Compact Disc
Ël Compact Disc (abrevià CD) a l'é un supòrt ëd memorisassion stàtica digital creà për memorisé mùsica, dat e d'àutr contnù multimedial. Anventà dël 1982 da na colaborassion tra Philips e Sony, a l'ha revolussionà l'industria musical e dij dat, an sostituend ij disch ëd vinil e le cassëtte. Ancheuj, a l'é dovrà dzortut për archivi e aplicassion specìfiche.
Còsa a l'é un Compact Disc
[modìfica | modifiché la sorgiss]Un CD a l'é fàit ëd un disch ëd policarbonà ëd 12 cm ëd diàmetr (o 8 cm për ij mini-CD), con na capiensa standard ëd 700 MB. Ij dat a son memorisà an forma ëd "pit" (përtus microscòpich) e "land" (surfassa piata), organisà an na spiral ch'a part dal sènter. Na testin-a laser a les ij dat an rilevand le diferense antra pit e land. Ij tipo prinsipaj a son:
- CD-Audio: Për mùsica, conforma al standard Red Book.
- CD-ROM: Për dat ëd computer (sola letura).
- CD-R: Registràbil na vira.
- CD-RW: Registràbil vàire vire.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël CD a l'é stàit dësvlupà ant j'agn '70 da Philips e Sony, con ël prim model comercialisà d'otóber 1982. Ël prim àlbum musical vendù an CD a l'é stàit 52nd Street ëd Billy Joel. Ant j'agn '90, ij CD a son dventà ël standard për la distribussion ëd mùsica e software, superand le cassëtte e ij floppy disk. Ant ël 2000, l'ariv dël DVD e dël Blu-ray a l'ha riduvù l'importansa dij CD, che ancheuj a son dovrà për archivi o an àmbit spessialisà (es. mùsica clàssica).
Tècniche e Process
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Strutura fìsica:
- Layer ëd protession: na vernis ch'a évita ij dann.
- Layer rifletent: d'alumini o d'àutri metal për arflete ël laser.
- Strat ëd dat: la spiral ëd pit e land.
- Letura dij dat: Ël laser a viaggia a 1.2-1.4 m/s (velocità linear costant).
- Coression d'eror: Sistema CIRC për riparé ij dann causà da sgrafion o póer.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Musical: Distribussion d'àlbum e compilassion.
- Software: Sistema operativ, gieugh e enciclopedìe (es. Encarta).
- Archiviassion: Backup ëd document e fòto.
- Educassion: Material didàtich an scòle e università.
Sfide e Prospetive
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le debolezze prinsipaj a son:
- Fragilità: Sensìbil a sgrafion e lus.
- Capacità limità: Superà da DVD (4.7 GB) e Blu-ray (25 GB).
- Declin dij suport fìsich: Con l'ariv dël streaming e dij servissi ëd cloud.
Ant ël futur, ij CD a podran esse dovrà për:
- Archivi a long term: Anviron 50-100 agn ëd durà sota condission controlà.
- Nicie artìstiche: Pression limità për mùsica d'autor o colessionista.