Medicina

Louis Pasteur (1822-1895)

A medicina é a área do coñecemento humano ligada ao mantemento e restauración da saúde. É, nun sentido amplo, a ciencia e a práctica da prevención e da cura das doenzas humanas. É a área de actuación do profesional formado nunha facultade de medicina.

Porén, non soamente a medicina contribúe para a cura do doente, senón que existen outra serie de disciplinas relacionadas coa saúde, tales como a Farmacia e Bioquímica (que produce e estuda os medicamentos e realiza exames de laboratorio), a Nutrición (que estuda a acción dos alimentos ou a falta deles sobre o corpo humano), a Psicoloxía (que estuda as alteracións emocionais e de comportamentos), a Enfermaría (que estuda e axe nos coidados do enfermo), a Fisioterapia (que axe no sentido de retornar os pacientes ao máis próximo posíbel do seu estado motor anterior e realizando a reeducación postural global) entre outros.

Hospital psiquiátrico de Conxo, Santiago de Compostela, fundado polo Cardeal Payá.

Segundo a Organización Mundial da Saúde, saúde non só a ausencia de doenza. É moito máis que iso, é o completo benestar social e económico do individuo. Ese é un dos motivos de estar a medicina tan intrínseca e historicamente ligada á política.

Historia da medicina

Alegoría da Medicina (detalle), do escultor francés Claude Laprade (1702), do Museo Nacional Machado de Castro (Coímbra, Portugal).

A medicina tivo os seus comezos na prehistoria, a cal tamén ten o seu propio campo de estudo coñecido como "Antropoloxía médica"; utilizábanse plantas, minerais e partes de animais, na maioría das veces estas substancias eran utilizadas en rituais máxicos por chamáns, sacerdotes, magos, bruxos, animistas, espiritualistas ou adiviños.

Os datos antigos encontrados mostran a medicina en diferentes culturas como a medicina Āyurveda da India, o antigo Exipto, a antiga China e Grecia.

Considérase que Hipócrates foi o pai da medicina. Viviu cerca de 300 anos antes de Cristo e deixou un legado ético e moral válido ata hoxe. Precursor do pensamento científico, procuraba detalles nas doenzas dos seus pacientes para chegar a un diagnóstico, prescindindo de explicacións sobrenaturais a pesar da limitación do coñecemento da época. Aínda antes da era cristiá, Asclepíades de Bitinia tentou conciliar o atomisto de Leucipo e Demócrito coa práctica médica.

No primeiro século de era cristiá, Claudio Galeno, outro médico grego, fixo contribucións substanciais (baseándose en experiencias con animais) para o desenvolvemento da medicina.

Despois de 750 d.C. os musulmáns traduciron os traballos de Galeno e Aristóteles ó árabe polo cal os doutores Islámicos introducíronse na investigación médica. Cabe mencionar algunhas figuras islámicas importantes como Avicenna que xunto con Hipócrates tamén é mencionado como pai da medicina, Abulcasis o pai da cirurxía, Avenzoar o pai da cirurxía experimental, Ibn al-Nafis pai da fisioloxía circulatoria, Averroes e Rhazes chamado pai da pediatría.

Na Idade Media os relixiosos asumiron o control da arte de curar a través de medicamentos e deixaron para os barbeiros, que xa lidaban coa navalla, a arte de drenar abscesos e retirar pequenas imperfeccións da pel. A formación de secrecións purulentas era considerada normal e saudábel. Xa para finais da Idade Media posterior á peste negra, importantes figuras médicas emerxeron de Europa como William Harvey e Grabiele Fallopio.

En 1865, Louis Pasteur presentou a teoría que as infeccións eran causadas por seres vivos. Foi el o inventor do proceso de pasteurización, moi utilizado no leite. Lister, en 1865, aplicou pola primeira vez unha solución antiséptica nun paciente con fracturas complexas, con efecto profiláctico na infección. Iniciouse unha nova era. En 1928 Alexander Fleming descubriu a penicilina ao observar que as colonias de bacterias non crecían ao redor do mofo dalgunhas placas de cultivo. Xorde unha nova era: a dos antibióticos, que permitiu aos médicos curaren infeccións antes consideradas mortais. A evolución desde entón non parou. A eterna loita do home contra a morte entrou nunha nova etapa, cada vez máis moderna.

