Datolit
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
CaB[SiO4](OH) |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
5–5,5[1] |
| Przełam | |
| Łupliwość |
brak[1] |
| Pokrój kryształu |
słupkowy, tabliczkowy[1] |
| Układ krystalograficzny |
jednoskośny[3] |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy[1] |
| Gęstość |
2,8–3,0 g/cm³[4] |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
bezbarwny; oliwkowozielona, brunatna, szara, fioletowa, biała lub czerwona[3], żółtawa[5] |
| Rysa |
biała[3] |
| Połysk | |
| Współczynnik załamania |
nα = 1,626, nβ = 1,653-1,654, nγ = 1,670[4] |
| Inne |
optycznie ujemny[4] |
| Dodatkowe dane | |
| Szczególne własności | |
Datolit – minerał należący do gromady krzemianów boru. Jest zasadowym krzemianem wapnia i boru. Nazwa pochodzi od greckich słów dateomai oznaczającego dzielenie się oraz lithos, czyli kamień[3][5].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Krystalizuje w układzie jednoskośnym[3]. Tworzy kryształy o pokroju krótkosłupkowym, izometrycznym[2] i grubotabliczkowym[1], a szczególną charakterystyczną cechą jego kryształów jest posiadanie dużej ilości ścian[3]. Najczęściej tworzy zbite drobnokrystaliczne agregaty[4] lub porcelanowe masy[5], ale i także znacznie atrakcyjniejsze skupienia promieniste, ziarniste, włókniste, masywne, skorupowe, nerkowate, naskorupienia i naloty[3]. Jego groniaste skupienia o budowie włóknisto-promienistej nazywa się zwyczajowo batriolitami. Jest minerałem od przezroczystego do prawie przeświecającego o szklistym połysku[3]. Zawiera w przybliżeniu 34% B2O3[4]. W świetle UV czasami wykazuje niebieską lub białą fluorescencję[2].
Powstawanie i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Powstaje w wyniku działania procesów hydrotermalnych oraz pomagmowych w obrębie skał zasadowych. Powstanie jego jest zatem związane z procesami polimetamorficznymi[3].
Występuje zarówno w skałach magmowych, pęcherzykach pogazowych[1] skał wulkanicznych jak i w metamorficznych[3]. Narasta w formie sekrecji i szczotek krystalicznych wypełniając szczeliny w skałach hipabysalnych tworząc druzy i geody. oraz wylewnych (np. bazalty czy tufy)[3][5]. W skałach metamorficznych występuje jako efekt metamorfizmu regionalnego niskiego stopnia (amfibolity i serpentynity)[2] oraz w skałach zmienionych kontaktowo (głównie skarnach)[3][5]. Spotykany również w żyłach kruszconośnych i typu alpejskiego, zasobnych w bor utworach kontaktowych[1][5]. Współwystępuje najczęściej z zeolitami, apofyllitem, stilbitem, danburytem, aksynitem, pektolitem, heulandytem, prehnitem i kalcytem[1][3][2][4].
Miejsce występowania
[edytuj | edytuj kod]Jest minerałem rzadkim[3].
- W Polsce został stwierdzony w cieszynitach okolic Cieszyna, Żywca i Bielska-Białej[3][2].
- Na świecie stwierdzono go w Niemczech (Haslach im Kinzigtal, Andersberg); Austrii (Tyrol); Szwecji, Norwegii (Arendal); Włoszech (Alpe di Siusi, Rosi, Sierra dei Zanchetti); Rosji (Dalniegorsk); Kanadzie (rejon wielkich jezior) oraz Tasmanii i USA (New Jersey, Massachusetts i Kalifornia)[3][5][4].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Głównie jako kamień jubilerski - jeśli spełnia odpowiednie wymogi kryteriów gemmologicznych. Jeśli występuje w większych ilościach jest kopaliną boru.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Rupert Hochleitner, Minerały, kamienie szlachetne, skały, Multico Oficyna Wydawnicza, 15 kwietnia 2022, s. 280, ISBN 978-83-7073-816-7.
- ↑ a b c d e f Minerały i skały Polski, Multico Oficyna Wydawnicza, 2023, s. 212, ISBN 978-83-7073-816-7.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 106, ISBN 978-83-8293-231-7.
- ↑ a b c d e f g Vademecum Zbieracza Kamieni Szlachetnych i Ozdobnych, Wydawnictwo Geologiczne, s. 117-124, ISBN 83-220-0199-1.
- ↑ a b c d e f g Jan Parafiniuk, Atlas Minerałów, Multico Oficyna Wydawnicza, 2019, s. 218, ISBN 978-83-7073-845-7.