Sindbad (przedsiębiorstwo)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sindbad Sp. z o.o.
Ilustracja
autokary Sindbad 2020
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Siedziba

Opole

Adres

ul. Działkowa 4,
45-144 Opole[1]

Data założenia

1983

Forma prawna

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością[2]

Prezes

Ryszard Wójcik[2]

Nr KRS

0000323389

Położenie na mapie Opola
Mapa konturowa Opola, w centrum znajduje się punkt z opisem „Sindbad Sp. z o.o.”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Sindbad Sp. z o.o.”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Sindbad Sp. z o.o.”
Ziemia50°41′29,9″N 17°55′17,1″E/50,691639 17,921417
Strona internetowa

Sindbad Sp. z o.o. (do 2009 r. Prywatne Biuro Podróży „Sindbad”) – polskie przedsiębiorstwo branży transportowej z siedzibą w Opolu, założone w 1983 r., zajmujące się głównie międzynarodowymi przewozami autokarowymi.

Przedsiębiorstwo powstało jako prywatne biuro podróży zajmujące się pośredniczeniem w sprawach wizowych. W połowie lat 80. zaczęło organizować własne przewozy autokarowe z południowej Polski do RFN, co w latach 90. po zniesieniu obowiązku wizowego dla Polaków w krajach Europy Zachodniej stało się głównym przedmiotem działalności przedsiębiorstwa. Od 1990 r. biuro oferowało także wczasy zagraniczne, początkowo we Włoszech. Od 2004 r. rozszerzono ofertę połączeń zagranicznych o kraje inne niż Niemcy – początkowo autokary zaczęły docierać do krajów Beneluksu, Francji, Wielkiej Brytanii i Austrii. W 2006 r. zapoczątkowano współpracę z trzema innymi przewoźnikami na liniach międzynarodowych, czym zapoczątkowano platformę dalekobieżnych połączeń autokarowych Sindbad, która w 2019 r. obejmowała 30 przewoźników z Polski i 50 zza granicy. W 2020 r. przedsiębiorstwo Sindbad dysponowało ponad 120 autokarami własnymi oraz 200 pojazdami należącymi do partnerów. Czyniło to Sindbada największym przewoźnikiem autokarowym w Polsce i jednym z największych w tym regionie Europy.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prywatne Biuro Podróży „Sindbad” zostało założone w 1983 r. w Opolu przez Ryszarda Wójcika. Przedsiębiorstwo uzyskało zgodę Urzędu Miasta w Opolu na prowadzenie działalności turystycznej wyłącznie w granicach Polski oraz „pośrednictwo w załatwianiu spraw wizowych”, przy czym to ostatnie okazało się najbardziej dochodową częścią działalności przedsiębiorstwa. Biuro pozwalało na dopełnienie wszystkich formalności w sprawie wyjazdów do Europy Zachodniej, głównie do Niemiec Zachodnich[3][4].

W połowie lat 80. przedsiębiorstwo zaczęło organizować własne przewozy autokarowe z Polski do RFN. Ze względu na ograniczenia prawne, biuro zmuszone było wynajmować autokary od zewnętrznych przewoźników – początkowo od przedsiębiorstwa „Turysta”, które jednak po 10 dniach zrezygnowało z umowy z „Sindbadem” i zdecydowało się na uruchamianie połączeń do Niemiec we własnym zakresie. Przedsiębiorstwo Wójcika nawiązało zatem współpracę z przewoźnikami Juventur, PKS Brzeg, Ośrodkiem Sportu i Rekreacji w Twardogórze oraz Dolnośląskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji we Wrocławiu. Wśród pojazdów obsługujących trasy „Sindbada” znalazł się jeden autokar wyposażony w takie udogodnienia jak toaleta na pokładzie czy magnetowid. Połączenia uruchamiane przez „Sindbad” cieszyły się dużą popularnością, głównie za sprawą cen dużo niższych niż w przypadku podróży koleją, a także licznych przypadków emigracji Polaków do Europy Zachodniej w latach 80., szczególnie ze Śląska. Pod koniec lat 80. Sindbad nawiązał współpracę z niemieckim „Palm Reisen” – przedsiębiorstwem należącym do Huberta Palma, zajmującym się wówczas transportem paczek pomiędzy Polską a RFN. W porozumieniu z PBP „Sindbad” przedsiębiorstwo to zakupiło w marcu 1989 r. autokar marki Setra, który stał się pierwszym pojazdem na wyłączność „Sindbada”. Jednocześnie na terenie Niemiec otwarto punkty obsługi klienta w Brühl oraz Pforzheim. W 1990 r. autokary organizowane przez opolskie biuro podróży docierały do 6 lokalizacji na terenie Niemiec Zachodnich. W tym samym roku powołano w Niemczech spółkę „Sindbad Palm Reisen”[3][4].

