Jump to content

Interlingue

Nexus recensere
E Vicipaedia
Cave ne altera notio cum hac confundatur: Interlingua.
Interlingue / Lingua Occidentalis
Interlingue / Occidental
IPA: / — /
Locutores: —
Sigla: 1 ie, 2 ile, 3 ile
Fontes Linguae: praecipue linguae Latina,
Romanicae et Germanicae
Usus: lingua auxiliaris internationalis
Scriptura: Scriptura Latina
Procuratio: —

Occidental, postea Interlingue, est lingua artificiosa ab Edgaro de Wahl praefecto navali Baltico-Germano ut similis sit pluribus linguis Romanicis excogitata et anno 1922 vulgata. Quoniam Interlingua perventum est, e conspectu paene evanuit circa 1950.

Historia

[recensere | fontem recensere]
Si plus cognoscere vis, vide etiam Historia Interlingue.

Occidentalis, postea Interlingue appellata, fuit lingua internationalis auxiliaria ex consilio creata, ab Edgaro de Wahl excogitata, et anno 1922 per periodicum Kosmoglott (postea Cosmoglotta) publice introducta. Ex priori eius incepto Auli orta est, et eo tendebat ut a loquentibus linguarum Europaearum facile legeretur. A linguis ut Esperanto, Volapük, Latino sine flexione, atque Idiom Neutral commota, Occidentalis asseclas primos allexit, quamquam instrumenta didactica deerant, cum facilitas lectionis praecipuum robur haberetur.

Motus decennia 192 et 193 momentum cepit, praesertim postquam Vindobonam translatus est et dictionarium edidit. Favores in variis nationibus Europaeis creverunt, et medio decennio 1930, Cosmoglotta late divulgabatur. Tamen Bellum Orbis Terrarum II res graviter perturbavit. Lingua in regionibus a Naziis occupatis interdicta est, multa subsidia deleta sunt, et communicatio inter de Wahl (in Estonia) et Unionem Occidentalem (in Helvetia sitam) fere decennio interrupitur.

His difficultatibus non obstantibus, Helvetici Occidentales linguam servaverunt, publicationes bello ipso resumptae sunt, et studium in standardizatione vocabularii ac orthographiae positum est. Bello confecto, motus novas difficultates expertus est, inter quas quaestiones pecuniarias, tensiones politicas Belli Frigidi, et certamen cum lingua Interlingua, a Consociatione Internationali Linguae Auxiliariae (IALA) anno 1951 exculta. Quamquam linguae similes erant, Interlingua, maiori auctoritate academica et ampliori dictionario praedita, multos Occidentalistas allexit; qua de causa, nomen mutatum est in Interlingue anno 1949, spe servandi momentum.

Ab annis 1950, actio paulatim declinavit, Cosmoglotta rarius edebatur, et multi usores vel senescebant vel ad Interlinguam transibant. Per annos 1980, Interlingue fere mortua habebatur. Tamen adventus Interretis decennio 1990 parvum redivivum attulit. Communitates Interlingue iterum in rete ortae sunt, publicationes resumptae, nova opera translata et edita. Congressus loquentium quoque in annis 2010 revixerunt.

Anno 2024, Cosmoglotta adhuc edita est, et Interlingue parvam sed activam communitatem internationalem servat.

Litterae

[recensere | fontem recensere]
Si plus cognoscere vis, vide etiam Litterae Interlingue.
  • Kajš, Jan Amos (1938), Krasina, raconta del subterrania del Moravian carst,[1].
  • Podobský, Jaroslav (1935/1947), Li astres del Verne,[2].
  • Costalago, Vicente (2021), Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas[3].
  • Costalago, Vicente (2021), Antologie hispan[4].
  • Costalago, Vicente (2021), Fabules, racontas e mites[5].

Exempla

[recensere | fontem recensere]

Pater noster

[recensere | fontem recensere]
In Occidental aut Interlingue Interlingua Latine Lingua Esperantica

Patre nor, qui es in li cieles,
mey tui nómine esser sanctificat,
mey tui regnia venir,
mey tui vole esser fat,
qualmen in li cieles talmen anc sur li terre.
Da nos hodie nor pan omnidial,
e pardona nor débites,
qualmen anc noi pardona nor debitores.
E ne inducte nos in tentation,
ma libera nos de lu mal.
Amen.

