Historia de América

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Mapa antigo de América

A historia de América é a historia dos pobos de Norteamérica, América Central, Suramérica e o Caribe. Comeza coa inmigración cara a estas rexións de pobos posiblemente de Asia ou de Oceanía durante a Idade do xeo; a cal, cando acabou, rompeu o contacto entre este continente e o resto dos continentes por milenios.

A maioría dos ascendentes dos pobos amerindios de Norteamérica foron pobos cazadores inmigrantes que inmigraron polo Estreito de Bering, que durante a Idade de xeo estivo conxelado permitindo o paso a pé. Os amerindios paleolítico probablemente seguiron aos mamuts e outros animais que cazaban. Nesta rexión desenvolvéronse numerosas civilizacións, como no Antigo Mundo, pero séculos despois, como as civilizacións cahokia, zapoteca, tolteca, olmeca, azteca. Todas estas civilizacións, salvo a civilización cahokia, conformaron unha rexión histórica coñecida como Mesoamérica. Esta rexión inclúe parte da América Central onde se desenvolveu a civilización maia.

Os ascendentes dos pobos amerindios suramericanos quizais inmigraron des de Norteamérica, ou de Oceanía, mediante balsas. En Suramérica desenvolvéronse a cultura do chavín, a civilización chimú e a civilización inca, que estendeu o seu dominio do Perú cara á Chile e a Arxentina.

Prehistoria[editar | editar a fonte]

Cova das Mans, Río Pinturas, Santa Cruz, Arxentina

A prehistoria de América é o período do tempo que comprende o poblamiento do continente ata a formación das grandes civilizacións americanas. Trátase dun tempo de sumo interese e investigación dado que o continente americano foi a única porción de terra no planeta que tivo un desenvolvemento humano illado ata o seu encontro directo coas culturas de Europa, África e do resto do mundo. Iso non significa que non houbo dunha ou outra forma unha interacción mínima ou significativa co resto, pero os pobos americanos non participaron dos acontecementos históricos e logros que uniron aos demais continentes ata 1492.

A prehistoria de América é obxecto de permanente estudo dadas as moitas preguntas que permanecen sen respostas contundentes, como as teorías do poboamento e a historia e o desenvolvemento de moitos pobos americanos aborígenes. A fascinación pola América prehistórica e precolombiana estimulan non poucas veces a imaxinación, os mitos e as suposicións. Certos ou non, eles representan un reto para a ciencia nun continente aínda por descubrir. Na Prehistoria americana, a cultura clovis (de hai 13.500 anos aproximadamente), é a que máis restos arqueolóxicos deixa e a que permite darse unha idea da intensa actividade dos pobos de cazadores e recolectores que poboaron no continente.

Proceso de inmigración[editar | editar a fonte]

A data do comezo da inmigración polo Estreito de Bering é un tema moi controvertible. Crese que ocorreu polo 40000 a. C. Os descubrimentos arqueolóxicos suxiren varias vagas de inmigración. Todas as teorías, con todo, aceptaron que o pobo inuit do Canadá chegou moito despois, probablemente no século VI, desde Siberia. As ruínas arqueolóxicas máis antigas son do 13500 a. C. da cultura clovis.

Cara ao ano 10000 a.C. os humanos chegaron ao Cabo de Fornos, na punta sur de América. Atopáronse artefactos en Norteamérica e Suramérica que datan do 10000 a.C.

Civilizacións precolombianas[editar | editar a fonte]

Mapa de América representando a extensión de varios pobos presentes cara ao século XI a.C.
Artigo principal: América precolombiana.

As civilizacións desenvolvéronse séculos despois do comezo da inmigración. A capital dos cahokianos, Cahokia, localizada no estado de Illinois tivo unha poboación de 20.000 persoas. Cara o século XII esta cidade foi unha das máis poboadas de Norteamérica; Monks Mound foi o centro cerimonial máis importante de Cahokia é unha das construcións máis grandes do Novo Mundo. Con todo, os aztecas e os maias construíron cidades moito máis grandes, tales como Tenochtitlán que tivo unha poboación superior a 300.000 habitantes á chegada dos conquistadores españois. O mercado que estableceron foi o máis grande que viran.

