Kontentke ótiw

WebM

Wikipedia — erkin enciklopediya

WebM audiovizual mediafayl format[1]. Ol tiykarınan HTML video hám HTML audio elementlerinde paydalanıw ushın royaltisiz alternativa usınıwǵa arnalǵan. Onıń súwretlerge arnalǵan WebP atlı sıńar joybarı bar. Formattı islep shıǵıwǵa Google qáwenderlik etedi, al tiyisli programmalıq támiynat BSD licenziyası tiykarında tarqatıladı.

WebM konteyneri Matroska profiline tiykarlanǵan[2][3][4]. WebM dáslepki waqıtta VP8 video hám Vorbis audio aǵımların qollap-quwatladı. 2013-jılı ol VP9 video hám Opus audiosın ornalastırıw ushın jańartıldı[5]. Ol sonday-aq AV1 kodegin de qollap-quwatlaydı[6].

WebM videosına mısal

Satıwshını qollap-quwatlaw

Programmalıq támiynat

Mozilla Firefox,[7][8] Opera,[9][10] hám Google Chrome[11] tárepinen WebMdi tábiyiy túrde qollap-quwatlawı 2010-jılǵı Google I/O konferenciyasında járiyalandı. Internet Explorer 9 ushın úshinshi tárep WebM programmalıq támiynatı talap etiledi[12]. 2021-jılı Apple macOS ushın Safari 14.1 di shıǵardı, bul brauzerge tábiyiy WebM qollap-quwatlawın qostı[13]. 2019-jılǵı maǵlıwmatlarına sáykes, QuickTime WebMdi qollap-quwatlamaydı,[14][15] biraq sáykes úshinshi tárep plagini arqalı isleydi[16]. 2011-jılı Google WebM Project Team standart HTML5 <video> tegi arqalı WebM faylların oynatıwǵa múmkinshilik beriwshi Internet Explorer hám Safari ushın plaginlerdi shıǵardı[17]. 2012-jıl 9-iyun jaǵdayına, Internet Explorer 9 hám onnan keyingi versiyaları Windows Vista hám onnan keyingi nusqalar ushın plagindi qollap-quwatladı[18].

VLC media oynatqıshı,[19] MPlayer, K-Multimedia Player hám JRiver Media Center WebM faylların oynatıw ushın tábiyiy qollap-quwatlawǵa iye[20]. FFmpeg, WebM joybarınıń VP8/VP9 kodek kitapxanası bolǵan libvpx qollap-quwatlawı menen qurılǵanda, VP8 videoların kodlaw hám dekodlay aladı, sonday-aq WebMge sáykes fayllardı multipleksley aladı/demultipleksley aladı[21]. 2010-jıl 23-iyulde FFmpeg toparınan Fiona Gleyzer, Ronald Bulte hám Devid Konrad ffvp8 dekoderin járiyaladı. Olardıń sınaqları ffvp8 diń Googledıń menshikli libvpx dekoderinen tezirek ekenin anıqladı[22][23]. Ataqlı Matroska jaratıw quralları bolǵan MKVToolNix, WebMge sáykes fayllardı multiplekslew/demultiplekslew ushın qollap-quwatlawdı ámelge asırdı[24]. Haali Media Splitter da WebMdi multiplekslew/demultiplekslew ushın qollap-quwatlawdı járiyaladı. 1.4.9 nusqasınan baslap, LiVES video redaktorı ffmpeg kitapxanaların qollanıp, anıq waqıt rejiminde dekodlaw hám WebM formatına kodlaw ushın qollap-quwatlawǵa iye.

MPC-HC, SVN 2071 dúzilisinen baslap, FFmpeg kodına tiykarlanǵan ishki VP8 dekoderi menen WebM oynatıwdı qollap-quwatlaydı[25]. WebM ushın tolıq dekodlaw qollap-quwatlawı MPC-HCda 1.4.2499.0 nusqasınan baslap ámelge asırılǵan[26].

Android 2.3 Gingerbread nusqasınan baslap WebMdi qollap-quwatlaydı,[27] ol birinshi ret Nexus S smartfonı arqalı usınılǵan hám Android 4.0 Ice Cream Sandwichten baslap aǵım menen jiberiwge boladı[28].

Microsoft Edge brauzeri 2016-jıl aprel ayınan baslap WebMdi qollap-quwatlaydı[29].

2019-jıl 30-iyulde Blender 2.80 WebM qollap-quwatlawı menen shıǵarıldı[30].

iOS dáslepki waqıtta WebMdi oynatpadı,[31] biraq iOS 15 diń bir bólegi sıpatında Safari 15 te WebMdi qollap-quwatlaw qosıldı.

Sony PlayStation 5, WebM formatında 1080p hám 2160p kórinislerin jazıp alıwdı qollap-quwatlaydı.

ChromeOStaǵı ekran jazbaları WebM faylı sıpatında saqlanadı.

