Saltar ao contido

Grupo sanguíneo Rh

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Factor Rh»)
O nome factor rhesus (Rh) procede do uso de glóbulos vermellos extraídos do sangue dos monos rhesus para obter os soros nos primeiros experimentos nos que se descubriu este factor.

O grupo sanguíneo Rh é un sistema de grupo sanguíneo humano. Consta de proteínas situadas na superficie dos glóbulos vermellos. Despois do grupo sanguíneo ABO, é o que adoita estar máis relacionado coas reaccións ás transfusións. O sistema do grupo sanguíneo Rh consistía en 49 antíxenos definidos de grupo sanguíneo[1] en 2005. En 2023 xa se coñecían máis de 50 antíxenos, dos cales os cinco antíxenos D, C, c, E, e e están entre os máis salientables. Non existe antíxeno d. O status Rh(D) dun individuo descríbese normalmente cun sufixo positivo (+) ou negativo (−) a continuación do tipo ABO que posúe (por exemplo, alguén que é A+ ten o antíxeno A e o antíxeno Rh(D), mentres que alguén que é A− ten o antíxeno A e carece do antíxeno Rh(D)). Os termos factor Rh, factor rhesus, Rh-positivo e Rh-negativo refírense só ao antíxeno Rh(D). Os anticorpos contra os antíxenos Rh poden estar implicados en reaccións hemolíticas a transfusións e os anticorpos contra os antíxenos Rh(D) e Rh supoñen un risco significativo de sufrir a enfermidade hemolítica do neonato.

Nomenclatura

[editar | editar a fonte]
Notación do haplotipo Rh[2]
Fisher–Race Wiener
Dce R0
DCe R1
DcE R2
DCE RZ
dce r
dCe r'
dcE r″
dCE ry

O sistema do grupo sanguíneo Rh ten dúas modalidades de nomenclatura: unha desenvolvida por Ronald Fisher e R. R. Race, a outra por Wiener. Estas dúas modalidades reflicten diferentes teorías da herdanza deste carácter. O sistema de Fisher–Race, que actualmente é o máis común, usa a nomenclatura CDE. Este sistema está baseado na teoría de que un xene separado controla o produto de cada antíxeno correspondente (por exemplo, un "xene D" produces o antíxeno D, e así sucesivamente). Porén, o xene d era hipotético, non real.

O sistema de Wiener usa a nomenclatura Rh–Hr. Este sistema está baseado na teoría de que hai un xene nun só locus en cada unha das copias do cromosoma 1, cada un dos cales contribúe á produción de múltiples antíxenos. Nesta teoría, un xene R1 suponse que dá lugar aos "factores sanguíneos" Rh0, rh′ e rh″ (que se corresponden coa nomenclatura moderna dos antíxenos D, C e E) e o xene r produce hr′ e hr″ (correspondentes na nomenclatura moderna aos antíxenos c e e).[3]

As notacións das dúas teorías utilízanse indistintamente nos bancos de sangue (por exemplo, Rho(D) significa RhD-positivo). A notación de Wiener é máis complexa e incómoda para os usos rutineiros. A teoría de Fisher–Race, ao ser máis fácil de explicar, converteuse na máis usada.[Cómpre referencia]

Os tests de ADN mostraron que ambas son parcialmente correctas: Existen verdadeiramente dous xenes ligados, o xene RHD, que produce unha soa especificidade inmune (anti-D), e o xene RHCE, con múltiples especificidades (anti-C, anti-c, anti-E, anti-e). Deste xeito, o postulado de Wiener de que un xene podería ter múltiples especificidades (algo no que moitos non crían orixinalmente) comprobouse que é correcto. Por outra parte, a teoría de Wiener de que hai só un único xene demostrouse que é incorrecta, como tamén o é a teoría de Fisher–Race de que hai tres xenes e non dous. A notación CDE utilizada na nomenclatura de Fisher–Race é ás veces reordenada como DCE para representar máis axeitadamente a colocación da codificación de C e E no xene RHCE, e para facer a interpretación máis doada.[Cómpre referencia]

Antíxenos

[editar | editar a fonte]

As proteínas que constitúen os antíxenos Rh son proteínas transmembrana, cuxa estrutura suxire que son canles iónicas.[4] Os principais antíxenos son D, C, E, c e e, que están codificados en dous loci xénicos adxacentes, o xene RHD, que codifica a proteína RhD que porta o antíxeno D (e variantes)[5] e o xene RHCE, que codifica a proteína RhCE que porta os antíxenos C, E, c e e (e variantes).[6] Non hai antíxeno d. Este "d" con minúscula indica a ausencia de antíxeno D (o xene normalmente sufriu deleción ou dalgunha maneira non é funcional).[Cómpre referencia]

1. Esta é o glóbulo vermello Rh-positivo.
2. Este é o glóbulo vermello Rh-negativo.
3. Estes son os antíxenos no glóbulo vermello Rh-positivo que o fan positivo. Os antíxenos permiten que o glóbulo vermello positivo se una a anticorpos específicos.

Os fenotipos Rh son identificados rapidamente pola presenza ou ausencia de antíxenos Rh de superficie. Como pode verse na táboa de abaixo, a maioría dos fenotipos Rh poden producirse por varios xenotipos Rh diferentes. O xenotipo exacto dun determinado individuo só pode identificarse por análise de ADN. En canto ao tratamento de pacientes, o fenotipo é o único que normalmente ten importancia clínica para asegurarse de que o paciente non é exposto a un antíxeno contra o que probablemente desenvolverá anticorpos.

