençon, jednak podczas Frondy (16481653) nie wahał się przechodzić ciągle z jednej strony na drugą. W końcu w 1652 roku został "wygnany" z Paryża do Blois przez kardynała Mazarina i pozostał tam aż do śmierci.

Małżeństwa[edytuj | edytuj kod]

6 sierpnia 1626 r. Gaston poślubił w Nantes Marię (15 października 1605 - 4 czerwca 1627), córkę i spadkobierczynię Henryka de Bourbon, księcia Montpensier, oraz Henrietty Katarzyny, księżnej de Joyeuse, córki Henryka de Joyeuse. Para miała syna i córkę:

Po śmierci Marii ożenił się po raz drugi - 31 stycznia 1632 r., w Nancy, z Małgorzatą (zm. 1672), córką księcia Lotaryngii Franciszka II i Krystyny Katarzyny von Salm. Z Małgorzatą miał cztery córki i syna:

Gaston miał również dwoje nieślubnych dzieci:

  • Marię d'Orléans (ur. 1 stycznia 1631)
  • Ludwika d'Orléans (1638 - 1692), hrabiego Charny (zmarł w Hiszpanii). Miał on nieślubnego syna, Manuela Luisa d'Orléans y de Wetteville, księcia de Castellamare.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  1. Dussieux ↓, s. 121.