Apparatlıq támiynat

WebM joybarı yarım ótkizgish kompaniyalarǵa 1080p formatın biypul kodlaw hám dekodlaw ushın VP8 apparatlıq tezletkishlerin (RTL IP) licenziyalaydı. AMD, ARM hám Broadcom WebM formatınıń apparatlıq tezletiliwin qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı. Intel da, eger format ataqlı bolatuǵın bolsa, óziniń Atom tiykarındaǵı televizor chiplerinde WebM ushın apparatlıq támiynatqa tiykarlanǵan tezletiwdi kórip shıqpaqta. Qualcomm hám Texas Instruments qollap-quwatlawdı járiyaladı[32][33]. TI OMAP processorına qollap-quwatlawdıń keliwi menen[34]. Chips&Media sekundına 60 kadr menen full HD (1080p) VP8 aǵımların dekodlay alatuǵın tolıq apparatlıq VP8 dekoderin járiyaladı[35].

Nvidia VP8di qollap-quwatlaydı hám Tegra 4 hám Tegra 4i SoClarında apparatlıq dekodlawdı da, kodlawdı da támiyinleydi[36]. Nvidia, HTML5 hám óziniń Nvidia 3D Vision texnologiyası arqalı WebM ushın 3D videonı qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı[37][38][39].

2011-jıl 7-yanvarda Rockchip 1080p VP8 dekodlawın tolıq apparatlıq ámelge asıratuǵın dúnyadaǵı birinshi chipti shıǵardı. RK29xx chipindegi videonı tezletiw WebM joybarınıń G-Series 1 apparatlıq dekoder IPsı tárepinen basqarıladı[40].

2011-jıl iyun ayında ZiiLABS ZMS-20 processorında isleytuǵın 1080p VP8 dekoderin ámelge asırıwın kórsetti. Chiptiń programmalastırılatuǵın media-processing toparı VP8 tezletiwin támiyinlew ushın qollanıladı[41].

ST-Ericsson hám Huaweidiń de óz kompyuter chiplerinde apparatlıq ámelge asırıwları boldı[42].

Aǵım (striming) múmkinshilikleri

2017-jıldan baslap Icecast — dástúrli túrde audio aǵımı ushın qollanılatuǵın aǵımlı media server — WebM formatın (Vorbis/Opus audio kodekleri menen VP8/VP9 video kodekleri) qollanıp, tikkeley efirde video aǵımın qollap-quwatladı. Bul joqarı sapalı, royaltisiz, ashıq standartlı video aǵımların tarqatıwǵa imkaniyat beredi, olar menshikli plaginlerdi yamasa oynatqıshlardı talap etpesten, brauzerlerde tikkeley oynatılıwı múmkin.

Arxivlengen aǵımlar hám server dizimleri Icecast arqalı tikkeley efirde aǵım ushın WebMniń ómirsheńligin kórsetedi, sonıń ishinde 1080p VP9 aǵımlarınıń mısalları da bar.

Licenziyalaw

Dáslepki WebM licenziyası, eger patentti buzıw boyınsha sud isi qozǵalsa, patentlik grantlardı da, avtorlıq huqıqtı qayta tarqatıw shártlerin de biykar etetuǵın edi, bul GPLge úylesimlilikke baylanıslı táshwishlerdi payda etti. Sol táshwishlerge juwap retinde, WebM joybarı patentlik granttı avtorlıq huqıq grantınan ajırattı, derek kodın standart BSD licenziyası boyınsha, al patentlerdi óz aldına grant boyınsha usındı.[43] «Erkin programmalıq támiynat anıqlamasın» alıp barıwshı Erkin programmalıq támiynat fondı (Free Software Foundation) WebM hám VP8 ushın óz maqullawın berdi[44] ] hám programmalıq támiynat licenziyasın GNU General Public License (GNU ulıwma jámiyetlik licenziyası) menen úylesimli dep esaplaydı[45][46]. 2011-jıl 19-yanvarda Erkin programmalıq támiynat fondı WebM joybarın rásmiy túrde qollap-quwatlaytuǵının járiyaladı[47]. 2011-jıl fevral ayında Microsofttıń Internet Explorer boyınsha vice-prezidenti Googledı patentlik shaǵımlardan qorǵaw ushın kepillik beriwge shaqırdı[48].

Google óziniń VP8ge baylanıslı barlıq patentlerin royaltisiz format sıpatında qaytarıp alınbaytuǵın etip shıqarǵan bolsa da,[49] H.264 patent aqshasınıń licenziarları MPEG LA, VP8 ushın patent aqshasın jaratıwǵa qızıǵıwshılıq bildirdi[50][51]. Kerisinshe, basqa izertlewshiler On2niń hár qanday MPEG LA patentlerinen qashıw ushın ayrıqsha háreket etkenin dálilleytuǵın maǵlıwmatlardı keltiredi[52]. Usı qáwip nátiyjesinde, 2011-jıl mart ayında Amerika Qurama Shtatlarınıń Ádillik departamenti (DOJ) básekini tunshıqtırıwǵa háreket etiwi múmkin bolǵan roli ushın MPEG LAǵa qarata tergew basladı[53][54]. 2013-jıl mart ayında MPEG LA, VP8 kodegin ámelge asırıw ushın «áhmiyetli bolıwı múmkin» bolǵan patentlerdi licenziyalaw boyınsha Google menen kelisimge kelgenin járiyaladı hám Googleǵa usı patentlerdi VP8 yamasa VP9dıń hár qanday úshinshi tárep paydalanıwshısına sublicenziyalaw huqıqın berdi[55][56].