R0 (cDe ou Dce) é hoxe máis común en África. Adoitaba asumirse nas primeiras análises de sangue que o alelo era o típico das poboacións dese continente, especialmente en áreas por debaixo do Sáhara. Ottensooser et al. (1963) suxeriron que as altas frecuencias de R0 eran probablemente características dos xudeus da antiga Xudea, que emigraran desde Exipto antes da súa dispersión por toda a cunca do Mediterráneo e Europa[7] baseándose nas altas porcentaxes de R0 entre xudeus sefardís e asquenacís comparadas coas das poboacións europeas nativas e o illamento xenético relativo dos asquenacís. Porén, estudos máis recentes atoparon frecuencias de R0 de só o 24,3 % entre algúns grupos de falantes de linguas afroasiáticas do corno de África,[8] así como unhas frecuencias maiores de R0 entre outros grupos de falantes de linguas afroasiáticas no norte de África (37,3 %)[9] e entre algúns palestinos no Levante mediterráneo (30,4 %).[10] Ao contrario, ao ter a poboación do País Vasco unha frecuencia do 47,2 % de ausencia de antíxeno D, esta poboación mostra a frecuencia máis alta de fenotipo Rh negativo.[11]

Os fenotipos e xenotipos Rh (Reino Unido, 1948)
Fenotipo expresado na célula Xenotipo expresado no ADN Prevalencia
(%)
Notación de Fisher–Race Notación de Wiener
D+ C+ E+ c+ e+ (RhD+) Dce/DCE R0RZ 0,0125
Dce/dCE R0rY 0,0003
DCe/DcE R1R2 11,8648
DCe/dcE R1r″ 0,9992
DcE/dCe R2r′ 0,2775
DCE/dce RZr 0,1893
D+ C+ E+ c+ e− (RhD+) DcE/DCE R2RZ 0,0687
DcE/dCE R2rY 0,0014
DCE/dcE RZr″ 0,0058
D+ C+ E+ c− e+ (RhD+) DCe/dCE R1rY 0,0042
DCE/dCe RZr′ 0,0048
DCe/DCE R1RZ 0,2048
D+ C+ E+ c− e− (RhD+) DCE/DCE RZRZ 0,0006
DCE/dCE RZrY < 0,0001
D+ C+ E− c+ e+ (RhD+) Dce/dCe R0r′ 0,0505
DCe/dce R1r 32,6808
DCe/Dce R1R0 2,1586
D+ C+ E− c− e+ (RhD+) DCe/DCe R1R1 17,6803
DCe/dCe R1r′ 0,8270
D+ C− E+ c+ e+ (RhD+) DcE/Dce R2R0 0,7243
Dce/dcE R0r″ 0,0610
DcE/dce R2r 10,9657
D+ C− E+ c+ e− (RhD+) DcE/DcE R2R2 1,9906
DcE/dcE R2r″ 0,3353
D+ C− E− c+ e+ (RhD+) Dce/Dce R0R0 0,0659
Dce/dce R0r 1,9950
D− C+ E+ c+ e+ (RhD−) dce/dCE rrY 0,0039
dCe/dcE r′r″ 0,0234
D− C+ E+ c+ e− (RhD−) dcE/dCE r″rY 0,0001
D− C+ E+ c− e+ (RhD−) dCe/dCE r′rY 0,0001
D− C+ E+ c− e− (RhD−) dCE/dCE rYrY < 0,0001
D− C+ E− c+ e+ (RhD−) dce/dCe rr′ 0,7644
D− C+ E− c− e+ (RhD−) dCe/dCe r′r′ 0,0097
D− C− E+ c+ e+ (RhD−) dce/dcE rr″ 0,9235
D− C− E+ c+ e− (RhD−) dcE/dcE r″r″ 0,0141
D− C− E− c+ e+ (RhD−) dce/dce rr 15,1020

• Cifras tomadas dun estudo realizado en 1948 sobre unha mostra de 2000 persoas no Reino Unido.[12]

Fenotipos Rh en pacientes e doantes en Turquía[13]
Fenotipo Rh CDE Pacientes (%) Doantes (%)
R1r CcDe 37,4 33,0
R1R2 CcDEe 35,7 30,5
R1R1 CDe 5,7 21,8
rr ce 10,3 11,6
R2r cDEe 6,6 10,4
R0R0 cDe 2,8 2,7
R2R2 cDE 2,8 2,4
rr″ cEe – 0,98
RZRZ CDE – 0,03
rr′ Cce 0,8 –

Anticorpos Rh

[editar | editar a fonte]

Os anticorpos Rh son inmunoglobulinas G (IgG) que se adquiren pola exposición a sangue Rh-positivo (xeralmente no embarazo ou pola transfusión de produtos sanguíneos). O antíxeno D é o máis inmunoxénico de todos os antíxenos non-ABO. Aproximadamente o 80 % dos individuos que son D-negativos ao seren expostos a unha soa unidade D-positiva producen anticorpos anti-D. A porcentaxe de aloinmunización redúcese significativamnte en pacientes que están desangrándose activamente.[14]

Todos os anticorpos Rh excepto D mostran efecto de dose: o anticorpo reacciona máis fortemente cos glóbulos vermellos homocigotos para o antíxeno que cos heterocigotos (reacción máis forte de EE que de Ee).

Se se detectan anti-E, debería de sospeitarse fortemente da presenza de anti-c (debido á herdanza xenética combinada). É, polo tanto, común seleccionar sangue c-negativo e E-negativo para transfusións a pacientes que teñen anti-E e carecen do antíxeno c (en xeral, un paciente non producirá anticorpos contra o seus propios antíxenos). O anti-c é unha causa común de reaccións hemolíticas tardías á transfusión.[15]

Enfermidade hemolítica do neonato

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Enfermidade hemolítica do neonto.

A condición hemolítica ocorre cando hai unha incompatibilidade entre os tipos sanguíneos da nai e do feto e afecta ao feto ou ao bebé pouco despois de nacer. Tamén existe unha posible incompatibilidade se a nai é Rh-negativa, e o pai é positivo. Cando a nai concibe por primeira vez, e procrea un feto positivo, ela convértese en extremadamente sensible ao antíxeno Rh. Cando se detecta algunha incompatibilidade ao concibir un fillo por segunda vez nun lapso de menos de dous anos, con frecuencia administráselle á nai unha inxección ás 28 semanas de xestación para evitar o desenvolvemento de anticorpos contra o fillo. Se non se lle administra, entón o feto morrerá e terá que abortarse. Isto non indica a incompatibilidade antíxeno-anticorpo específica implicada. O trastorno no feto debido á incompatibilidade ao Rh D coñécese como eritroblastose fetal.