Patre nostre, qui es in le celos,
que tu nomine sia sanctificate;
que tu regno veni;
que tu voluntate sia facite
como in le celo, etiam super le terra.
Da nos hodie nostre pan quotidian,
e pardona a nos nostre debitas
como etiam nos los pardona a nostre debitores.
E non induce nos in tentation,
sed libera nos del mal.
Amen.

Pater noster, qui es in caelis,
sanctificetur nomen tuum.
Adveniat regnum tuum.
Fiat voluntas tua,
sicut in caelo, et in terra.
Panem nostrum quotidianum da nobis hodie,
et dimitte nobis debita nostra,
sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
Et ne nos inducas in tentationem,
sed libera nos a malo.
Amen.

Patro Nia, kiu estas en la ĉielo,
sanktigata estu via nomo.
Venu via Regno.
Fariĝu via volo,
kiel en la ĉielo tiel ankaŭ sur la tero.
Nian panon ĉiutagan donu al ni hodiaŭ
kaj pardonu al ni niajn ŝuldojn,
kiel ankaŭ ni pardonas al niaj ŝuldantoj.
Kaj ne konduku nin en tenton,
sed liberigu nin de la malbono.
Amen.

Sententiae latinae[6]

[recensere | fontem recensere]
  • Ab absurdo: Per lu absurd
  • Ab irato: Pro colere
  • Abusus non tollit usum: Li abus ne impedi li usa
  • Abyssu abyssum invocat: Li abiss invoca li abiss
  • Acta est fabula: Li act es ludet
  • Ad aperturam libri: Con apert libre
  • Ad gloriam: Por li glorie
  • Ad patres: Al patres
  • Ad majorem dei gloriam: Al plu grand glorie de Deo
  • Ad unguem: Al ungul
  • Ad vitam aeternam: Por li eterni vive
  • Age quod agis: Acte quo tu acte
  • Alea jacta est: Li lot es jettat
  • Alter ego: Altri ego
  • Amicus humani generis: Amico del génere homan
  • Ante mare, undae: Ante li mare esset li undes
  • Aquilla non capit muscas: Li aquil ne capte moscas
  • Ars longa, vita brevis: Li arte es long, li vive es brevi
  • Audaces fortuna juvat: Fortuna favorisa audacioses
  • Audi alteram partem: Audi anc li altri partie
  • Aurea mediocritas: Aurin mediocritá
  • Aures habent et non audient: Ili have oreles e ne audi
  • Auri sacra fames: Execrabil fame del aure
  • Ave Imperator, morituri te salutant: Salute, Imperator, lis destinat al morte te saluta
  • Bella matribus detestata: Li guerre maledit del matres
  • Caeli enarrant gloriam Dei: Li ciel narra li glorie de Deo
  • Calumniare audacter, semper aliquid haeret: Calumniar audacimen, sempre alquicós resta
  • Carpe diem: Usa li hor
  • Carpent tua poma nepotes: Tui nepotes va colier tui pomes
  • Casus belli: Casu de guerre
  • Cave ne cadas: Atente ne cader
  • Cedant arma togae: Mey li armes ceder al toga
  • Circulus vitiosus: Circul viciosi
  • Cogito ergo sum: Yo pensa ergo yo existe
  • Concedo: Yo concede
  • Coram populo: Coram popul
  • Corpus delicti: Corpor del delicte
  • Credo quia absurdum: Yo crede pro que it es absurd
  • Cum grano salis: Con gran de sal
  • Currente calamo: Per plum current
  • Curriculum vitae: Li carriera del vive
  • De gustibus et coloribus non disputandum: Pri gustes e colores on ne disputa
  • Denisit in piscem: Finit in caude de pisc
  • De te fabula narratur: Pri te raconta li fabul
  • Difficile est satiram non scribere: Desfacil ne scrir satire
  • Dignus est intrare: Il es digni intrar
  • Divide et impera: Divide e impera
  • Dulce est pro patria mori: Dulci es morir por li patria
  • Dura lex, sed lex: Dur lege, ma lege
  • Errare humanum est: Errar es homan
  • Ex ungue leonem: Del ungul es conosset li leon