Na początku lat 90. główny przedmiot działalności przedsiębiorstwa, czyli pośrednictwo w procedurach wizowych, niemal zanikł w związku ze zniesieniem obowiązku wizowego dla Polaków w wielu państwach Europy. W związku z tym podjęto decyzję o skupieniu się na międzynarodowych przewozach autokarowych, szczególnie biorąc pod uwagę zwiększony popyt na nie po zniesieniu obowiązku posiadania wiz. W 1990 r. przedsiębiorstwo zakupiło za kwotę 90 000 DM trzy autokary – dwa marki Volvo i jeden Scania. W tym samym roku biuro zaoferowało pierwsze wyjazdy autokarowe na włoskie wybrzeże Adriatyku. Autobusy z Polski do Lido delle Nazioni(inne języki) wyjeżdżały w okresie letnim co drugi dzień. Przez dwa pierwsze sezony z transportu do Włoch skorzystało ponad 6 tysięcy osób. W 1991 r. do floty przewoźnika dołączyły dwa autokary DAF[3][4]. Od 1992 r. międzynarodowe przewozy autokarowe stały się podstawą działalności „Sindbada”[5][4]. W 1994 r. za kwotę 1 mln DM zakupiono 5 autokarów Setra, dzięki czemu Sindbad wyróżniał się dużo nowocześniejszą flotą autokarów w stosunku do większości innych przewoźników w Polsce. Od tamtego czasu w ramach floty PBP „Sindbad” znajdowały się nowe autokary niemal wyłącznie tej marki. W tym samym roku w Niemczech założono przedsiębiorstwo „Sindbad-Reisen GmbH” stanowiące oddział biura na terenie Niemiec i zajmujące się obsługą podróżnych na terenie tego kraju[3].

W 1998 r. przedsiębiorstwo organizowało wyjazdy do 28 miast na terenie Niemiec, oferując wyjazdy z miast w Polsce południowo-zachodniej. Przejazdy do Niemiec organizowane były 5 razy w tygodniu, a do Polski 6 razy[6], natomiast od 2000 r. wyjazdy w obu kierunkach były codzienne[7]. Oprócz tego PBP „Sindbad” miało w ofercie wczasy stacjonarne w Hiszpanii i Chorwacji oraz wycieczki objazdowe do Wielkiej Brytanii, Francji, krajów Beneluksu, Hiszpanii oraz Norwegii[8]. W 2000 r. biuro dysponowało flotą składającą się 50 autokarów, w tym 5 piętrowych, a także zatrudniało 50 kierowców i 100 pilotów[9]. W grudniu 2004 r. nastąpiło znaczne poszerzenie oferty przewozowej przedsiębiorstwa. Odtąd autokary Sindbada docierały każdego dnia nie tylko do Niemiec, ale też Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii, Luksemburga, Francji i Austrii[10]. W 2006 r. PBP Sindbad nawiązało współpracę z trzema innymi przewoźnikami z Polski oferującymi międzynarodowe przewozy autokarowe – przedsiębiorstwami Albatros z Przemyśla, Riviera z Opola oraz Janosik z Rzeszowa[11]. W ten sposób zapoczątkowana została platforma Sindbad oferująca sprzedaż biletów na międzynarodowe trasy różnych przewoźników pod jednym logiem Sindbad, później rozszerzona o współpracę z innymi przedsiębiorstwami transportowymi[4]. W 2006 r. PBP Sindbad dysponowało 57 własnymi autokarami, 19 pojazdami wynajmowanymi oraz 32 autokarami trzech partnerów[11]. W tym samym roku do siatki połączeń dołączyły miasta w Hiszpanii oraz Szwajcarii[11].

