Ferberyt
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
FeWO4[1] |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa | |
| Przełam | |
| Łupliwość | |
| Pokrój kryształu | |
| Układ krystalograficzny | |
| Klasa krystalograficzna |
pryzmatyczna[4] |
| Właściwości mechaniczne | |
| Gęstość | |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa | |
| Rysa |
ciemnobrązowa, czarna, brunatnoczarna, jasnobrunatna[1][2][3] |
| Połysk | |
| Współczynnik załamania |
2,255–2,414 (dwuosiowy)[4] |
| Inne |
dwójłomność: słaba[4] dyspersja (optyka): bardzo silna[4] anizotropia: wyraźna[4] |
| Dodatkowe dane | |
| Klasyfikacja Strunza |
4.DB.30[4] |
Ferberyt – rzadki minerał z gromady wolframianów[2].
Nazwa upamiętnia niemieckiego mineraloga amatora M.R. Ferbera (1805-1875)[3].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Ferberyt jest kruchym i nieprzezroczystym[2] minerałem o czarnej lub szaroczarnej barwie[1][3]. Krystalizuje w układzie jednoskośnym[1]. Posiada kryształy o pokroju słupkowym, tabliczkowy[2], listewkowym, czasami igiełkowym[1]; silnie zbrużdżone[3]. Spotykany jako kryształy bliźniacze[3]. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych[1][2] i masywnych[3]. Jest dość ciężkim minerałem, gdyż waży ok. siedem razy więcej niż taka sama ilość wody w temperaturze pokojowej. Jest średnio twardy (4,5-5 w skali Mohsa). Nie poddaje się działaniu kwasów i jest trudnotopliwy. Jest odmianą wolframitu, zawierającą w sobie najwięcej żelaza. Razem z wolframitem i hübnerytem tworzy szereg izomorficzny ferberyt- hübneryt[2][3]. Częstymi zanieczyszczeniami w strukturze są niob, tantal, skand i cyna[4].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Występuje w żyłach hydrotermalnych i pneumatolitycznych[2][3][4] oraz w złożach cyny[1]. Spotykany także w grejzenach, żyłach kruszcowych, osadach aluwialnych, granitach i pegmatytach[1][2][3][4]. Towarzyszą mu wolframit, szerlit, beryl, zinnwaldyt, syderyt, muskowit, piryt, kalcyt, markasyt, turmalin, kwarc, fluoryt, apatyt, arsenopiryt, szelit, topaz, molibdenit i kasyteryt[1][2][3][4].
Miejsce występowania
[edytuj | edytuj kod]Występuje na pograniczu Niemiec i Czech, w górach Rudawach[4][2]; także w USA (Kolorado, Arizona, Kalifornia), Boliwii, Peru, Australii, Chinach, we Francji, Hiszpanii, Anglii, Portugalii oraz na Grenlandii[2][4]. W Polsce spotykany w Karkonoszach (Szklarska Poręba-Huta, Śnieżka, Karpacz), i na Pogórzu Izerskim (Krobica i Kamień k. Mirska)[3][4].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- ruda wolframu;
- poszukiwany i atrakcyjny kamień kolekcjonerski[2];
- produkcja włókien w żarówkach (przemysł elektryczny)[3];
- produkcja specjalnych stopów metali (przemysł metalurgiczny)[3];
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Rupert Hochleitner, Minerały, kamienie szlachetne, skały, Multico Oficyna Wydawnicza, 15 kwietnia 2022, s. 62, ISBN 978-83-7073-816-7.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 132, ISBN 978-83-8293-231-7.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Minerały i skały Polski, Multico Oficyna Wydawnicza, 2023, s. 184, ISBN 978-83-7073-816-7.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Ferberite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-06-11] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jaroslav Bauer: Przewodnik skały i minerały. Multico, 1997, s. 154. ISBN 83-7073-050-7.