Cando a condición é causada por incompatibilidade antíxeno Rh D-anticorpo, chámase enfermidade hemolítica do neonato Rh D ou enfermidade do Rh. Aquí, a sensibilización a antíxenos Rh D (usualmente por transfusión feto-maternal durante o embarazo) pode levar á produción de anticorpos IgG anti-D maternos, que poden atravesar a placenta. Isto ten especial importancia para mulleres D-negativas que están en ou por debaixo da idade de ter fillos, porque calquera embarazo posterior pode ser afectado pola enfermidade hemolítica Rh D do neonato se o meniño é D positivo. A gran maioría das enfermidades do Rh poden previrse con coidados prenatais modernos por medio de inxeccións de anticorpos IgG anti-D (inmunoglobulina Rho(D)). A incidencia da enfermidade do Rh está matematicamente relacionada coa frecuencia de individuos D-negativos nunha poboación, de tal maneira que a enfermidade do Rh é rara en poboacións ancestrais de África e na metade oriental de Asia, e nos pobos indíxenas de Oceanía e América, pero é máis común noutros grupos xenéticos, moi especialmente nos europeos occidentais, mais tamén noutras poboacións do oeste de Eurasia, e en menor medida, nos nativos siberianos, así como nas poboacións mixtas cunha descendencia significativa ou dominante daqueles (por exemplo, a gran maioría dos latinoamericanos e nos de Asia Central).

  • Síntomas e signos no feto:
  • Síntomas e signos no neonato:
    • Anemia que crea palidez no neonato.
    • Ictericia ou cor amarelada da pel, esclerótica e membranas mucosas do neonato. Isto pode ser evidente xusto despois do parto ou pasadas 24–48 horas. Isto é causado pola bilirrubina (un dos produtos finais da destrución dos glóbulos vermellos).
    • Agrandamento do fígado e bazo do neonato.
    • O neonato pode ter un edema grave en todo o corpo.
    • Dispnea (dificultade para respirar)

Outros animais con antíxenos similares ao Rh que causan enfermidade hemolítica do neonato

[editar | editar a fonte]

A enfermidade do Rh só ocorre en fetos humanos, aínda que unha doenza similar chamada isoeritrólise neonatal pode observarse nos neonatos de especies animais como os cabalos, mulas, porcos, gatos, vacas e cans. O que difire entre a enfermidade humana e a de animais é a patoxénese da hemólise nos fetos. Nas nais humanas, os anticorpos maternos fórmanse por sensibilización por antíxenos alleos dos glóbulos vermellos do seu feto que pasan a través da placenta causando hemólise antes do nacemento. Noutros animais, estes anticorpos maternos non pasan a través da placenta, senón polo costro (primeiro leite). O animal neonato non ten isoeritrólise neonatal pero axiña desenvolve anemia hemolítica despois da inxestión inicial na lactación do costro da súa nai, que contén anticorpos que se poden absorber polos intestinos do neonato e son incompatibles co seu antíxeno dos glóbulos vermellos. 48 horas despois do nacemento, xa se pode permitir que o animal neonato se nutra do leite da súa nai, xa que os anticorpos maternos xa non poden absorberse a través dos intestinos do fillo. Como os animais neonatos máis activos consomen a maioría do costro, poden ser os máis afectados pola incompatibilidade sanguínea de antíxeno e anticorpo.[16]

Datos poboacionais

[editar | editar a fonte]

Segundo un estudo moi completo, a frecuencia no mundo enteiro dos tipos sanguíneos Rh-negativo e Rh-positivo é de aproximadamente o 94 % e o 6 %, respectivamente. O mesmo estudo concluíu que a porcentaxe de poboación con sangue Rh-negativo descenderá no futuro principalmente debido ao baixo crecemento da poboación en Europa.[17] A frecuencia de sangue co factor Rh e o alelo RhD neg difire en varias poboacións, como se pode ver na táboa.

Datos poboacionais para o factor Rh D e o alelo RhD neg[18]
Poboación Rh(D) Neg Rh(D) Pos Alelos Rh(D) Neg
Afroamericanos ~ 7 % 93 % ~ 26 %
Albania[19] 10,86 % 89 % D débil 1,4 %
Vascos[20] 21 % – 36 % 65 % ~ 60 %
Reino Unido[21] 17 % 83 %
China[21] < 1 % > 99 %
Etíopes[21] 19,4 % 80,6 %
Europeos (outros) 16 % 84 % 40 %
India[21] 5,87 % 94,13 %
Indonesia[21] < 1 % > 99 %
Xapón[21] < 1 % > 99 %
Coreanos[22] < 1 % > 99 %
Madagascar[21] 1 % 99 %
Marroquís[23] 9,5 % 90,5 %
Marroquís (Alto Atlas)[24] ~ 29 % 71 %
Nativos americanos (EUA) ~ 1 % 99 % ~ 10 %
Nixeria[25] 6 % 94 %
Arabia Saudita[26] 8,8 % 91,2 % 29,5 %
África subecuatorial[21] 1 % – 3 % 99 % – 97 %
Estados Unidos de América[21] 15 % 85 %

Xenética

[editar | editar a fonte]
Velaquí un cadro de Punnett para a herdanza do factor Rh. Este cadro mostra o caso de dous pais heterocigotos Rh positivos e os posibles xenotipos (DD, Dd, dd) e fenotipos (Rh+, Rh−) dos seus fillos.

O antíxeno D hérdase como un xene (RHD) (situado no brazo curto do cromosoma 1 humano, p36.13–p34.3) con varios alelos. As persoas Rhesus-positivas teñen un xene RHD intacto mentres que as negativas carecen do xene ou teñen mutacións nel. Porén, hai excepcións: por exemplo, os xaponeses e negros africanos poden ter un xene intacto que non se expresa ou só se expresa a baixo nivel.[27] O xene codifica a proteína RhD da membrana dos glóbulos vermellos. Os individuos D− que carecen dun xene RHD funcional non producen o antíxeno D e poden ser inmunizados polo sangue D+.

