Et

Et hem i wan planet we i stap long sistem blong Sol mo i wan long ol planet we oli save holem laef. Et hem i planet we ol man mo ol narafala laef oli stap long hem. Hem i gat bigfala sol mo wota, we i mekem hem i gud tumas blong laef. Mo tu, Et i wan planet we i gat ol spesel fasin we oli mekem hem i difren long ol narafala planet we i stap long sistem blong Sol. I gat ol riva, ol hot mo kol sisen, mo ol bigfala bikbus we i mekem ples i naes tumas.

Et long spaes

Fisikol Ficha

Et mo Mun

Et i gat wan diameter blong 12,742 kilometa mo i wan round planet. Hem i mekem orbit raonem Sol mo i tekem 365.25 dei blong finisim wan orbit. Mo tu, planet ya i stap muvumuv smol from gravity blong Mun we i stap naer long hem.

Atmosfer

Atmosfer blong Et i gat 78% naetrodjen, 21% okisen, mo ol narafala gas olsem karbon daeksaed mo argon. Hem i givim gudfala kondisen blong laef mo i blokem ol strong UV re we oli kamaot long Sol. Atmosfer ya i wok olsem wan proteksen blong blokem ol komet mo asteroet we oli stap kam long spaes.

Sol Mo Wota

Map blong Et

Sol blong Et i kavremap 29% blong planet, mo i gat 71% we i wota. Ol bigfala sol oli Amerika, Afrika, Yurop, Esia, mo Ostrelia. Ol bigfala sol mo ol aelan oli wok tugeta blong mekem planet i spesel. Mo tu, ol bigfala riva mo ol dip solwota olsem Pasifik Osen oli mekem planet i gat plante laef blong difren kaen spesies.

Rotasen Mo Orbit

Et i mekem orbit long Sol long wan eliptikol fasin, mo i tekem 365.25 dei blong mekem wan ful orbit. Hem i tanem hem wan taem long 24 aua, mo from we hem i no stanap stret, hem i mekem ol difren sisen olsem hot sisen mo kol sisen. Ol sisen ya oli mekem ol plan we i stap long Et i gro long defren taem, mo oli mekem ol difren weata olsem hot mo reni weata.

Strakja Blong Et

Strakja blong Et

Et i gat kora, mantol, mo krost.

Kora

Kora blong Et i gat aean mo nikel, we i mekem hem i wan strong samting we i stap lo medel. From hat we i stap insaed long Et, ol volcano oli save eksplo mo mekem niufala aelan.

Mantol

Mantol i wan hot ples we ol bigfala ston oli stap muvumuv raonem. Hem i mekem ol kontinens oli muv smol smol long ol handred yia.

Krost

Krost i skin blong planet mo hem i sot nomo sapos yu putum hem long bigfala saes blong planet. Ol man oli stap yusum ol ston mo ol natjural risos we i stap long krost blong wokem ol haos, rod, mo ol narafala samting blong wokem gud laef.

Laef Long Et

Plante we i stap long Et

Et hem i wan planet we laef i stap long hem. I gat ol plant, animol, mo man we oli stap long hem. Ol difren envaeromen oli save holem defren kaen laef, olsem ol hot desert, ol strongples, mo ol dip solwota. Mo tu, ol man oli mekem wok blong folem sain mo lanem moa long plante spesies we oli stap long planet ya.

Impak Blong Man

Polusen long Et

Ol man oli bin mekem bigfala impak long Et. Oli mekem siti, oli katem daon ol bus, mo oli pulum wota blong wokem ol fama. Mo tu, oli yusum ol fael fosil we i mekem i gat plante polusen. Ol grup mo gavman oli stap lukaotem rod blong mekem wok we i save protektem envaeromen blong Et.

Sisen Mo Kilimet

From we Et i tanem hem wan long wan angol, ol sisen i stap kam long defren ples long defren taem. I gat hot sisen, kol sisen, rain sisen, mo drae sisen we oli stap jenisim weta blong ol ples long wol. Mo tu, ol difren klima i mekem planet ya i gat ol spesel ples olsem rainforest, desert, mo ol polar region we oli defren long klima mo laef.

Referens

- NASA. Earth: The Living Planet. NASA Research Center, 2022. ([1]) - International Earth Studies. Geology and Climate of Earth. Global Science Press, 2019. ([2]) - United Nations Environmental Program. Human Impact on Earth. UNEP Report, 2021. ([3])

Lukim Tu

- Sol Sistem - Laef long Et - Klimate Blong Wol - Jografi Blong Et