Gauna

Gauna Arabako lautadako herri bat da, Iruraitz-Gauna udalerrikoa. 1966an Iruraitzekin bat egin arte, berezko udalerria osatzen zuen, Erentxun ere barnean hartzen zuena.

Historia

1025. urteko Donemiliagako goldean Iruraiz aldeko toponimoen artean Garonna toponimoa aipatzen da.^[1]

Geroago Gaonna / Gaunna / Gauna aldaerak askotan^[2] dokumentatuko dira.^{[oh 1]}

XV. mendean Gauna familiaren dorretxea egon zen baina Diego Martinez de Alava komuneroak eraitsi zuen.

Gaunako biztanleria

Araba Bus sareko lineak zerbitzua ematen dio herri honi:

Araba Bus

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
5	Gasteiz (geltokia)	Gasteiz (Alas/Boulebard) • Gasteiz (Madril/Arantzabela) • Arkauti • Arkauti (Nekazaritza i.) • Arkauti (akademia) • Oreitia • Burgu • Dulantzi • Gauna • Adana • Uribarri Jauregi • Gereñu • Alaitza • Langarika • Gazeo • Agurain • Erdoña • Zalduondo • Araia (Iduia)	Araia

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak linea bat ditu herrian:

Eskualdeko Garraioa

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
8a	Agurain Azilu Erdoña Dulantzi	Alaitza • Langarika • Gazeo • Ezkerekotxa • Txintxetru • Gereñu • Uribarri Jauregi • Adana • Gauna	Agurain Azilu Erdoña Dulantzi

Hizkuntza nagusia gaztelania da. XIX. mendearen hasieran galdu zen euskara.^[3]

San Esteban parrokia eliza gotikoa^[4]
San Bitor ermita^[5]: Itxogana mendiaren oinean dago eta XVII mendean berriztu zuten.

Herriko jaiak uztailean izaten dira eta "El Chofi" pertsonaia ateratzen da.
San Bitor ermitan ekainaren 12an erromeria egiten da. Arabako kirolarien patroia da.

↑ Gaonna, antroponimo bezala, Becerro Galicanoan dokumentatuta dago, bertan Fortun Gaonna delako bat aipatzen da. (Ikus: 1090. urte inguruan datatutako "Relación de tierras y viñas de San Justo (Viñaspre)". fol. 81v, 82)