O antíxeno D é un carácter dominante. Se ambos os proxenitores dun neno son Rh-negativos, os fillos terán que ser Rh-negativos. Noutros casos, se un dos proxenitores é Rh-positivo homocigoto, os fillos serán sempre Rh-positivos, e se un dos proxenitores é Rh-positivo heterocigoto e o outro proxenitor é Rh-negativo ou Rh-positivo heterocigoto, a súa descendencia pode ser Rh-positiva ou Rh negativa.[28]

Os epitopos dos catro antíxenos Rh máis comúns (C, c, E, e) exprésanse na proteína moi similar RhCE que está codificada xeneticamente no xene RHCE, tamén atopado no cromosoma 1. Demostrouse que o xene RHD se orixinou por duplicación do xene RHCE durante a evolución dos primates. Os ratos teñen só un xene RH.[29]

Os polipéptidos producidos a partir dos xenes RHD e RHCE forman un complexo na membrana do glóbulo vermello coa glicoproteína asociada ao Rh.[15] Pola súa parte, a glicoproteína asociada ao Rh (RhAG) está codificada no xene RHAG situado no cromosoma 6 humano.[30][31]

Función

[editar | editar a fonte]
Grupo sanguíneo Rh
Identificadores
Símbolo?
InterProIPR002229
TCDB1.A.11

Baseándose na homoloxía estrutural propúxose que o produto do xene RHD, a proteína RhD, é unha proteína transportadora de membrana de especificidade incerta (CO2 ou NH3) e función fisiolóxica descoñecida.[32][33] A estrutura tridimensional da proteína RHCG relacionada e a análise bioquímica do complexo proteico RhD indica que a proteína RhD é unha das tres subunidades do transportador de amoníaco.[34][35] Tres estudos recentes[36][37][38] informaron que hai un efecto protector do fenotipo RhD-positivo, especialmente do RhD heterocigoto, fronte ao efecto prexudicial da toxoplasmose latente sobre o rendemento psicomotor en suxeitos infectados. Os suxeitos RhD-negativos comparados cos RhD-positivos sen titulacións anamnésticas de anticorpos anti-Toxoplasma teñen uns tempos de reacción máis curtos en tests de tempos de reacción simple. E, inversamente, os suxeitos RhD-negativos con títulos anamnésticos (é dicir con toxoplasmose latente) mostraban ter tempos de reacción moitos máis longos que os dos RhD-positivos. Os datos publicados suxiren que soamente a protección dos heterocigotos RhD-positivos era de longa duración na natureza; a protección dos homocigotos RhD-positivos diminuía coa duración da infección mentres que o rendemento dos homocigotos RhD-negativos diminuía inmediatamente despois da infección. O cambio global nos tempos de reacción era sempre máis grande no grupo dos RhD-negativos que nos RhD-positivos.[36][37][38]

Proteínas Rh non humanas

[editar | editar a fonte]

Poden atoparse proteínas similares ao Rh en especies que non son vertebrados con glóbulos vermellos, como vermes, bacterias e algas. Todas estas proteínas parecidas ás Rh teñen a mesma función de transportar CO
2, diferenciándose lixeiramente nas súas secuencias de aminoácidos. A familia Rh en conxunto está relacionada con transportadores de amníaco. No verme Caenorhabditis elegans, a alteración do xene Rh1 causa defectos de crecemento en condicións de niveis altos de CO
2. A alga Chlamydomonas reinhardtii non consegue crecer rapidamente se o seu xene Rh é sometido a knock-down. Aínda que as evidencias in vitro mostran que o complexo Rh pode mover amoníaco, a súa disrupción non causa defectos de crecemento en condicións de niveis modificados de amoníaco.[39][40]

Polimorfismo RHD

[editar | editar a fonte]

Orixe do polimorfismo RHD

[editar | editar a fonte]

Durante moito tempo, a orixe do polimorfismo RHD foi un enigma evolutivo.[41][42][43] Antes da chegada da medicina moderna, os portadores dos alelos máis raros (por exemplo, mulleres RhD-negativas nunha poboación de RhD-positivos ou homes RhD-positivos nunha poboación de RhD-negativos) estaban en desvantaxe porque algúns dos seus fillos (fillos RhD-positivos nacidos de nais RhD-negativas preinmunizadas) estaban nun maior risco de sufriren morte fetal ou neonatal ou teren problemas de saúde como doenzas hemolíticas.[44]

Á parte da selección natural, a rexión RHD-RHCE está estruturalmente predisposta a moitas mutacións observadas en humanos, xa que este par se orixinou por duplicación xénica e continuou sendo o suficientemente similar para que se producise sobrecruzamento desigual.[29] Ademais do caso onde D sufriu deleción, o sobrecruzamento pode tamén producir exóns mesturados dun só xene tanto de RHD coma de RHCE, formando a maioría dos tipos D parciais.[45]:323

D débil

[editar | editar a fonte]
Comparación
D débil D parcial
Cambio en D Diminución da cantidade Alteración estrutural
Pode doar sangue
se é: 		D-positivo D-positivo
Pode recibir sangue
se é: 		D-positivo (usualmente)[45] D-negativo[15]

En tests serolóxicos, o sangue D-positivo é doado de identificar. As unidades de sangue que son D-negativas adoitan ser reanalizadas para descartar a posibilidade dunha reacción máis débil. Isto denominábase anteriormente Du, o cal foi despois cambiado.[45]:322 Por definición, o fenotipo D débil caracterízase pola reacción negativa co reactivo anti-D con centrifugación inmediata[46], reacción negativa despois dunha incubación a 37 °C, e reacción positiva na fase anti-globulina humana (AHG).[47] O fenotipo D débil pode orixinarse de varios xeitos. Nalgúns casos este fenotipo aparece debido a unha proteína de superficie alterada que é máis común en persoas de descendencia europea. Tamén aparece unha forma herdable, como resultado dunha forma debilitada do xene R0. O D débil pode tamén orixinarse como "C en trans", no cal un xene C está presente no cromosoma oposto a un xene D (como na combinación R0r' ou "Dce/dCe"). As análises son difíciles de facer, xa que usar diferentes reactivos anti-D, especialmente os reactivos policlonais máis vellos, pode dar resultados diferentes.

