Vejatz lo contengut

Dubai

Modificar los ligams
Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.
Aqueste article es redigit en provençau.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Dubai
بلدية دبي
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Bandièra
 Armas
Geografia fisica
Coordenadas 25° 12′ 18″ N, 55° 16′ 11″ E
Superfícia 4,114 km²
Geografia politica
País Emirats Arabis Units
Emirat Emirat de Dubai
Geografia umana
Populacion
(2015) 		3 944 000 ab.

Dubai es la pus importanta vila deis Emirats Arabis Units. Situada sus lo golf Persic, es lo centre politic de l'emirat de Dubai, lo segond emirat pus important de la federacion, e un centre economic e demografic de nivèu internacionau amb mai de 3 milions d'abitants e d'infrastructuras portuàrias e aeroportuàrias de premiera importància entre Euròpa e Asia.

Fondada au començament dau sègle XIX, Dubai demorèt lòngtemps una vila modèsta que viviá de la pesca e dau comèrci. A partir de 1823, foguèt pauc a cha pauc plaçada sota lo protectorat dau Reiaume Unit dins lo quadre d'una politica de reduccion de la piratariá dins lo golf. Leis emirs de Dubai aprofichèron aquela situacion per desvolopar l'importància dau pòrt de la vila e venir un centre dau comèrci mondiau de pèrlas. Pasmens, dins leis ans 1920-1930, aqueu comèrci s'afondrèt e l'emirat deguèt afrontar una lònga crisi fins a la descubèrta de petròli sus son territòri. La produccion de petròli venguèt la premiera fònt de revenguts de l'emirat fins a sa demenicion progressiva a partir de la fin deis ans 1990. Leis autoritats localas an donc menat a una importanta politica de diversificacion. En quauqueis annadas, Dubai si transformèt ansin en centre d'afaires mondiaus que son economia es basada sus leis afaires financiers, l'immobilier, lo torisme e la logistica. Pasmens, la legislacion fòrça favorabla ais afaires aguent permés aquela evolucion ne'n faguèt tanben un centre de la criminalitat internacionala.

Au nivèu culturau, Dubai es conoissuda per la desmesura de sei projèctes arquitecturaus destinats a atraire de toristas venguts dau monde entier e de personas fortunadas. Lo Burg Khalifa, un gratacèu de 828 m, lei quartiers luxuós e leis illas artificialas son ansin vengudas un element caracteristics dei païsatges de la vila. Pasmens, per permetre lo foncionament d'aqueleis ensembles, una importanta man d'òbra imigrada es necessària e Dubai es vengut un dei simbòls deis abüs dau neoliberalisme.

Geografia fisica e clima

[modificar | modificar lo còdi]

Dubai es lo centre politic de l'Emirat de Dubai, un territòri de 4 114 km² situat au nòrd-èst deis Emirats Arabis Units. Lo clima de Dubai li es de tipe subtropicau aride. Lei precipitacions son feblas (mens de 100 mm annadiers) e lei temperaturas maximalas son superioras a 40 °C durant la sason caud[1]. La meteo es tanben sovent marcada per de vents violents. Aquò necessita l'usatge de sistèmas de climatizacion per li viure. La vila a ansin una importanta consumacion d'energia e lo rescaufament climatic deuriá agravar aquelei besonhs dins lo corrent dau sègle.

Demografia

[modificar | modificar lo còdi]

Despuei leis ans 1980, la vila conoisse una importanta creissença demografica. D'efiech, la populacion es passada de 265 000 abitants en 1980 a 3,35 milions en 2019. Dubai es ansin la vila pus poblada deis Emirats Arabis Units e una dei vilas pus grandas dau golf Persic. Lo fenomèn es encara pus marcat en considerant lei vilas d'Ajman (557 000 abitants en 2023) e de Sharjah (1,8 milions d'abitants), respectivament capitalas deis emirats d'Ajman e de Charjah, que fan partida de la conurbacion de Dubai. Aquela creissença demografica s'explica per l'atrach de la vila per leis eleits economics dau monde entier. Leis Emiratis son fòrça minoritaris dins la vila e 95 % deis abitants son estrangiers[2]. La màger part son d'imigrants asiatics venguts trabalhar ais Emirats.

