DNA

Desoksiribonukleine zür (òf Ásido desoksiribonukleiko), miho konosí komo DNA ta un makromolekül biologiko ku ta kontené e informashon hereditario di práktikamente tur organismo bibu i hopi vírùs. Den tur sèl bibu, DNA ta hunga un ròl sentral den desaroyo, funshon, kresementu i reprodukshon.
DNA ta areglá komo un polímer hopi largu, konsistiendo di dos kadena di nukleotide ku huntu ta forma un dòbel héliks (struktura spiral). Kada nukleotide ta konsistí di tres parti: un base nitrogeno (adenine, guanine, sitosine òf timine), un molekül di suku (desoksiribose), i un grupo di fosfat. E gruponan di suku i fosfat ta forma e wes'i lomba di e kadena, miéntras ku e basenan ta dirigí paden i ta forma par: adenine (A) semper ta konektá ku timine (T), i guanine (G) semper ku sitosine (C).
E sekuensia spesífiko di e basenan aki ta forma e kódigo genétiko, ku ta kontené instrukshonan pa sintetisá proteina. Proteina ta esensial pa e struktura i funshon di sèlnan. Un sekshon di DNA ku ta kódifika pa un proteina òf karakterístika spesífiko ta wòrdu yamá un gen. E produkshon di proteina for di gennan ta sosedé via dos proseso presisamente regulá: transkripshon (e kopiamentu di DNA den RNA) i tradukshon (e tradukshon di RNA den un proteina).
Den organismonan eukaria, manera animal i mata, e DNA ta distribuí riba vários kromosom, aloká den e núkleo di sèl. E kromosomnan aki ta konsistí di DNA doblá i mará stèrki, rònt di proteinanan spesial. Promé ku kada divishon selular, kromosomnan ta wòrdu kopiá kompletamente den un proseso yamá DNA-replikashon.
Den prokariote, manera bakteria i archaea, e DNA no ta situá den un núkleo, pero ta liber den e sitoplasma, i normalmente organisá den forma di un solo kromosom sirkular.
Struktura
[editá | editá fuente]E struktura di e dòbel héliks a wòrdu deskribí na 1953 i tabata un logro den siensia pa pa ku prinsipalmente e desaroyo di biologia molekular. E héliks ku dos kadenanan ku ta bira rònt di un as komun tin un anchura di 20 angstrome. Un buèlta kompleto ta kontené mas o ménos dies par di base i ta 34 angstrom (3.4 nanometer) largu.
E nukleotidenan ta konektá na otro ku enlase kovalente dor di e gruponan di suku i fosfat. E basenan ta forma un konekshon di brùgnan hidrógeno entre otro pa forma e par di basenan, A–T i G–C.
Polaridat
[editá | editá fuente]E manera ku nukleotidenan ta konektá na otro ta duna un kadena di DNA un polaridat kímiko spesífiko, òf direkshon. Tur nukleotide ta konektá ku otro den e mesun orientashon.
Referensia
|