A implicación práctica disto é que o produto sanguíneo das persoas con este subfenotipo será etiquetado como "D-positivo" cando doan sangue. Cando reciben sangue, considéranse ás veces como de tipo "D-negativo", aínda que isto está suxeito a discusión. A maioría dos pacientes con "D débil" poden recibir sangue "D-positivo" sen complicacións.[45]:323 Porén, é importante identificar correctamente os que deben ser considerados D+ ou D−. Isto é importante, xa que a maioría dos bancos de sangue teñen unha cantidade limitada de sangue "D-negativo" e facer a transfusión correcta é clinicamente importante. Neste sentido, o xenotipado dos grupos sanguíneos simplificou moito esta detección das distintas variantes do sistema do grupo sanguíneo Rh.

D parcial

[editar | editar a fonte]

É importante para diferenciar o D débil (debido á diferenza cuantitativa no antíxeno D) do D parcial (debido á diferenza cualitativa no antíxeno D). A explicación simple é que o fenotipo D débil se debe a un número reducido de antíxenos D no glóbulo vermello. En contraste, o fenotipo D parcial débese a unha alteración dos epitopos D. Así, no D parcial, o número de antíxenos D non está reducido senón que a estrutura da proteína está alterada. Estes individuos, se son aloinmunizados polo D, poden producir un anticorpo anti-D. Polo tanto, os pacientes D parciais que doan sangue deberían ser etiquetados como D-positivos, pero, se reciben sangue, deberían ser etiquetados como D-negativos e habería que transfundirlles unidades D-negativas.[15]

No pasado, o D parcial chamábase "D mosaico" ou "D variante". Os diferentes fenotipos D parciais defínense polos distintos epitopos D da proteína da superficie da membrana do glóbulo vermello. Describíronse máis de 30 fenotipos D parciais.[15]

Fenotipo Rhnulo

[editar | editar a fonte]

Os individuos Rhnulo (null) non teñen antíxenos Rh (nin Rh ou RhAG) nos seus glóbulos vermellos.[48] Esta rara condición[48] denominouse "sangue dourado".[49] Como consecuencia da ausencia de antíxeno Rh, os glóbulos vermellos Rhnulo tamén carecen de LW e Fy5 e mostran unha expresión débil dos antíxenos S, s e U.

Os glóbulos vermellos que carecen de proteínas Rh/RhAG teñen anomalías estruturais (como a estomatocitose) e os defectos na membrana plasmática que poden resultar en anemia hemolítica.[15][48]

O primeiro sangue Rhnulo descubriuse nunha muller aborixe australiana en 1961.[50] Só se informou desde entón de 43 persoas con este carácter en todo o mundo. Soamente se informou de nove doantes activos.[49] As propiedades deste sangue fano interesante para numerosas aplicacións médicas, mais a súa escaseza fai que sexa caro de transportar e adquirir.[51]

Outros antíxenos do grupo Rh

[editar | editar a fonte]

En 2023 describíranse uns 50 antíxenos do sistema do grupo Rh; entre os descritos aquí, os antíxenos D, C, c, E e e son os máis importantes. Os outros atópanse con moita menor frecuencia ou raramente son significativos clinicamente. A cada un deles dáselle un número, aínda que os números máis altos asignados (CEVF ou RH61 de acordo coa terminoloxía da Sociedade Internacional de Transfusión de Sangue ou ISBT polas súas siglas en inglés de International Society of Blood Trnasfusion) non reflicten axeitadamente os antíxenos atopados, xa que moitos (por exemplo, Rh38) foron combinados, reasignados a outros grupos ou por algunha outra razón retirados.[45]:324

Algúns outros "antíxenos" Rh son: f ("ce", RH6), Ce (RH7), Cw (RH8), Cx (RH9), V (RH10), Ew (RH11), G (RH12), Tar (RH40), VS (RH20), Dw (RH23) e CE (RH22). Algúns destes grupos, incluíndo o f, Ce e CE, describen a agrupación de grupos xa existentes. Outros, como V, describen un epitopo creado por algunha outra mutación nos xenes RHD e RHCE. No caso particular de V, a súa causa é unha mutación en RHCE.[52]

Historia

[editar | editar a fonte]

O termo "Rh" foi orixinalmente unha abreviación de "factor Rhesus". Descubrírono no ser humano en 1939 Karl Landsteiner e Alexander S. Wiener, que naquel momento crían que era similar ao antíxeno atopado nos glóbulos vermellos do macaco rhesus. Despois, descubriuse que o factor humano non é idéntico ao factor do mono rhesus, pero nesa época o termo "grupo Rhesus" e termos similares tiñan xa un uso xeneralizado en todo o mundo. Por esta razón, malia que resultou ser un nome pouco correcto, o termo sobreviviu (por exemplo en sistema do grupo sanguíneo rhesus e os termos obsoletos factor rhesus, rhesus-positivo e rhesus-negativo, estes tres últimos referidos só ao factor Rh D e poden así confundir cando non están modificados). A práctica contemporánea é usar "Rh" como un termo abreviado en vez de "Rhesus" (por exemplo, "grupo Rh", "factores Rh", "Rh D" etc.).

A importancia do seu descubrimento non foi aparente inmediatamente e non se apreciou ata 1940, unha vez que Philip Levine e Rufus Stetson fixeron novos descubrimentos.[44] O soro que levou a estes últimos descubrimentos fora producido por coellos inmunizados con glóbulos vermellos de macaco rhesus. Eles designaron o antíxeno que inducía esta inmunización factor Rh para indicar que se usara sangue rhesus para a produción do soro.[53]

En 1939, Phillip Levine e Rufus Stetson publicaron o primeiro informe das consecuencias clínicas dun caso de factor Rh non recoñecido, a reacción hemolítica á transfusión e a enfermidade hemolítica do neonato na súa forma máis grave.[54] Recoñeceuse que o soro da muller da que se informaba aglutinábase cos glóbulos vermellos de aproximadamente o 80 % das persoas, aínda que os grupos sanguíneos usados coñecidos daquela, en especial os ABO, eran coincidentes e non deberían producir aglutinación. Non se lle deu nome a esta aglutinina cando se describiu. En 1940, Landsteiner e Wiener estableceron a conexión co seu descubrimento anterior, informando dun soro que tamén reaccionaba con aproximadamente o 85 % de diferentes glóbulos vermellos humanos.[55]

