Dertigers
Die Dertigers (ook bekend as Digters van Dertig) is 'n groep Afrikaanse skrywers wat in die jare 30 van die twintigste eeu opgang gemaak het.
Die leidende figure van die Dertigers is die broers N.P. van Wyk Louw en W.E.G. Louw, Uys Krige en Elisabeth Eybers. Name soos C.M. van den Heever en I.D. du Plessis word ook met die dertigers geassosieer.
Die Dertigers vorm 'n belangrike hoofstuk in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde. Hierdie beweging, wat in die 1930's momentum gekry het, het 'n vernuwing en verryking van die Afrikaanse poësie teweeggebring. D.J. Opperman se Digters van Dertig[1] bied 'n diepgaande studie van hierdie groep digters, hul invloede, tendense en individuele bydraes. Opperman beklemtoon dat die Derde Beweging, wat in die 1920's begin het, 'n strewe na volwassenheid en selfstandigheid was, 'n oopgooi van die deure na internasionale invloede en 'n begeerte na gelykwaardigheid met ander Westerse kultuurvolke. Die Dertigers was 'n manifestasie van hierdie strewe na volwassenheid in die letterkunde.
Opperman identifiseer prikkels binne die algemene en letterkundige situasie wat aanleiding gegee het tot die Dertig-beweging. Staatkundige veranderinge, ekonomiese ontwikkeling, en die strewe na nasionale identiteit het 'n atmosfeer geskep waarin 'n nuwe soort literatuur kon floreer. Die erkenning van Afrikaans in 1925 het 'n gevoel van kulturele selfvertroue bevorder. Op literêre gebied was daar 'n behoefte aan 'n losmaking van die meer didaktiese en nasionalistiese poësie van vroeër generasies. Die Dertigers het 'n groter fokus op persoonlike uitdrukking, eksperimentering met vorm en tegniek, en 'n dieper ondersoek na die menslike ervaring gebring.
Nienaber, Senekal en Bothma[2] verskaf 'n oorsig van die digters van hierdie tydperk. Die geslag van 1934 word in detail bespreek, met C.M. van den Heever, I.D. du Plessis en S. Ignatius Mocke as voorlopers. Die kern van die Groep van 1934 bestaan uit W.E.G. Louw, N.P. van Wyk Louw, Uys Krige en Elisabeth Eybers. Hierdie digters word gesien as die verpersoonliking van die nuwe rigting in die Afrikaanse poësie. Opperman beklemtoon veral N.P. van Wyk Louw as die hooffiguur van Dertig, Uys Krige as die trekvoël, W.E.G. Louw as 'n besieler, en Elisabeth Eybers as die vroulike aanvulling. Hierdie individuele figure het elk 'n unieke stem en perspektief na die beweging gebring, maar hulle het almal 'n gemeenskaplike verbintenis tot artistieke integriteit en vernuwing gedeel.
In Antonissen[3] word die ontwikkeling van die Afrikaanse letterkunde in 'n breër konteks geplaas. Antonissen bespreek die Tweede Afrikaanse Beweging en die ontvoogding van die letterkunde, wat die grondslag gelê het vir die eksperimentele gees van die Dertigers. Die literêre situasie en oorsig van 1900-1930 word geanaliseer, met aandag aan die beweging en letterkunde, 'n oorsig van genres en generasies, en die rol van tydskrifte, kritiek en polemieke. Die opkoms van die realisme en die tweede poëtiese ligting, insluitend Toon van den Heever, A.G. Visser en W.C.W. Kamp, word ook genoem as voorlopers van Dertig. Die hoofmomente in die algemene situasie sedert 1930, insluitend die politieke agtergrond, die pers, die verhouding tussen individu en gemeenskap, kultuurorganisasies, en uitgewerye en die boekbedryf, word ook ondersoek.
"Nienaber[4] bied 'n perspektief op die eerste letterkundige pogings in Afrikaans, wat 'n kontras vorm met die meer gesofistikeerde werk van die Dertigers. Die volkskuns en vroeë skrywers word bespreek, wat 'n aanduiding gee van die pad wat Afrikaans as literêre taal afgelê het. Die Dertigers word indirek gesien as die hoogtepunt van 'n ontwikkelingsproses, waar Afrikaans as medium vir komplekse en subtiele uitdrukkings gevestig is. Die voorwoord by die tweede uitgawe van Perspektief en Profiel (1960) noem dat 'n bestaande literatuurgeskiedenis elke tien jaar oorgeskryf behoort te word, wat die voortdurende ontwikkeling en herinterpretasie van die Afrikaanse letterkunde beklemtoon.
Die Dertigers het 'n verskeidenheid nuwe temas en tegnieke in die Afrikaanse poësie ingebring. Hulle het wegbeweeg van die eenvoudige, didaktiese versvorme van vroeër en 'n meer komplekse, simboliese taal gebruik. Die persoonlike ervaring, die innerlike wêreld, en die ondersoek na die menslike psige het sentrale temas geword. Hulle het ook 'n groter belangstelling in die kunste in die algemeen getoon, veral die beeldende kunste en musiek, wat hul poësie dikwels beïnvloed het. Die eksperimentering met vorm, ritme en klank was 'n kenmerk van hul werk. Hulle het 'n vryer versvorm nagestreef, met 'n groter klem op die organiese eenheid van die gedig.
In Opperman se studie word elke digter van Dertig in detail ondersoek. Sy ontleding van hul lewens, invloede, en spesifieke werke bied 'n diepgaande insig in hul individuele bydraes tot die beweging. Die persoonlikhede en onderlinge verhoudings van die digters word ook belig, wat 'n meer genuanseerde beeld van Dertig as 'n kollektiewe verskynsel gee. Die Dertigers word nie net as individuele kunstenaars gesien nie, maar ook as 'n groep wat mekaar beïnvloed en aangevul het.
Die impak van die Dertigers op die Afrikaanse letterkunde kan nie onderskat word nie. Hulle het die poësie bevry van eng nasionalistiese en didaktiese doelstellings en 'n nuwe era van artistieke vryheid en eksperimentering ingelui. Hulle werk het die grondslag gelê vir die latere ontwikkeling van die Afrikaanse poësie en 'n blywende invloed op jonger digters gehad. Die debat oor die rol en betekenis van die Dertigers duur steeds voort, maar hul plek in die Afrikaanse letterkunde is onbetwisbaar.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Opperman, D.J. 1967. Digters van Dertig. Kaapstad: Nasou Beperk.
- ↑ Nienaber, P.J., Senekal, J.H. en Bothma, T.C. 1951. Mylpale in die Geskiedenis van die Afrikaanse Letterkunde. Kaapstad: Afrikaanse Per-Boekhandel.
- ↑ Antonissen, Rob. 1975. Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede. Kaapstad: Nasou.
- ↑ Nienaber, P.J. 1960. Perspektief en profiel. Kaapstad: Pers Boekhandel.