Estas civilizacións desenvolveron a agricultura, principalmente de millo, que é moito maior da que se atopaba en Asia, e que se orixinou en México, así como o chocolate. Tamén plantaron patacas, tomates, cabazas e aguacates. Non desenvolveron a gandería a grande escala, xa que había poucas especies adecuadas para estes menesteres.

A América precolombiana conforma un período historiográfico que incorpora todas as subdivisións do período da historia e a prehistoria das Américas antes da aparición de importantes influencias europeas no continente americano, que abarca a época da colonia orixinal no paleolítico superior á colonización europea durante a idade moderna.

Aínda que a frase "época precolombiana" literalmente refírese só ao tempo anterior ás viaxes de Colón en 1492, na práctica a frase en xeral utilízase para referirse a toda a historia de América e as culturas indíxenas ata que estas culturas foron conquistadas ou influenciadas de forma significativa polos europeos, mesmo se o incidente ocorre despois de décadas ou séculos da primeira viaxe de Colón (p. ex .: Algunhas tribos en recunchos recónditos do Amazonas). Por iso, os termos alternativos América precolonial ou América prehistórica tamén están en uso. Nas zonas de Hispanoamérica o termo xeralmente utilizado é prehispánico.

Moitas civilizacións precolombianas estableceron xestos de identidade que incluían asentamentos permanentes, cidades, agricultura, o arquitectura monumental e civil, movementos de terra importantes e complexas xerarquías sociais. Algunhas destas civilizacións desvaneceuse moito tempo na época das primeiras chegadas permanentes europeos (finais do s. XV / principios século XVI), e só se coñecen a través das investigacións arqueolóxicas. Outros foron contemporáneos co período colonial, e foron descritos nos relatos históricos da época. Uns poucos, como os maias, tiñan os seus propios rexistros escritos. Pero a maioría dos europeos cristiáns da época percibiron estes textos como heréticos e destruíron moitos textos de forma indiscriminada. Só uns poucos documentos ocultos sobreviviron.

Se persisten, as sociedades e as culturas que descenden destas civilizacións poden agora ser substancialmente diferentes na forma das anteriores. Moitos destes pobos e os seus descendentes manteñen diversas tradicións e prácticas que se refiren aos tempos primixenios, así como a súa combinación coas importadas polos colonizadores europeos (sincretismo).

Algunhas civilizacións precolombianas construirón grandes centros urbanos, desenvolverón a agricultura así como varias xerarquías sociais complexas. Moitas destas civilizacións xa decaeran ou desapareceran no século XVI, data en que se producirían os primeiros asentamentos europeos permanentes, e só coñecemos as súas historias por medio das investigacións arqueolóxicas e as tradicións orais dos pobos veciños sobreviventes. Outros, desenvolvéronse de maneira contemporánea á chegada dos europeos, e por tanto, temos suficiente documentos históricos dos poboadores e dos colonizadores e conquistadores. Os pobos que sobreviviron, as culturas e as sociedades dos que descenden directamente estas civilizacións, foron substancialmente influenciados polas culturas e relixións europeas, aínda que conservan algunhas tradicións e prácticas, así como as súas linguas.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • CANALS FRAU, Salvador (1976). Prehistoria de América. Buenos Aires:Sudamericana. 
  • HALPERÍN DONGHI, Tulio (1998). Historia contemporánea de América Latina. Madrid:Alianza. ISBN 950-40-0019-3. 
  • MANN, Charles C. (2006). 1491: una nueva historia de las Américas antes de Colón. Madrid:Taurus. ISBN 84-306-0611-4. 
  • PÉREZ MURILLO, María Dolores (2003). Introducción a la Historia de América: altas culturas y bases de la colonización española. Universidad de Cádiz. 
  • CANALS FRAU, Salvador (1976). Prehistoria de América. Buenos Aires:Sudamericana. 
  • Gordon Willey, Philip Phillips (1958). Method and Theory in American Archaeology. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-89888-9. 

Outros artigos[editar | editar a fonte]