Od 2009 r. działalność przedsiębiorstwa jest kontynuowana jako „Sindbad” Sp. z o.o.[5]. W 2012 r. Sindbad, wspólnie z przedsiębiorstwem Raf Trans z Warszawy, był oficjalnym przewoźnikiem podczas organizowanych w Polsce Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej[12], natomiast w 2016 r. opolski przewoźnik obsługiwał odbywające się w Polsce Mistrzostwa Europy w Piłce Ręcznej[13]. W 2012 r. w ramach platformy Sindbad bezpośrednie połączenia autokarowe z Polski były oferowane do: Niemiec, Francji, Holandii, Belgii, Luksemburga, Wielkiej Brytanii, Danii, Norwegii, Szwecji, Austrii, Szwajcarii, Hiszpanii, Czech, Słowacji, Włoch, Węgier, Bułgarii i Grecji[14]. W 2015 r. Sindbad przejął przewoźnika autokarowego „Biuro Turystyczne Nord Sp. z o.o.” z Gdyni, od 2010 r. prowadzącego działalność przewozową w ramach platformy Sindbad[2][15][16]. Rok później poinformowano o połączeniu polskiej konkurencyjnej platformy Eurobus z platformą Sindbad. Od maja 2016 r. zintegrowano sprzedaż biletów oraz obsługę podróżnych w autokarach przewoźników wchodzących w skład obu platform, a autokary zyskały nowe barwy „Sindbad – Eurobus”[17][18]. Po integracji siatka połączeń objęła 200 miejscowości na terenie Polski oraz ponad 500 miejscowości w 27 krajach Europy. Łącznie przewoźnicy obsługujący trasy w ramach platformy dysponowali ponad 300 autokarami[19]. Integracja z Eurobusem umożliwiła Sindbadowi wejście na rynek przewozów pomiędzy Polską a Ukrainą[20]. W kolejnych latach do platformy Sindbad weszli także zagraniczni przewoźnicy autokarowi, na których połączenia są sprzedawane bilety przez polskie przedsiębiorstwo – m.in. w 2017 r. hiszpański przewoźnik Alsa, mołdawski Lux-Reisen oraz szwajcarski oddział Eurolines[21]. W 2018 r. kontynuowano tę działalność, podpisując porozumienia z Deutsche Touring (przedstawiciel marki Eurolines w Niemczech), a także przewoźnikami Becker Reisen, Isilines oraz Transdev(inne języki)[22]. Na mocy ostatniego porozumienia Sindbad nabył wyłączne prawa do posługiwania się marką Eurolines w Polsce[23]. W 2018 r. do platformy Sindbad dołączyło też polskie przedsiębiorstwo Agat. W tym czasie Sindbad oferował połączenia do ponad 700 miejscowości w 28 krajach w Europie[24]. W tym samym roku, z okazji 35-lecia istnienia przedsiębiorstwa, zaprezentowano nową malaturę autokarów, w której zrezygnowano z logo Eurobus[25]. W 2019 r. w Opolu uruchomiono należący do Sindbada nowy port autokarowy, gdzie odbywają się przesiadki pomiędzy autokarami na różnych trasach w ramach platformy[26].

