Slovenski četnici

Slovenski četnici su bili slovenski pripadnici Jugoslovenske vojske u otadžbini, koji su djelovali u drugom svjetskom ratu.

Tijekom ratnih godina 1941.-1945. u Sloveniji su protiv partizana ratovale postrojbe Bele Garde, slovenski domobrani i slovenski četnici koji su često nazivani Plava garda, "plavogardejci", iako sebe nisu nazivali tim terminom. To je bio dio poražene vojske Kraljevine Jugoslavije (VKJ) koji su djelovali po uputama izbjegle vlade u Londonu i bili potčinjeni generalu Draži Mihailoviću.

Cilj je bio očuvati monarhiju i ideja Jugoslavije, uz potporu zapadnih saveznika.

Zapovjednik slovenskih četnika bio je pukovnik Jaka Avšič. Kada je pukovnik Avšič sredinom 1941. prešao u partizane, zapovjednik slovenskih četnika je postao četnički vojvoda Karl Novak, koji je kasnije unaprijeđen u čin potpukovnika.

U opširnom izvještaju koji je jula 1943. poslala Jovanka Krištof, obavještajka Draže Mihailovića u Sloveniji i bliska suradnica Karla Novaka, navodi se kako je došlo do imenovanja slovenskih četnika:

Koncem dec. 42 g. napravila je b.g. [Bela garda — prim.] sa Talijanima veliko hapšenje u Ljubljani. Među uhapšenicima bio je velik broj nacionalista. S tim je pojačano ogorčenje prema b.g. Ta hapšenja je vodio Dr Šmajd, koji je bio šef zatvora... Pošto su mnogi znali da sarađujemo sa klerikalima, to je samo štetilo našem pokretu. Tvrdili su da je Kolben [major Karl Novak — prim.] komandant bele garde i izdao naređenje za hapšenje. Naročito su to iskoristili komunisti u propagandi. Četnike su kasnije prozvali plava garda.^[1]

1943. godine Novak je otišao u Italiju kao predstavnik generala Mihailovića za vezu sa zapadnim saveznicima.

Plava garda tokom cijelog rata nije uspjela da okupi više od 300 četnika, koji su bili najprije pod talijanskom, a potom pod komandom njemačkih štabova i ustanova.^[2] Uglavnom su djelovali kao doušnici i diverzanti.

Svedočenje o kolaboraciji slovenačkih četnika

Vodeća ličnost slovenačkog kvislinštva divizijski general Leon Rupnik – Lev (tokom 1942/1943. bio je gradonačelnik Ljubljane i šef uprave Ljubljanske provincije pod italijanskom okupacijom; nakon njemačkog anektiranja Slovenije, general Rupnik je bio glavni inspektor i zapovjednik Slovenskog domobranstva od marta 1944. sve do kraja rata), u iskazu pred Vojnim sudom u Ljubljani, avgusta 1946. godine, svjedočio je o kolaboraciji »Plave garde« pod komandom pukovnika Karla Novaka s okupatorima:

Talijanski general Gambara mi je augusta 1943. pričao da Talijani toleriraju Plavu gardu, da je ona pod njihovom kontrolom te da je oni opskrbljuju. Plava garda je samo mali četnički odred generala Mihailovića. Zapovjednik Plave garde major Novak kasnije je sarađivao s Nijemcima, a njegova nasljednika, pukovnika [Ivana — prim.] Prezelja, susrio sam nekoliko puta kod generala Rösenera.^[3]
– General Leon Rupnik

Literatura

Pavle Borštnik, Pozabljena zgodba slovenske nacionalne ilegale, Ljubljana, 1998
Katja Zupanič, Četništvo na Štajerskem, diplomska naloga, Maribor, 2000
Marijan F. Kranjc in Slobodan Kljakić, Plava garda – poveljnikovo zaupno poročilo, Pro-Andy, Maribor, 2006
Slobodan Kljakić i Marijan F. Kranjc, Slovenački četnici, Filip Višnjić, Beograd, 2006
Metod M. Milač, Resistance, imprisonment & forced labor : a slovene student in World War II˝,New York : P. Lang, 2002
Metod M. Milač, Kdo solze naše posuši : doživetja slovenskega dijaka med drugo svetovno vojno, Prevalje, Kulturno društvo Mohorjan, Celje, Mohorjeva družba, 2003

↑ Zbornik NOR-a, tom XIV, knjiga 2, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1983, dokument br. 181, strana 858.
↑ B. Latas, Plava garda — četnici DM u Sloveniji, Vojnoistorijski glasnik: VIG, 3/1983.
↑ Martin Kranjc: Plava garda
(slovenski: "Italijanski general Gambara mi je avgusta 1943 povedal, da Italijani tolerirajo plavo gardo, da je pod njihovim nadzorom, da jo oskrbuje. Plava garda je samo majhen četniški odred generala Mihailovića. Poveljnik plave garde major Novak je pozneje sodeloval z Nemci, pa tudi njegovega naslednika polkovnika Prezlja sem nekajkrat srečal pri generalu Rösenerju.")

[1] Zbornik NOR-a, tom XIV, knjiga 2, Vojnoistorijski institut, Beograd, 1983, dokument br. 181, strana 858.

[2] B. Latas, Plava garda — četnici DM u Sloveniji, Vojnoistorijski glasnik: VIG, 3/1983.

[3] Martin Kranjc: Plava garda
(slovenski: "Italijanski general Gambara mi je avgusta 1943 povedal, da Italijani tolerirajo plavo gardo, da je pod njihovim nadzorom, da jo oskrbuje. Plava garda je samo majhen četniški odred generala Mihailovića. Poveljnik plave garde major Novak je pozneje sodeloval z Nemci, pa tudi njegovega naslednika polkovnika Prezlja sem nekajkrat srečal pri generalu Rösenerju.")

[1]

[2]

[3]