En 1941 obtívose o soro anti-Rh do grupo O. Unha paciente en Irvington, Nova Jersey, EUA, que parira un neno normal en 1931 pasou a continuación por un longo período de esterilidade. Finalmente tivo un segundo embarazo (abril de 1941) do que naceu un neno con ictericia.[56] Isto serviu para que en maio de 1941 xa se puidese dispoñer do terceiro soro anti-Rh (M.S.) do grupo O.[56]

Baseándose nas semellanzas serolóxicas, o termo "factor Rh" foi despois usado para os antíxenos, e o anti-Rh para os anticorpos, atopados en humanos como os previamente descritos por Levine e Stetson. Aínda que se atoparon diferenzas entre estes dous soros xa en 1942 e demostráronse estas claramente en 1963, o termo xa amplamente usado "Rh" mantívose para os anticorpos humanos descritos clinicamente que, en realidade, eran diferentes dos relacionados do mono rhesus. Este factor real atopado no macaco rhesus foi clasificado no sistema de antíxenos Landsteiner-Weiner (antíxeno LW, anticorpo anti-LW) en honra dos seus descubridores.[57][58]

Posteriormente, recoñeceuse que o factor Rh era só un dentro dun sistema de varios antíxenos. Baseándose en diferentes modelos de herdanza xenética, desenvolvéronse dúas terminoloxías; ambas aínda en uso: sistema de Fisher-Race e sistema de Wiener (Rh-Hr).

Axiña se comprendeu a importancia clínica deste antíxeno D altamente inmunizante (é dicir, o factor Rh). Algunhas claves foron o recoñecemento da súa importancia para a transfusión de sangue (incluíndo os tests diagnósticos fiables), a enfermidade hemolítica do neonato (incluíndo a exsanguinotransfusión), e, de xeito moi importante, a súa prevención por medio de análises previas e profilaxe.

