Mufti

Mufti ni mwanazuoni wa Kiislamu mwenye mamlaka ya kutoa maoni ya kisheria (fatwa) kuhusu masuala mbalimbali ya maisha kwa mujibu wa sheria za Kiislamu (Sharia). Cheo cha Mufti ni cha juu miongoni mwa viongozi wa kidini katika Uislamu, na mtu hawezi kuwa Mufti bila kuwa na elimu ya juu ya dini, hasa katika Fiqh (sheria za Kiislamu), Qur’an, Hadith, na misingi ya kutoa fatwa (Usul al-Fiqh).

Asili ya neno "Mufti" ni Kiarabu "مفتي" ambalo linatokana na kitenzi "أفتى" (afta) kinachomaanisha "kutoa maoni ya kisheria." Fatwa inayotolewa na Mufti huwa ni jibu la kitaalamu kuhusu swali au tatizo linalohitaji mwongozo wa kidini.

Mufti anapatikanaje?

Mufti huteuliwa au kuthibitishwa na taasisi rasmi za Kiislamu au mamlaka za serikali kulingana na utaratibu wa nchi au jumuiya ya Kiislamu. Kwa mfano:

• Nchi nyingi zenye Waislamu wengi huwa na ofisi ya Mufti Mkuu. Kwa mfano, Tanzania ina Mufti Mkuu anayetambuliwa na Baraza Kuu la Waislamu Tanzania (BAKWATA).
• Katika baadhi ya nchi kama Saudi Arabia au Misri, Mufti Mkuu huteuliwa na Mfalme au Rais kupitia Baraza la Wanazuoni.

Sifa za Kuwa Mufti:

1. Awe amehitimu elimu ya juu ya dini kutoka taasisi za Kiislamu kama Al-Azhar, Madina, au vyuo vingine mashuhuri.
2. Awe na uzoefu wa kutoa fatwa, kufundisha, na kutatua migogoro kwa njia ya Kiislamu.
3. Awe na tabia nzuri, hekima, na uelewa wa jamii.

Majukumu ya Mufti

1. Kutoa Fatwa: Kazi kuu ya Mufti ni kutoa fatwa kwa masuala ya ibada, ndoa, mirathi, biashara, siasa, na masuala ya kijamii au ya kisasa kama tiba, teknolojia, nk. Fatwa hizi husaidia Waislamu kuelewa namna ya kuendesha maisha kwa mujibu wa Uislamu.
2. Kusimamia utekelezaji wa Sharia: Mufti husaidia kuhakikisha kuwa shughuli za kidini zinaendeshwa kwa mujibu wa Sharia, na anaweza kutoa miongozo rasmi kuhusu masuala yenye utata.
3. Kushiriki Midahalo ya kisheria na kijamii: Mara nyingi Mufti hushirikiana na wanazuoni wengine, serikali, au jamii katika kushughulikia masuala ya dini na jamii.
4. Kuwasimamia mashehe na maimamu: Katika baadhi ya maeneo, Mufti ana mamlaka ya kusimamia au kutoa idhini kwa mashehe kufanya kazi zao, na anaweza kuwaita kwa mafunzo au maelekezo.

Tofauti kati ya Sheikh na Mufti

• Kila Mufti ni Sheikh, lakini si kila Sheikh ni Mufti. Sheikh ni mwanachuoni wa dini kwa ujumla, lakini Mufti ni mtaalamu wa juu wa sheria za Kiislamu na mwenye mamlaka ya kutoa fatwa rasmi.
• Sheikh anaweza kutoa mawaidha, kuongoza sala, au kufundisha, wakati Mufti ana jukumu la kutoa mwongozo wa kisheria na kuelekeza masuala ya kitaifa au ya kijamii kwa mujibu wa Uislamu.

Mufti ana nafasi muhimu sana katika jamii ya Kiislamu kwa sababu hutoa mwanga na mwelekeo wa kisheria na kidini kwa waumini. Maoni yake yanaheshimiwa sana, na mara nyingi huchukuliwa kama mwongozo rasmi wa kidini. Cheo hiki si cha kisiasa bali ni cha kiroho na kitaaluma, na kinahitaji mtu mwenye hekima, elimu, na heshima kubwa.

Marejeo

• BAKWATA - Mufti Mkuu wa Tanzania
• Dar al-Ifta al-Misriyyah (Ofisi ya Mufti Mkuu wa Misri) – Chanzo maarufu cha fatwa duniani.

Makala hii ni sehemu ya shindano la kuandika makala za Uislamu kupitia Wiki Loves Ramadan 2025.