Działalność[edytuj | edytuj kod]

Liniowe przewozy autokarowe[edytuj | edytuj kod]

Autokar należący do przewoźnika Szurgot obsługujący połączenie w ramach platformy Sindbad

W ramach platformy międzynarodowych przewozów autokarowych Sindbad oferowane są połączenia do ponad 500 miast w 28 krajach w Europie, natomiast wyjazdy organizowane są z 200 miejscowości na terenie całej Polski[5]. Sindbad prowadzi współpracę z innymi przewoźnikami na terenie Polski, takimi jak Agat Katowice[24], Orland Żędowice, Riviera Opole czy Albatros Przemyśl[5]. Ponadto przedsiębiorstwo współpracuje z zagranicznymi przewoźnikami w zakresie wspólnej sprzedaży biletów, m.in. z niemieckimi Deutsche Touring (Eurolines), Becker Reisen[22], brytyjskim National Express[27], czy hiszpańskim Alsa[21]. Łącznie w całej platformie Sindbad znajduje się 30 polskich i 50 przewoźników zagranicznych[28].

Przedsiębiorstwo Sindbad posiada na terenie Polski dwa główne centra przesiadkowe: w Opolu (dawniej w Gliwicach na terenie PKS), obejmujące Polskę Południową oraz w Słubicach, obejmujące obszar północny kraju[25][26]. Wszystkie autokary wyjeżdżające z Polski spotykają się wieczorem w jednym z centrów przesiadkowych na ok. 30 min, podczas których pasażerowie przesiadają się do docelowego autokaru jadącego do ich celu podróży za granicą. Analogicznie zorganizowany jest powrót autokarów do Polski w godzinach porannych[26]. Otwarty w 2018 r. własny hub przesiadkowy Sindbad w Opolu ma powierzchnię 1,5 ha i umożliwia obsługę w jednym momencie do 36 autokarów[26].

W autokarach podróżni mają zapewnioną obsługę pilota na całej trasie. Pojazdy wyposażone są w bezpłatne Wi-Fi, a także w gniazdka 230 V. Wszystkie autokary są klimatyzowane, wyposażone w WC na pokładzie, mini-barek oraz zestaw DVD[28][5][29], a także wyposażone w szereg elektronicznych systemów bezpieczeństwa[28][30][31].

Rocznie w ramach platformy przewożonych jest ponad milion osób[32][33]. Około 60% spośród wszystkich podróży autokarami Sindbad odbywa się na trasie między Polską a Niemcami[34].

Biuro podróży[edytuj | edytuj kod]

Przedsiębiorstwo Sindbad prowadzi także działalność biura podróży. W ofercie znajdują się wyjazdy turystyczne i wczasy zagraniczne, wyjazdy grupowe, w tym organizacja wycieczek szkolnych, a także sprzedaż biletów lotniczych oraz obsługa logistyczna wyjazdów służbowych na zlecenie innych przedsiębiorstw[35].

Flota[edytuj | edytuj kod]

Flota własna przedsiębiorstwa składa się z ponad 120 autokarów. Niemal wszystkie pojazdy są marki Setra, a ich średni wiek wynosi poniżej 3 lat (stan na: marzec 2020). Pojemność pojazdów waha się w przedziale od 16 do 87 miejsc siedzących. Ponadto pozostali przewoźnicy w ramach platformy Sindbad dysponują flotą ponad 200 autokarów różnych marek, głównie Setra. Tym samym spółka jest największym przewoźnikiem autokarowym w Polsce i jednym z największych w Europie Środkowej[3][4][29][30][31]. Oprócz wyżej wymienionych przedmiotów działalności, tzn. obsługi międzynarodowych linii autokarowych oraz działalności biura podróży, Sindbad zajmuje się wynajmem autokarów[36].

Zatrudnienie[edytuj | edytuj kod]

W ramach wszystkich przedsiębiorstw wchodzących w skład platformy Sindbad w 2018 r. zatrudnionych było 2,5 tys. osób[25], w tym 1500 kierowców, 200 pilotów oraz 500 pracowników biurowych[28].