Ciencias médicas e profesións médicas

A Medicina ten dous aspectos: é unha área de coñecemento (isto é, unha ciencia) e é unha área de aplicación dese coñecemento (as profesións médicas). Podemos considerar dúas grandes areas na práctica profesional, a medicina, que trata das doenzas dos seres humanos, e a veterinaria, que trata das doenzas das outras especies de animais. A Medicina baseada en evidencias é unha tentativa de ligar eses dous aspectos (ciencia e práctica) a través do uso do método científico, buscando a través de técnicas e investigacións científicas o mellor tratamento para un determinado paciente.

Ás veces, pode ser difícil distinguir entre ciencia e profesión en Medicina. Diferentes ramas especializadas da Medicina estúdanse como ciencias básicas especializadas e polas correspondentes profesións médicas, igualmente especializadas, que lidan con órganos, sistemas orgánicos e as súas doenzas. As ciencias básicas da medicina frecuentemente son as mesmas doutras áreas da ciencia como a bioloxía, a física, a ciencia veterinaria e a química.

O 18 de setembro celébrase o Día Mundial da Ética Médica, en conmemoración da fundación, nese mesmo día de 1947, da Asociación Médica Mundial. Esta organización nace inmediatamente despois dos Xuízos de Núremberg por crimes de guerra contra médicos alemáns polos seus experimentos nos campos de concentración nazis .

Ciencias básicas, suplementarias e relacionadas

• Anatomía, o estudo da estrutura macroscópica física dos organismos. Estuda as grandes estruturas, o esqueleto, a musculatura, os vasos sanguíneos arteriais e venosos.
• Anestesioloxía, o estudo da dor e anestesia.
• Anxioloxía: englobando a Cirurxía vascular é a área da medicina que estuda o tratamento das doenzas do aparello circulatorio.
• Bioestatística é a aplicación de estatística ao campo biolóxico e médico. É esencial para o planeamento, avaliación e interpretación de todos os dados obtidos en investigación na área biolóxica e médica. É fundamental para a epidemioloxía e a Medicina baseada en evidencias.
• Bioética: o estudo da relación entre bioloxía, medicina e filosofía, especialmente da disciplina ética e metafísica.
• Bioquímica: o estudo das reaccións químicas que acontecen dentro dos organismos vivos, tendo en conta a estrutura e a función dos compoñentes celulares e da célula como un todo.
• Cardioloxía: o estudo das doenzas relacionadas co corazón.
• Cirurxía Xeral: a área que engloba todas as áreas cirúrxicas.
  • Cirurxía do aparello dixestivo: actúa na cirurxía dos órganos do aparello dixestivo, como o esófago, estómago, intestinos, fígado e vías biliares e páncreas.
  • Cirurxía torácica: actúa na cirurxía dos pulmóns.
  • Cirurxía cardíaca: actúa na cirurxía do corazón.
• Citoloxía: o estudo das células individuais e das súas estruturas internas.
• Clínica médica: a área que engloba todas as áreas non cirúrxicas, sendo subdividida en varias especialidades.
• Dermatoloxía: o estudo da pel e mais as súas doenzas.
• Embrioloxía: o estudo do desenvolvemento dos organismos a partir da unión dos gametos, as células sexuais parentais, que dan orixe ao ovo ou cigoto que, á súa vez, se desenvolve no embrión.
• Endocrinoloxía: o tratamento das glándulas.

A peste negra. "The Chronicles of Gilles Li Muisis" (1272-1352), abbot of the monastery of St. Martin of the Righteous. Bibliothèque royale de Belgique, MS 13076-77, f. 24v.