La lenga oficiala es l'arabi, mai l'anglés es fòrça utilizat en causa dau caractèr internacionau de la vila. Fòrça lengas son tanben parladas per la man d'òbra imigrada, en particular de lengas asiaticas originàrias de Paquistan, d'Índia, dei Filipinas e de China.

Segon la constitucion deis EAU, lo país es oficialament musulman e l'islam li a l'estatut de religion d'Estat. La màger part dei mosquetas e deis imams son donc entretenguts per l'Estat. Pasmens, de mosquetas privadas existisson. Dins aquò, l'imigracion dins la vila li entraïna un declin rapide de l'islam. Au començament deis ans 2010, lei musulmans li representavan solament 56 % de la populacion còntra 25 % per lei crestians, 16 % per leis indós e 2 % per leis autrei religions[3]. La libertat religiosa es la nòrma per totei leis abitants.

Transpòrts

[modificar | modificar lo còdi]

Dubai es dotada d'infrastructuras de transpòrt eficaças que li permèton de mantenir son reng de crosiera internacionala. En 2023, son aeropòrt internacionau èra lo segond dau monde en nombre de passatgiers[4] e son pòrt lo noven. La ret autorotiera es tanben recenta e ben adaptada ai besonhs. En revènge, li a de tensions au nivèu dei transpòrts urbans. D'efiech, se dins leis ans 2010, foguèron bastidas tres linhas de metrò e una linha de tramvai, aquel esfòrç foguèt pas sufisent per desengorjar una ret d'autobus ben saturada.

Istòria

[modificar | modificar lo còdi]

De la Preïstòria a la fondacion de la vila

[modificar | modificar lo còdi]

Pauc d'elements son conoissuts sus l'istòria dau site de Dubai avans la fondacion de la vila[5]. A la fin dau darrier periòde glaciari, l'endrech èra ocupat per una mangròva e lo nivèu de la mar èra significativament pus bas qu'a l'ora d'ara. Lo rescaufament dau clima donèt pauc a cha pauc son aspècte actuau a la region, mai fins a l'Edat Mejana, lo clima èra probable ben pus umide. Fa 4 500 ans, una populacion nomada posquèt donc s'installar. Puei, si desvolopèt una societat sedentària que cultivèt lo paumier. De vestigis mostrant l'existéncia d'un culte rendut a Bajir, una divinitat menora liada ai Banu Azd, una tribú aràbia que viviá entre Asir e Oman. Aquel element permet d'imaginar un liame entre leis abitants de la region e lo país de Magan, mai aquò es encara ipotetic.

Durant lei sègles seguents, lei detalhs sus l'endrech vènon encara pus rars, probablament en causa de l'avançada dau desèrt e de l'abséncia d'interès de part dei grandei poissanças. Au sègle III apC, foguèt integrat dins una satrapia periferica de l'Empèri Sassanida. De cavaments an tanben permés de descubrir lei rèstas d'una estacion permetent lo repaus dei caravanas au sègle VI.

Dins lo corrent dau sègle VII, leis Omeias sostenguèron lo desvolopament dau comèrci locau (pesca, pèrlas...) per favorizar la creacion de rotas marchandas en direccion deis Índias e de China[6]. Aquò menèt a la difusion de l'islam dins la region. La premiera mencion escritura de la region data de 1095 dins un tèxte d'Al-Bakri (1014-1094). Pasmens, se l'endrech èra reputat per la qualitat de sei pèrlas, la premiera mencion de Dubai es fòrça mai tardiva que data de 1590[7].

La fondacion de la vila

[modificar | modificar lo còdi]

La vila actuala foguèt fondada au començament dau sègle XIX per lei Bani Yas, una tribú d'agricultors e de norriguiers implantada dins lei regions actualas de Dubai e d'Abu Dhabi. Partejavan lo país amb lei Qawasim que dominavan lei cambis comerciaus terrèstres e maritims. La region èra globalament pauc segura. Dicha Còsta dei Piratas, assostava una piratariá endemica menada per de piratas europèus e arabis. A partir de 1818, lei Britanics organizèron d'expedicions militaras per protegir lei rotas maritimas entre Egipte e leis Índias e per estendre son influéncia dins lo golf Persic. En 1820, lei cheics locaus, comprés aqueu de Dubai, deguèron si sometre, signar una premiera trèva en 1820 e luchar còntra la piratariá ò lo comèrci d'esclaus[8][9].