Wybrane nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Sindbad otrzymał wiele nagród i wyróżnień[37]:

Setra S 416 GT-HD należąca do Sindbada podczas obsługi Euro 2012
  • Złoty Laur Umiejętności i Kompetencji 1999;
  • Dyplom Uznania Ministra Gospodarki „Za zasługi dla turystyki” 2001;
  • Malwa: Wyróżnienie 1999, Brązowa 2000, Srebrna 2001, Złota 2004;
  • Wyróżnienie w konkursie „Opolska Marka 2004” – Usługa Roku;
  • Medal Europejski: 2005, 2007[38];
  • Lider Polskiej Turystyki 2006;
  • Gazela Biznesu: 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013[39];
  • Godło Jakość Obsługi 2008 – ranking 100 najbardziej przyjaznych firm w Polsce;
  • Lider Polskiego Biznesu roku 2008 – przyznana przez Business Centre Club[40];
  • Nominacja do Godła Teraz Polska 2009;
  • Certyfikat Wiarygodności Biznesowej za najwyższą ocenę stabilności firmy w roku 2011 przyznany przez D&B Poland;
  • Dobra Firma roku 2012 wśród 20 najlepiej rozwijających się firm w Polsce – ranking 2000 najlepszych przedsiębiorstw „Rzeczpospolitej”;
  • Certificate of Excellence 2013 przyznany przez Scandlines;
  • Diament Forbesa 2013 za najbardziej dynamiczne zwiększenie swojej wartości w ostatnich 3 latach[41];
  • Dyplom Uznania Ministra Sportu i Turystyki „Za zasługi dla turystyki” 2013;
  • Lista 500 Największych Polskich Przedsiębiorców wydawana przez magazyn „Sukces”;
  • „Przedsiębiorca Dzieciom” – przyznawane przez Business Centre Club;
  • Wyróżnienie „Firma Inwestująca w Kadrę”.