O descubrimento de ADN fetal libre de células na circulación materna feito por Holzgrieve et al. levou a facer xenotipados non invasivos dos xenes Rh fetais en moitos países.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Dean L (2005). "Capítulo 7: The Rh blood group". Blood Groups and Red Cell Antigens [Internet]. Bethesda (MD): National Center for Biotechnology Information (US). 
  2. ↑ "Rh System". Canadian Blood Services at learnserology.ca. Arquivado dende o orixinal o 2020-10-25. Consultado o 2021-01-19. 
  3. ↑ Weiner AS (1 de febreiro de 1949). "Genetics and Nomenclature of the Rh–Hr Blood Types". Antonie van Leeuwenhoek 15 (1): 17–28. ISSN 0003-6072. doi:10.1007/BF02062626. 
  4. ↑ "dbRBC – Blood Group Antigen Gene Mutation Database". www.ncbi.nlm.nih.gov. Arquivado dende o orixinal o 2011-02-13. Consultado o 2010-06-15. 
  5. ↑ "RHD Rh blood group, D antigen [Homo sapiens] – Gene Result". nlm.nih.gov. Consultado o 2010-06-15. 
  6. ↑ "RHCE Rh blood group, CcEe antigens [Homo sapiens] – Gene Result". nlm.nih.gov. Arquivado dende o orixinal o 2010-03-20. Consultado o 2010-06-15. 
  7. ↑ Ottensooser F, Leon N, Sato M, Saldanha PH (marzo de 1963). "Blood groups of a population of Ashkenazi Jews in Brazil". American Journal of Physical Anthropology 21 (1): 41–8. PMID 13940710. doi:10.1002/ajpa.1330210106. 
  8. ↑ Harrison GA, Küchemann CF, Moore MA, Boyce AJ, Baju T, Mourant AE, Godber MJ, Glasgow BG, Kopeć AC, Tills D, Clegg EJ (1969). "The effects of altitudinal variation in Ethiopian populations". Philosophical Transactions of the Royal Society of London B: Biological Sciences 256 (805): 147–182. Bibcode:1969RSPTB.256..147H. doi:10.1098/rstb.1969.0040. 
  9. ↑ Metri AA, Sidi-Yakhlef A, Biémont C, Saidi M, Chaif O, Ouraghi SA (2012). "A genetic study of nine populations from the region of Tlemcen in Western Algeria: a comparative analysis on the Mediterranean scale". Anthropological Science 120 (3): 209–216. doi:10.1537/ase.120618. Arquivado dende o orixinal o 29 de agosto de 2017. Consultado o 28 de agosto de 2017. 
  10. ↑ El-Wahhab Skaik YA (xullo de 2011). "The Rh allele frequencies in Gaza city in Palestine". Asian Journal of Transfusion Science 5 (2): 150–2. PMC 3159245. PMID 21897594. doi:10.4103/0973-6247.83241. 
  11. ↑ Flores-Bello A, Mas-Ponte D, Rosu ME, Bosch E, Calafell F, Comas D (decembro de 2018). "Sequence diversity of the Rh blood group system in Basques". European Journal of Human Genetics 26 (12): 1859–1866. PMC 6244411. PMID 30089826. doi:10.1038/s41431-018-0232-1. 
  12. ↑ Race RR, Mourant AE (xuño de 1948). "The Rh chromosome frequencies in England". Blood 3 (6): 689–95. PMID 18860341. doi:10.1182/blood.V3.6.689.689. 
  13. ↑ Canatan D, Acar N, Kiliç B (1999). "Rh Subgroups and Kell Antigens in Patients With Thalassemia and in Donors in Turkey" (PDF). Turkish Journal of Medical Sciences 29: 155–7. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2008-12-17. Consultado o 2008-10-17. 
  14. ↑ Roback JR, Combs MR, Grossman BJ, Hillyer CD, eds. (2008). AABB Technical Manual (16ª ed.). Bethesda: AABB Press. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 Mais DD (2007). Quick Compendium of Clinical Pathology (2ª ed.). Chicago: American Society for Clinical Pathology Press. ISBN 978-0-89189-567-1. 
  16. ↑ Cotter S (1 de xuño de 2001). Hematology. Quick Look Series (1ª ed.). Teton NewMedia. pp. 32–33. ISBN 978-1893441361. 
  17. ↑ "Blood Type Frequencies by Country including the Rh Factor". Rhesus Negative. 
  18. ↑ Mack S (2001-03-21). "Re: Is the RH negative blood type more prevalent in certain ethnic groups?". MadSci Network. Arquivado dende o orixinal o 24 de febreiro de 2011. 
  19. ↑ Xhetani M, Seferi I, Férec C, Zoraqi G, Fichou Y (outubro de 2014). "Distribution of Rhesus blood group antigens and weak D alleles in the population of Albania". Blood Transfusion = Trasfusione del Sangue 12 (4): 565–9. PMC 4212038. PMID 24960662. doi:10.2450/2014.0240-13. 
  20. ↑ Touinssi M, Chiaroni J, Degioanni A, De Micco P, Dutour O, Bauduer F (2004). "Distribution of rhesus blood group system in the French basques: a reappraisal using the allele-specific primers PCR method". Human Heredity 58 (2): 69–72. PMID 15711086. doi:10.1159/000083027. 
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 21,6 21,7 21,8 Patidar GK, Dhiman Y (febreiro de 2021). "Distribution of ABO and Rh (D) Blood groups in India: A systematic review". ISBT Science Series (en inglés) 16 (1): 37–48. ISSN 1751-2816. doi:10.1111/voxs.12576. 
  22. ↑ Kim JY, Kim SY, Kim CA, Yon GS, Park SS (marzo de 2005). "Molecular characterization of D- Korean persons: development of a diagnostic strategy". Transfusion 45 (3): 345–52. PMID 15752151. doi:10.1111/j.1537-2995.2005.04311.x. 
  23. ↑ Wafi ME, Housse HE, Nourichafi N, Bouisk K, Benajiba M, Habti N (2016). "Prevalence of weak D phenotype among D negative C/E+ blood donors in Morocco" (PDF). International Journal of Blood Transfusion and Immunohematology 6 (1): 3–7. doi:10.5348/ijbti-2016-22-OA-2. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 28 de agosto de 2016. Consultado o 3 de febreiro de 2018. 
  24. ↑ Weinstock C (xaneiro de 2014). "It is worthwhile filling in the remaining blank spots for blood group antigen frequencies". Blood Transfusion = Trasfusione del Sangue 12 (1): 3–6. PMC 3926725. PMID 24120599. doi:10.2450/2013.0192-13. 
  25. ↑ Enosolease ME, Bazuaye GN (xaneiro de 2008). "Distribution of ABO and Rh-D blood groups in the Benin area of Niger-Delta: Implication for regional blood transfusion". Asian Journal of Transfusion Science 2 (1): 3–5. PMC 2798756. PMID 20041069. doi:10.4103/0973-6247.39502. 
  26. ↑ Eweidah MH, Rahiman S, Ali MH, Al-Shamary AM (abril de 2011). "Distribution of ABO and Rhesus (RHD) Blood Groups in Al-Jouf Province of the Saudi Arabia" (PDF). The Anthropologist 13 (2): 99–102. doi:10.1080/09720073.2011.11891182. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2 de xaneiro de 2013. Consultado o 3 de febreiro de 2018. 
  27. ↑ Avent ND, Reid ME (xaneiro de 2000). "The Rh blood group system: a review". Blood 95 (2): 375–387. PMID 10627438. doi:10.1182/blood.V95.2.375. 
  28. ↑ "ABO inheritance patterns". Inheritance patterns of blood groups. Australian Red Cross Blood Service. Arquivado dende o orixinal o 1 de novembro de 2013. Consultado o 30 de outubro de 2013. 
  29. ↑ 29,0 29,1 Wagner FF, Flegel WA (marzo de 2002). "RHCE represents the ancestral RH position, while RHD is the duplicated gene". Blood 99 (6): 2272–3. PMID 11902138. doi:10.1182/blood-2001-12-0153. 
