Atol Midway
Atol Midway je atol u sjevernom Tihom okeanu. Ostrvsko je područje Sjedinjenih Američkih Država i predstavlja neorganiziranu i neinkorporiranu teritoriju. Najveće ostrvo je Sand Island, koje ima stambene objekte i pistu. Odmah istočno od Sand Islanda, preko uskog Brooks kanala, nalazi se ostrvo Eastern Island, koje je nenaseljeno i na kojem više nema nikakvih objekata. Ostrvo Spit Island, koje je ustvari uski greben formira grubi i nepotpuni krug oko dva glavna ostrva stvarajući tako lagunu Midway.[1]
Geografija
[uredi | uredi izvor]
Atol Midway nalazi se pod geografskim koordinatama od 28°13' N i 177°22' W., otprilike na 1/3 puta između Honolulua i Tokija i u sredini između Kalifornije i Japana. Sastoji se od prstenatog koralnog grebena promjera oko 8 km. Dio je lanca vulkanskih ostrva, atola i podvodnih planina koji se protežu od ostrva Havaji do vrha Aleutskih ostrva, poznatog kao lanac podvodnih planina Havaji-Car, između atola Pearl i Hermes i atola Kure na sjeverozapadnim Havajskim ostrvima. Dva najveća ostrva, Sand Island i Eastern Island, pružaju stanište milionima morskih ptica. Atol, koji ima mali broj stanovnika (otprilike 60 u 2014. [2] ali nema autohtonih stanovnika), određen je kao ostrvsko područje pod upravom Ministarstva unutrašnjih poslova Sjedinjenih Američkih Država. Atol Midway nastao je prije otprilike 28 miliona godina kada se morsko dno ispod njega nalazilo iznad iste vruće tačke iz koje se sada formira ostrvo Havaji. Nekada je bio štitasti vulkan, možda veličine ostrva Lanai. Kako se vulkan gomilao, tokovi lave su gradili ostrvo, njegova težina pritiskala je koru, a ostrvo se milionima godina polahko spuštalo, proces poznat kao izostatičko prilagođavanje. Kako se ostrvo spuštalo, koralni greben oko bivšeg vulkanskog ostrva mogao se održati blizu nivoa mora rastući prema gore. Taj greben je sada debeo preko 157 m (u laguni, 384 m), sastavljen uglavnom od postmiocenskih krečnjaka sa slojem gornjomiocenskih (tercijarnih) sedimenata i donjomiocenskih (tercijarnih) krečnjaka na dnu koji prekrivaju bazalte). Ono što je danas ostalo je plitki atol širok oko 9,7 km. Nakon atola Kure, Midway je drugi najsjeverniji atol na svijetu. [3]
Historija
[uredi | uredi izvor].jpg?lang=bs)
Atol Midway prvi je uočio kapetan N.C. Brooks 5. jula 1859. sa broda za lov na foke Gambia. [4][5] Ostrva su prvobitno nazvana "Middlebrook Islands".[19] Kapetan Brooks je prisvojio ostrva Midway za Sjedinjene Američke Države prema Zakonu o Guano Islands iz 1856. koji je Amerikance ovlastio da privremeno okupiraju nenaseljena ostrva kako bi dobili guano. Godine 1867. Sjedinjene Američke Države su ga pripojila sebi, 30 godina ranije nego Havaje.[6] Nema zapisa o bilo kakvom pokušaju kopanja guana na ostrvu. Dana 28. augusta 1867. kapetan William Reynolds sa ratnog broda USS Lackawanna formalno je preuzeo posjed atola za SAD, nakon čega je ime promijenjeno u "Midway". Atol je bio prvo pacifičko ostrvo koje su SAD anektirale kao neinkorporiranu teritoriju ostrva Midway kojim je od 1903. upravljala mornarica Sjedinjenih Američkih Država. [7][8] Amerikancima je atol služio kao međustanica za put prema Japanu. Od 1903. vodstvo preuzima američka mornarica, a 1940. na atolu nastaje vojna zračna baza. Već od 1996. prestaje biti intersantan za vojne svrhe i vodstvo preuzima američko Ministarstvo Unutrašnjih Poslova.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "MODIS Web: Home >> Images >> Midway Islands". modis.gsfc.nasa.gov. Arhivirano s originala, June 4, 2022. Pristupljeno 2021-04-21.
- ^ "Hawaii: Midway Atoll – TripAdvisor". tripadvisor.com. Arhivirano s originala, July 11, 2016. Pristupljeno September 16, 2016.
- ^ Ladd, H. S.; Tracey, J. I. Jr. & Gross, M. G. (1967). "Drilling on Midway Atoll, Hawaii". Science. 156 (3778): 1088–1095. Bibcode:1967Sci...156.1088L. doi:10.1126/science.156.3778.1088. PMID 17774053. S2CID 45853811. Also reprinted here [1] Arhivirano 13. 4. 2016. na Wayback Machine.
- ^ U.S. Fish & Wildlife Service. "Chronology of Events". Midway Atoll National Wildlife Refuge and Battle of Midway National Memorial. U.S. Fish & Wildlife Service. Arhivirano s originala, April 2, 2021. Pristupljeno 21 April 2020.
- ^ Hawaii. Dept. of the Attorney General (1925). Opinions of the Attorney General of Hawaii. Paradise of the Pacific Press. str. 244. Arhivirano s originala, May 5, 2021. Pristupljeno May 5, 2021.
- ^ Hanlon, David (2023), Hattori, Anne Perez; Samson, Jane (ured.), "The USA and the Pacific since 1800: Manifestly Facing West", The Cambridge History of the Pacific Ocean, Cambridge University Press, str. 563–587, doi:10.1017/9781108226875.030, ISBN 978-1-316-51040-7
- ^ US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric Administration. "Exploring the Sunken Heritage of Midway Atoll: Honoring the Legacy of the 75th Anniversary of the Battle of Midway: Background: NOAA Office of Ocean Exploration and Research". oceanexplorer.noaa.gov (jezik: engleski). Pristupljeno 2025-03-29.
- ^ "Papahānaumokuākea Marine National Monument". www.papahanaumokuakea.gov. Pristupljeno 2025-03-29.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
| Države | .svg?lang=bs) | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ostale teritorije |
| ||||||||||||
¹ Smatra se i dijelom Azije. | |||||||||||||