Ponadto przedsiębiorstwo Sindbad było oficjalnym przewoźnikiem m.in. podczas Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 r., Mistrzostw Europy w Piłce Ręcznej Mężczyzn w 2016 r. oraz podczas konkursów Miss World i Miss Polonia[37].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Sindbad – napisz do nas [online], sindbad.pl [dostęp 2020-01-29] (pol. • ang. • niem. • ros. • ukr. • fr. • wł.).
  2. a b c Sindbad Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – System EKRS [online], ekrs.ms.gov.pl [dostęp 2020-01-29] (pol.).
  3. a b c d e Sindbad o swoim 30-leciu [online], infobus.pl, 25 czerwca 2013 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  4. a b c d e f 50 ciekawostek na 50. numer „Sindbad INFO”, „Sindbad INFO”, 50, 2015, s. 24–27 (pol.).
  5. a b c d e Sindbad: O firmie [online], sidbad.pl [dostęp 2020-03-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-02] (pol. • ang. • niem. • ros. • ukr. • fr. • wł.).
  6. „P.B.P. Sindbad – Przewozy do Niemiec” – web.archive.org [online], sindbad.pl [zarchiwizowane z adresu 1998-02-06] (pol.).
  7. „PBP Sindbad – Regularne linie autokarowe do Niemiec” – web.archive.org [online], sindbad.pl [dostęp 2021-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2000-09-30] (pol.).
  8. „P.B.P. Sindbad – Turystyka” – web.archive.org [online], sindbad.pl [zarchiwizowane z adresu 1998-02-06] (pol.).
  9. „PBP Sindbad – Nasze Setry” – web.archive.org [online], sindbad.pl [zarchiwizowane z adresu 2000-10-25] (pol.).
  10. „PBP Sindbad –” – web.archive.org [online], sindbad.pl [zarchiwizowane z adresu 2005-09-10] (pol.).
  11. a b c „PBP Sindbad – Linie międzynarodowe” – web.archive.org [online], sindbad.pl [zarchiwizowane z adresu 2007-01-15] (pol.).
  12. Dwie firmy – Sindbad i Raf Trans oficjalnymi przewoźnikami Euro 2012 [online], GazetaPrawna.pl, 9 maja 2012 [dostęp 2019-02-17] (pol.).
  13. Piłkarze ręczni w podczas Mistrzostw Europy 2016 będą jeździć z Sindbadem [online], nto.pl, 11 stycznia 2016 [dostęp 2018-02-17] (pol.).
  14. „Sindbad” – web.archive.org [online], sindbad.pl [zarchiwizowane z adresu 2012-10-27] (pol.).
  15. Biuro Turystyki Nord Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – System EKRS [online], ekrs.ms.gov.pl [dostęp 2020-03-30] (pol.).
  16. Tanie autobusy Nord do Francji, Niemiec, Holandii, Belgii [online], biletynord.pl [dostęp 2020-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-16] (pol.).
  17. Sindbad razem z Eurobusem! [online], infobus.pl, 21 marca 2016 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  18. Sindbad Eurobus od 1 maja. Nowe barwy! [online], infobus.pl, 18 kwietnia 2016 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  19. Sindbad-Eurobus: 200 miast, 300 autokarów [online], infobus.pl, 21 kwietnia 2016 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  20. Sindbad wzmacnia się na Wschodzie i Zachodzie [online], infobus.pl, 20 grudnia 2016 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  21. a b Sindbad w sojuszu z hiszpańską Alsą [online], infobus.pl, 16 listopada 2017 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  22. a b Sindbad umacnia się w Niemczech. Z Becker Reisen [online], infobus.pl, 1 lutego 2018 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  23. Autokary Sindbada z logo Eurolines [online], infobus.pl, 4 lipca 2018 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  24. a b Sindbad z Agatem! Polski sojusz autokarowy [online], infobus.pl [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  25. a b c Transexpo: Zmiany, zmiany, zmiany, czyli 35-lecie Sindbada [online], infobus.pl, 24 października 2018 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  26. a b c d Autokarowy port Sindbada w Opolu [online], infobus.pl, 21 czerwca 2019 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  27. Sindbad razem z National Express! 40 nowych miast [online], infobus.pl, 8 czerwca 2016 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  28. a b c d Sindbad gotowy na FlixBusa – nowe Setry i nowi partnerzy [online], infobus.pl, 15 grudnia 2017 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  29. a b Sindbad: Nasze autokary [online], sindbad.pl [zarchiwizowane z adresu 2020-02-29] (pol. • ang. • niem. • ros. • ukr. • fr. • wł.).
  30. a b Sindbad i 21 nowych autokarów Setra [online], infobus.pl, 22 maja 2015 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  31. a b Sindbad na autobusowych zakupach: 9 autokarów [online], infobus.pl, 22 kwietnia 2019 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  32. Sindbad i 1 219 450 pasażerów w 2014 r. [online], infobus.pl, 15 stycznia 2015 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  33. Sindbad z milionowym pasażerem 2015 [online], infobus.pl, 9 grudnia 2015 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  34. Sindbad o autokarowym rynku: Dobre perspektywy [online], infobus.pl, 12 kwietnia 2019 [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  35. Sindbad – Biuro Podróży [online], sindbad24.pl [dostęp 2020-03-02] (pol.).
  36. Sindbad: Wynajem autokarów [online], sindbad.pl [zarchiwizowane z adresu 2020-02-29] (pol. • ang. • niem. • ros. • ukr. • fr. • wł.).
  37. a b Sindbad: Nagrody i wyróżnienia [online], sindbad.pl [dostęp 2020-03-02] (pol. • ang. • niem. • ros. • ukr. • fr. • wł.).
  38. Opole: drugi Medal Europejski dla Sindbada [online], infobus.pl, 1 kwietnia 2007 [dostęp 2020-04-01] (pol.).
  39. Sindbad Sp. z o.o. – Gazela Biznesu [online], pb.pl [dostęp 2020-04-01] (pol.).
  40. Lista laureatów 2008 [online], bcc.pl [dostęp 2020-04-01] (pol.).
  41. Diamenty Forbesa 2013: opolskie [online], forbes.pl [dostęp 2020-04-01] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]