En 1833, de conflictes intèrnes ai Bani Yas menèron a un cambiament de dinastias a Dubai. Leis Al-Maktum li prenguèron lo poder, remplacèron leis Al-Abu-Falasa e fondèron l'emirat de Dubai[10]. Aquela dinastia dirigisse totjorn la vila. Pasmens, lei premiereis annadas foguèron malaisadas en causa d'una violenta epidemia de pèsta en 1841.

Lo periòde coloniau

[modificar | modificar lo còdi]
Fotografia de la vila dins leis ans 1960.

Durant la premiera mitat dau sègle XIX, lo cheic de Dubai foguèt implicat dins lei conflictes locaus còntra leis autrei cheics. Lo tractat de 1820 foguèt donc rapidament oblidat, çò que menèt a una novèla intervencion britanica. En 1835, una segonda trèva foguèt concluda. Pus constrenhenta, establissèt un premier protectorat britanic. Lei cheics èra desenant obligat de reportar lei violacions de la trèva ais autoritats politicas e navalas britanicas e perdèron lo drech de repòstar elei meteissei. Aqueu tractat foguèt renovelat mai d'un cóp durant lei decennis seguents. En 1853, si transformèt en tractat permanent. Puei, en 1892, quand leis autrei poissanças colonialas (França, Alemanha, Russia...) s'interessèron au golf, venguèt un tractat « d'acòrdi exclusiu ». Dins lei fachs, èra desenant un protectorat pus classic. Lei cheics deguèron desenant alinhar sa diplomacia e sa politica comerciala sus leis interès de Londres, mai en cambi, gardavan sei prerogativas de monarcas absoluts per gerir seis afaires intèrnes.

Lo desvolopament de Dubai durant lo sègle XIX s'inscrivèt donc dins aqueu quadre. En 1894, lo cheic suprimissèt lei taxas per lei marchands estrangiers[11] e lo pòrt venguèt en 1903 una escala per lei naviris de vapor britanics[12]. Lo volum dei cambis aumentèt e abòrd de marchands imigrèron dins la vila per aprofichar lei condicions fiscalas avantatjosas, especialament despuei Pèrsia. Au començament dau sègle XX, un quart de la populacion èra ansin d'origina estrangiera e si formèt una classa de marchands que dominèt la vida economica e politica fins a l'èra petroliera. Foguèt tanben lo motor d'una modernizacion dau teissut urban[13]. Pasmens, après 1920, lo declin puei l'afondrament de l'industria perliera roïnèt la vila. La crisi deis ans 1930 e la Segonda Guèrra Mondiala agravèron lei tensions en causa de la demenicion dau trafegue maritime dins lo golf. Leis ans 1920-1950 foguèron donc marcats per la pauretat e de còps per la famina[14]. I aguèt tanben d'insureccions popularas esquichadas per lo cheic Said bin Maktum (1912-1958), sostengut per de Britanics ostils a tot projècte de reforma susceptible de fragilizar leis institucions en plaça[15]. Dins aquò, la crisi entraïnèt un conflicte amb Adu Dhabi a prepaus de la definicion de la frontiera comuna. Durèt fins a un arbitratge britanic en 1949[16][17].

En 1966, de quantitats importantas de petròli foguèron descubèrtas dins lo sota-sòu de Dubai. Un an mai tard, lei Britanics anoncièron son intencion de si retirar de la Còsta dei Piratas. Après de negociacions entre lei sèt cheics, un compromés foguèt trobat per establir leis Emirats Arabis Units, una federacion de sèt monarquias absoludas. Segonda poissança de l'ensemble, Dubai li obtenguèt la vice-presidéncia dau Conseu Nacionau Federau e un drech de vetò sus lei projèctes de lèi federaus. L'emirat d'Abu Dhabi, lo pus poderós de la federacion, es l'autre emirat que dispausa d'un tau drech. L'independéncia venguèt deis EAU venguèt efectiva en 1971.

Lo periòde petrolier

[modificar | modificar lo còdi]
La Burj Khalifa e divèrsei gratacèus de Dubai en 2010.
Imatge satellit deis archipèlas artificialas bastidas au larg de la vila per li crear de quartiers de luxe.