  30. ↑ Matassi G, Chérif-Zahar B, Raynal V, Rouger P, Cartron JP (xaneiro de 1998). "Organization of the human RH50A gene (RHAG) and evolution of base composition of the RH gene family". Genomics 47 (2): 286–93. PMID 9479501. doi:10.1006/geno.1997.5112. 
  31. ↑ "Entrez Gene: RHAG Rh-associated glycoprotein". 
  32. ↑ Kustu S, Inwood W (2006). "Biological gas channels for NH3 and CO
    2    : evidence that Rh (Rhesus) proteins are CO
    2     channels". Transfusion Clinique et Biologique 13 (1–2): 103–10. PMID 16563833. doi:10.1016/j.tracli.2006.03.001.     
  33. ↑ Biver S, Scohy S, Szpirer J, Szpirer C, André B, Marini AM (2006). "Physiological role of the putative ammonium transporter RhCG in the mouse". Transfusion Clinique et Biologique 13 (1–2): 167–8. PMID 16564721. doi:10.1016/j.tracli.2006.03.003. 
  34. ↑ Gruswitz F, Chaudhary S, Ho JD, Schlessinger A, Pezeshki B, Ho CM, Sali A, Westhoff CM, Stroud RM (maio de 2010). "Function of human Rh based on structure of RhCG at 2.1 A". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 107 (21): 9638–43. Bibcode:2010PNAS..107.9638G. PMC 2906887. PMID 20457942. doi:10.1073/pnas.1003587107. 
  35. ↑ Westhoff CM (xaneiro de 2007). "The structure and function of the Rh antigen complex". Seminars in Hematology 44 (1): 42–50. PMC 1831834. PMID 17198846. doi:10.1053/j.seminhematol.2006.09.010. 
  36. ↑ 36,0 36,1 Novotná M, Havlícek J, Smith AP, Kolbeková P, Skallová A, Klose J, Gasová Z, Písacka M, Sechovská M, Flegr J (setembro de 2008). "Toxoplasma and reaction time: role of toxoplasmosis in the origin, preservation and geographical distribution of Rh blood group polymorphism". Parasitology 135 (11): 1253–61. PMID 18752708. doi:10.1017/S003118200800485X. 
  37. ↑ 37,0 37,1 Flegr J, Novotná M, Lindová J, Havlícek J (agosto de 2008). "Neurophysiological effect of the Rh factor. Protective role of the RhD molecule against Toxoplasma-induced impairment of reaction times in women" (PDF). Neuro Endocrinology Letters 29 (4): 475–81. PMID 18766148. 
  38. ↑ 38,0 38,1 Flegr J, Klose J, Novotná M, Berenreitterová M, Havlícek J (maio de 2009). "Increased incidence of traffic accidents in Toxoplasma-infected military drivers and protective effect RhD molecule revealed by a large-scale prospective cohort study". BMC Infectious Diseases 9: 72. PMC 2692860. PMID 19470165. doi:10.1186/1471-2334-9-72. 
  39. ↑ Ji Q, Hashmi S, Liu Z, Zhang J, Chen Y, Huang CH (abril de 2006). "CeRh1 (rhr-1) is a dominant Rhesus gene essential for embryonic development and hypodermal function in Caenorhabditis elegans". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 103 (15): 5881–5886. Bibcode:2006PNAS..103.5881J. PMC 1458667. PMID 16595629. doi:10.1073/pnas.0600901103. 
  40. ↑ Cho SE (2018-11-20). "What is Rhesus factor? Did we get it from Rhesus monkeys? Can Rh factor be found in other animals?". The Tech Interactive (en inglés). Consultado o 2022-10-24. 
  41. ↑ [{cite journal |vauthors = Haldane JB |title=Selection against heterozygosis in Man. |journal= Annals of Eugenics|volume=11 |pages=333–340 |year=1942 |doi=10.1111/j.1469-1809.1941.tb02297.x }}
  42. ↑ Fisher RA, Race RR, Taylor GL (1944). "Mutation and the Rhesus reaction". Nature 153 (3873): 106. Bibcode:1944Natur.153..106F. doi:10.1038/153106b0. 
  43. ↑ Li CC (1953). "Is the Rh facing a crossroad? A critique of the compensation effect.". Am Nat 87 (835): 257–261. Bibcode:1953ANat...87..257L. doi:10.1086/281782. 
  44. ↑ 44,0 44,1 Landsteiner K, Wiener AS (1940). "An Agglutinable Factor in Human Blood Recognized by Immune Sera for Rhesus Blood". Exp Biol Med (Maywood) 43 (1): 223. doi:10.3181/00379727-43-11151. 
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 45,3 45,4 Brecher ME (2005). Technical Manual (15ª ed.). Bethesda MD: American Association of Blood Banks. ISBN 978-1-56395-196-1. 
  46. ↑ A centrifugación (xiro) inmediata (en ingles immediate spin, IS) indica que os glóbulos vermellos diluídos e o soro ou plasma do paciente engádense a un tubo de ensaio a temperatura dunha habitación e son inmediatamente centrifugados. Blood Bank Guy
  47. ↑ Na fase anti-AHG das análises sanguíneas engádese anti-globlina humana (AHG) á mestura de glóbulos vermellos e soro do paciente, centifúgase o tubo de ensaio, e examínase para ver se a AHG aglutinou os glóblos vermellos que quedaron cubertos con anticorpos (xeralmente IgG) en pasos anteriores da análise. Blood Bank Guy
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 Cartron JP (decembro de 1999). "RH blood group system and molecular basis of Rh-deficiency". Baillière's Best Practice & Research. Clinical Haematology 12 (4): 655–89. PMID 10895258. doi:10.1053/beha.1999.0047. 
  49. ↑ 49,0 49,1 Faletto J (9 de setembro de 2017). "Rhnull, the Rarest Blood Type on Earth, Has Been Called the "Golden Blood"". Curiosity.com. Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 2019-06-05. 
  50. ↑ Hasekura H, Boettcher B (1970). "Family study of the original Australian Rh-null.". Proceedings of the Japan Academy 46 (7): 733–737 – vía J-STAGE. 
  51. ↑ Bailey P (2014-10-21). "The man with the golden blood". Mosaic science (en inglés). Consultado o 2024-09-22. 
  52. ↑ Meunier D, Peng S, Clarke G (25 de setembro de 2019). "Rh System: Anti-V". Professional Education (en inglés). Ottawa: Canadian Blood Services. Arquivado dende o orixinal o 7 de novembro de 2020. 
  53. ↑ Landsteiner K, Wiener AS (setembro de 1941). "Studies on an agglutinogen (Rh) in human blood reacting with anti-rhesus sera and with human isoantibodies". The Journal of Experimental Medicine 74 (4): 309–20. PMC 2135190. PMID 19871137. doi:10.1084/jem.74.4.309. 
  54. ↑ Levine P, Stetson RE (1939). "An unusual case of intragroup agglutination". JAMA 113 (2): 126–7. doi:10.1001/jama.1939.72800270002007a. 
  55. ↑ Landsteiner K, Wiener AS (1940). "An agglutinable factor in human blood recognized by immune sera for rhesus blood". Proc Soc Exp Biol Med 43: 223–4. doi:10.3181/00379727-43-11151. 
  56. ↑ 56,0 56,1 Levine P, Burnham L, Katzin E, Vogel P (decembro de 1941). "The role of iso-immunization in the pathogenesis of erythroblastosis fetalis". American Journal of Obstetrics and Gynecology (en inglés) 42 (6): 925–937. ISSN 0002-9378. doi:10.1016/S0002-9378(41)90260-0. 
  57. ↑ Avent ND, Reid ME (xaneiro de 2000). "The Rh blood group system: a review". Blood 95 (2): 375–87. PMID 10627438. doi:10.1182/blood.V95.2.375. 
  58. ↑ Scott ML (xullo de 2004). "The complexities of the Rh system". Vox Sanguinis 87 (Suppl. 1): 58–62. PMID 15200606. doi:10.1111/j.1741-6892.2004.00431.x. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grupo_sanguíneo_Rh&oldid=7063380»