• Epidemioloxía: o estudo cuantitativo dos procesos de doenzas nas poboacións humanas. Inclúe o estudo das epidemias, das endemias, da bioestatística, dos factores de risco relacionados ás doenzas entre outros temas.
• Farmacoloxía: o estudo das drogas -entendidas como medicamentos-, desde a súa obtención ata as súas accións benéficas e prexudiciais para os organismos.
• Fisiatría: área da Medicina que estuda e trata das consecuencias das doenzas que xeran a incapacidade física.
• Fisioloxía: o estudo do funcionamento normal do organismo.
• Gastroenteroloxía: o estudo das enfermidades do aparello dixestivo.
• Hematoloxía: o estudo dos elementos figurados do sangue (hemacias, leucocitos, plaquetas) e da produción deses elementos nos órganos hematopoéticos (medula ósea, bazo, ganglios linfáticos).
• Histoloxía: estudo de como as células e o material intercelular se unen para formar os tecidos, como o óseo, o muscular, o conxuntivo etc.
• Inmunoloxía: o estudo das células e moléculas que compoñen o sistema inmunitario e do seu funcionamento na defensa do organismo contra axentes infecciosos e células canceríxenas.
• Medicina de Familia (ou Medicina Comunitaria ou Medicina de Familia e Comunidade): área da medicina que se propón estudar o individuo en canto ser inserido nun contexto familiar e comunitario, buscando entender como este individuo se relaciona con estes grupos sociais e estudando as doenzas que o acometen a través deste prisma. Traballa preferibelmente con actividades de prevención.
• Medicina nuclear: o estudo imaxiolóxico ou terapia polo uso de radiofármacos.
• Microbioloxía: o estudo dos microorganismos (protozoarios, bacterias, fungos e virus).
• Nefroloxía: parte da medicina que estuda e trata clinicamente as patoloxías do ril, como a insuficiencia renal.
• Neonatoloxía: rama da Pediatría que estuda e coida dos acabados de nacer, desde o parto ata os 28 días de idade.
• Neurociencia: termo que reúne as disciplinas biolóxicas que estudan o sistema nervioso, especialmente a anatomía e a fisioloxía do cerebro humano.
• Neuroloxía: parte da medicina que estuda e trata o sistema nervioso.
• Obstetricia: rama da medicina que estuda a reprodución na muller.
• Oftalmoloxía: parte da medicina que estuda e trata os disturbios dos ollos e as súas patoloxías.
• Oncoloxía ou canceroloxía: especialidade que estuda os tumores malignos ou cancro.
• Ortopedia e Traumatoloxía: parte da medicina que estuda e trata as doenzas dos ósos e as fracturas.
• Otorrinolaringoloxía: parte da medicina que estuda e trata as patoloxías da orella, nariz, seos paranasais, farinxe e larinxe.
• Pediatría: parte da medicina que estuda e trata o ser en desenvolvemento.
• Pneumoloxía: parte da medicina que estuda e trata o sistema respiratorio.
• Proctoloxía: parte da medicina que estuda e trata os problemas do intestino groso (colon), sigmoide e doenzas do recto, canal anal e ano.
• Psiquiatría: aplicación da disciplina da psicoloxía no coidado médico.
• Saúde Pública: aplicación dos coñecementos médicos, procesados polos epidemiólogos, co obxectivo de impedir a incidencia de doenza nas poboacións.
• Toxicoloxía: o estudo dos efectos das toxinas e velenos vexetais, animais e minerais.
• Uroloxía: parte da medicina que estuda e trata cirúrxica e clinicamente os problemas do sistema urinario.
• Xenética: estudo dos xenes e do seu papel na herdanza das características paternais e maternais pola prole. A gran cuestión da xenética nos días de hoxe e da medicina en xeral son as células nai e a clonaxe humana.
• Xeriatría: estudo das doenzas do ancián.
• Xinecoloxía: estudo do sistema reprodutor feminino.

Especialidades diagnósticas e de imaxe

• Bioquímica clínica
• Microbioloxía clínica: orientada cara os diagnósticos in vitro de enfermidades bacterianas, fúnxicas e protozoarias.
• Informática Médica: campo de estudo relacionado coa vasta gama de recursos que poden aplicarse na xerencia e utilización da información biomédica, incluíndo a computación médica e o propio estudo da natureza da información médica.
• Radioloxía: comporta desde a visión do corpo humano a través de radiografías simples ou contrastadas, e tamén a tomografía computadorizada.
• Ultra-sonografía: estudo do corpo humano a través do ultrasón, que forma sombras e ecos nas estruturas do corpo humano.

Véxase tamén

Outros artigos

• A ciencia ten nome de muller en Wikibooks.

Ligazóns externas

• Medciclopedia: Dicionario de termos médicos (en castelán).