L'esplecha petroliera en Dubai comencèt en 1969. Venguèt lèu la fònt de revenguts importants e una zòna franca foguèt creada en 1979 per atraire mai leis investisseires internacionaus[18]. Vengut fòrça riche, Dubai aguèt un ròtle important dins la formacion deis Emirats Arabis Units. La vila comencèt tanben sa modernizacion segon dos aisses. Lo premier es un desvolopament de l'industria locala a l'entorn de la zòna franca, especialament dins lei domenis dei tecnologias de l'informacion e de la finança[19]. Lo segond es un desvolopament dau torisme a l'entorn de projèctes arquitecturaus monumentaus coma la Burj Khalifa (la tòrre pus auta dau monde), lo quartier de Palm Islands (un ensemble de tres illas artificialas) e la construccion de mai d'un quartier reservat a l'eleit economic internacionau. Pasmens, per sostenir aquela creissença economica, foguèt necessari d'atraire fòrça trabalhaires estrangiers. Per leis emplecs qualificats, s'utilizan mai que mai d'Occidentaus. Per leis autrei pretzfachs, divèrsei populacions asiatics son regardadas. Li a regularament d'escàndols a prepaus de sei condicions de vida.

Aquela politica es destinada a preparar la fin de l'esplecha petroliera car lei resèrvas d'idrocarburs de l'emirat son en via d'agotament. D'efiech, Dubai teniá solament 10 % dei resèrvas deis Emirats Arabis Units e lo maximom de produccion foguèt passat en 1991. La part dau petròli dins lo PNB es ansin passada de 50 % en 1985 a 3 % en 2006. L'emirat de Dubai es un dei premierei monarquias petrolieras intrada dins l'après-idrocarbur[20]. Pasmens, lei diferentei crisis economicas deis ans 2000-2010 mostrèron lei limits de la diversificacion economica de la vila. En causa d'un deute de mai de 100 miliards de dolars, Dubai deguèt demandar l'ajuda d'Abu Dhabi. La fin deis ans 2010 e lo començament deis ans 2020 veguèron donc una acceleracion marcada per una aumentacion dau nombre de projèctes e per una reduccion de la fiscalitat. Après la fin de la crisi, Dubai venguèt ansin rapidament un important centre d'afaires, mai tanben una plaça fòrta dau blanquiment d'argent e de la criminalitat internacionala. Per contuniar d'atraire l'eleit economic internacionau, aquelei mesuras foguèron tanben acompanhadas per una liberalizacion de la lèi islamica per leis estrangiers pertocant leis infraccions liadas a la consumacion d'alcòl, a l'adultèri ò la prostitucion[21]. Coma la populacion emirati es desenant fòrça minoritària (5 % deis abitants), aquelei reformas son susceptiblas d'aver de consequéncias socialas importantas.

Organizacion politica e administrativa

[modificar | modificar lo còdi]

Dubai es lo centre demografic e politic de l'emirat de Dubai, una monarquia absoluda ereditària. Lei drechs politics deis abitants son donc fòrça limitats e la libertat d'expression es estrictament enquadrada. De maniera generala, lei discussions politicas ò religiosas son pas encoratjadas e la critica dau regime es enebida. Una fòrça de polícia de 15 000 òmes es encargada de mantenir l'òrdre. Lo drech es inspirat de la lèi islamica (charia) e de la common low britanica. L'accès a la justícia es facilitat per leis Emiratis, mai complicat per leis estrangiers. Li a pas de jurisprudéncia vertadiera e lei decisions judiciàrias son rendudas per de jutges professionaus en foncion dau cas.

La question dei drechs fondamentaus es regularament pausada, en particular per lei trabalhaires asiatics qu'asseguran lei pretzfachs reservats a temps passat ais esclaus. Vivon ansin dins de lotjaments de qualitat marrida e pòdon subir de tractaments inumans. De mai, lei sindicats e lo drech de grèva existisson pas en Dubai e lo passapòrt deis imigrants es sovent confiscat per leis empachar de quitar lo país. De cas d'esmogudas, durament reprimidas, son estats raportats (per exemple, durant la construccion dau Burj Khalifa[22]). En revènge, lei trabalhaires occidentaus benefician de condicions pus favorablas e son liures de partir segon sa volontat.

Cultura

[modificar | modificar lo còdi]
La Dubai Marina, un exemple de gratacèus luxuós destinats ai pus fortunats caracteristics de l'arquitectura de la vila.