  • Felix culpa: Felici culpa
  • Fiat justitia pereat mundus: Justicie deve esser, mey perir li munde
  • Finis coronat opus: Li fine corona li ovre
  • Flagrante delicto: In flagrant delicte
  • Fluctuat nec mergitur: It fluctua ma ne immerge
  • Fugit irreparabile tempus: Li tempor irreparabil fugi
  • Gutta cavat lapidem: Li gutte cava li lápide
  • Hoc signo vinces: Sub ti signe tu va victer
  • Homo homini lupus: Li hom es lupo por li hom
  • Horror vacui: Li horrore del vacui
  • In cauda venenum: In li caude es li venen
  • In tempore opportuno: In opportun témpor
  • Inter nos: Inter nos
  • In vino veritas: In vin es veritá
  • Ira furor brevis est: Li colere es un curt follie
  • Manu militari: Per manu militari
  • Me, me, adsum qui faci: Yo, yo es ti, qui fat it
  • Mea culpa: Per mi culpe
  • Memento, homo, quia pulvis es et in pulverem reverteris: Memora, hom, que tu es polve e que tu va retornar al polve
  • Mens sana in corpore sano: Mente san in córpor san
  • Mors ultima ratio: Li morte es li ultim rason
  • Multi sunt vocati, pauci vero electi: Multes es vocat, poc es electet
  • Natura non facit saltus: Li natura ne fa saltas
  • Ne sutor ultra crepidam: Sutor, ne plu alt quam li sapato
  • Nil novi sub sole: Nequó nov sub li sole
  • O sancta simplicitas: O sant simplicitá
  • O tempora, o mores: O témpores, o mores
  • Omnis homo mendax: Omni hom menti
  • Panem et circenses: Pane e circos
  • Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus: Montes partirut e nascet ridicul mus
  • Pauca sed bona: Poc ma bon
  • Post mortem nihil est: Pos li morte, nihil es
  • Post tenebres lux: Pos tenebres li luce
  • Pro domo sua: Por su dom
  • Quia nominor leo: Pro que yo es nominat leon
  • Qui bene amat, bene castigat: Qui ama bon, puni bon
  • Qui habet aures audiendi audiat: Qui have oreles por audir, audi
  • Qui sine peccato est: Qui es sin pecca
  • Sapiens nihil affirmat quod non probet: LI sapient afirma necós, quo il ne pruva
  • Stand pede in uno: Stant sur un sol ped
  • Summum jus, summa injuria: Maxim jure, maxim injurie
  • Talis pater, talis filius: Tal patre, tal filio
  • Timeo Danaos et dona ferentes: Vider quem fider
  • Veni, vidi, vici: Venit, videt, victet
  • Verba volant, scripta manent: Li paroles vola, li scrites mane
  • Vox clamantis in deserto: Voce clamant in li desert
  • Vox populi, vox Dei: Voce del popul, voce de Deo
  • Vulnerant omnes, ultima necat: Omnes vulnera, li ultim morta

Notae

[recensere | fontem recensere]
  1. ↑ Krasina : Raconta del subterrania del Moravian Carst 
  2. ↑ Li Astres del Verne : Poesie 
  3. ↑ Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas
  4. ↑ Antologie hispan
  5. ↑ Fabules, racontas e mites
  6. ↑ https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno-plus?aid=e0g&datum=1937&page=102&size=45

Nexus externi

[recensere | fontem recensere]
Wikipedia
Wikipedia
Linguae artificiosae

Anglica simplex · Basic English · Clingonica · Esperanto · Folkspraak · Glosa · Ido · Interlingua · Interlingue · Interslavica · Ithkuil · Latino sine Flexione · Lingua Franca Nova · Lingua Mordoris · Loglan · Lojban · Lydnevica · Novial · Panslavicae · Quenya · Románico · Sambahsa-mundialect · Sindarin · Slovio · Solresol · Toki Pona · Uropi · Venedica · Volapük

Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Interlingue&oldid=3889256"