Lo patrimòni culturau es mai que mai constituït dei construccions recentas. Es marcat per una arquitectura monumentala destinada a impressionar lei toristas e a atraire l'eleit economic mondiau. Se pòdon donc citar lo Burj Khalifa, un gratacèu qu'es la pus auta construccion de l'istòria umana (828 m)[23], ò la Palm Jumeirah, una archipèla artificiala en forma de paumier reservada a de personas fortunadas[24]. Per atraire una practica internacionala, aqueleis ensembles mèsclan luòcs de residéncia, comèrcis, complèxes esportius, complèxes culturaus... Leis estiles arquitecturaus son mesclats que dèvon respòndre a de demandas variadas. Per exemple, la fònt de Dubai es un espectacle inspirat per lei fònts de Bellagio de Las Vegas qu'es acompanhat per de la musica classica europèa, de la musica aràbia contemporanèa e divèrsei tròç populars dins lo monde.

Annèxas

[modificar | modificar lo còdi]

Liames intèrnes

[modificar | modificar lo còdi]

Bibliografia

[modificar | modificar lo còdi]
  • Jim Krane, City of Gold. Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010.

Nòtas e referéncias

[modificar | modificar lo còdi]
  1. ↑ World Meteorological Organization, World Weather Information Service. Official Forecasts, « Dubai », consultat lo 1èr de junh de 2025, [1].
  2. ↑ 85 % au nivèu de la totalitat de l'emirat de Dubai.
  3. ↑ Russell Malcolm, The Middle East and South Asia 2014, Rowman & Littlefield, 2014, pp. 192-193.
  4. ↑ En partida, car es una escala entre Euròpa e Asia. La màger part dei passatgiers quitan pas l'aeropòrt.
  5. ↑ Justin Marozzi, Islamic Empires: Fifteen Cities That Define a Civilization, Allen Lane, 2019, p. 338.
  6. ↑ Ibrahim Abed e Peter Hellyer, United Arab Emirates, A New Perspective, Trident Press, 2001, p. 320.
  7. ↑ Justin Marozzi, Islamic Empires: Fifteen Cities That Define a Civilization, Allen Lane, 2019, p. 337.
  8. ↑ Jim Krane, « Sex and Slavery », dins City of Gold. Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010, pp. 33 e 54.
  9. ↑ L'esclavatge foguèt formalament abolit en 1963, mai la practica aviá declinat a partir deis ans 1930. Leis esclaus asseguravan de foncions de domestics e de trabalhaires.
  10. ↑ Jim Krane, City of Gold. Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010, p. 18.
  11. ↑ Jim Krane, Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010, p. 22.
  12. ↑ Jim Krane, Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010, p. 23.
  13. ↑ Martin Hvidt, « Public-Private Ties and Their Contribution to Development: The Case of Dubai » Middle Eastern Studies, 2007, vol. 43, n° 4, pp. 557-577.
  14. ↑ Jim Krane, Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010, p. 28.
  15. ↑ Christopher M. Davidson, « Arab Nationalism and British Opposition in Dubai, 1920-66 », Middle Eastern Studies, 2007, vol. 43, n° 6, pp. 879-892.
  16. ↑ Un acòrdi finau foguèt formalizat en 1979.
  17. ↑ Jim Krane, Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010, pp. 30-32.
  18. ↑ Rolf Meyer-Reumann, « The Jebel Ali Free Zone in the Emirate of Dubai: A Commercial Alternative after the Gulf Crisis », Arab Law Quarterly, 1991, vol. 6, n° 1, pp. 68-78.
  19. ↑ Jim Krane, Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010, pp. 125 e 147.
  20. ↑ Jim Krane, Dubai and the Dream of Capitalism, New York, Picador, St Martin's Press, 2010, pp. 49-50.
  21. ↑ Constance Dovergne, « Candidats au mirage », Vanity Fair, n°88, abriu de 2021, pp. 64-67.
  22. ↑ « Riot by migrant workers halts construction of Dubai skyscraper », The Guardian,‎ 23 de març de 2006.
  23. ↑ « Burj Khalifa, Dubai, UAE », dins The Tall Buildings Reference Book, Routledge, 2013.
  24. ↑ « Le climat se dégrade à Dubaigrad », Les Dossiers du Canard enchaîné, n° 173,‎ octòbre de 2024.
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Dubai&oldid=2473551 »