2013-jıl mart ayında Nokia, Googledıń VP8 kodegin WebMniń tiykarǵı bólegi etiw usınısı boyınsha Internet injenerlik wazıypalar toparına (Internet Engineering Task Force) qarsılıq bildirdi, onda VP8di ámelge asırıw ushın zárúr patentler bar ekenin aytıp[57]. Nokia 64 patent hám 22 kútip turǵan ótinishti dizimge kirgizdi hám olardıń hesh birin VP8 ushın licenziyalawǵa tayar emesligin qosımsha etti[58]. 2013-jıl 5-avgustta Germaniyanıń Mangeym qalasındaǵı sud, VP8 Nokiaǵa tiyisli bolǵan hám shaǵım etilgen patentti buzbaydı dep sheshim shıǵardı[59].

Derekler

  1. ↑ «The WebM Project – About WebM». webmproject.org. 15-avgust 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 13-avgust 2016-jıl.
  2. ↑ «WebM FAQ» (19-may 2010-jıl). — „WebM is an open media file format designed for the web. WebM files consist of video streams compressed with the VP8 video codec and audio streams compressed with the Vorbis audio codec. The WebM file structure is based on the Matroska media container.“. 22-sentyabr 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 13-avgust 2016-jıl.
  3. ↑ Doig, Jeremy; Jazayeri, Mike (May 19, 2010), Introducing WebM, an open web media project, April 19, 2012da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: May 19, 2010 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  4. ↑ Montgomery, Chris (May 19, 2010), Xiph.Org announces support for the WebM open media project, May 23, 2010da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: May 20, 2010 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  5. ↑ «The WebM Open Media Project Blog: VP9 Lands in Chrome Dev Channel». webmproject.org. 6-iyul 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 16-noyabr 2013-jıl.
  6. ↑ «Media container formats (file types) - Web media technologies | MDN» (en-US). developer.mozilla.org. Qaraldı: 15-yanvar 2023-jıl.
  7. ↑ Shaver. «Open Web, Open Video and WebM». The Mozilla Blog. Mozilla Foundation (19-may 2010-jıl). 11-may 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-mart 2011-jıl.
  8. ↑ Blizzard. «Firefox, YouTube and WebM». Mozilla Hacks. Mozilla Foundation (19-may 2010-jıl). 2-mart 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-mart 2011-jıl.
  9. ↑ Lie. «Welcome, WebM <video>!». Opera Labs. Opera Software ASA (19-may 2010-jıl). 21-mart 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-mart 2011-jıl.
  10. ↑ Mills. «Opera supports the WebM video format». Dev.Opera. Opera Software ASA (19-may 2010-jıl). — „On the day of the announcement, Opera released an experimental WebM-enabled build. This feature is now part of the core functionality of Opera 10.60 and all of our future desktop browser releases.“. 5-aprel 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-mart 2011-jıl.
  11. ↑ Bankoski. «WebM and VP8 land in Chromium». The Chromium Blog. Google Inc. (19-may 2010-jıl). 11-may 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-mart 2011-jıl.
  12. ↑ Hachamovitch. «HTML5 Video Update—WebM for IE9». IEBlog. Microsoft Corporation (16-mart 2011-jıl). — „IE9 supports HTML5 video using WebM for Windows customers who install third-party WebM support. As an industry, we still face many legitimate, unanswered questions about liability, risks, and support for WebM...“. 18-mart 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 16-mart 2011-jıl.
  13. ↑ avis. «New WebKit Features in Safari 14.1». WebKit (29-aprel 2021-jıl). 6-may 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 6-may 2021-jıl.
  14. ↑ «Apple – QuickTime – QuickTime Player – Tech Specs». 24-iyul 2008-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-aprel 2010-jıl.
  15. ↑ «Media formats supported by QuickTime Player in Mac OS X v10.6». Apple Support. Apple Inc (28-yanvar 2011-jıl). 7-sentyabr 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-aprel 2011-jıl.
  16. ↑ «Adding additional media format support to QuickTime». Apple Support. Apple Inc (24-yanvar 2011-jıl). 11-fevral 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-aprel 2011-jıl.
  17. ↑ Jazayeri. «More about the Chrome HTML Video Codec Change». The Chromium Blog. Google Inc (14-yanvar 2011-jıl). — „the WebM Project team will soon release plugins that enable WebM support in Safari and IE9 via the HTML standard <video> tag“. 15-fevral 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-mart 2011-jıl.
  18. ↑ «WebM Media Foundation Components for Microsoft Internet Explorer». WebMProject.org. The WebM Project. 23-may 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 15-fevral 2018-jıl.
  19. ↑ VideoLan – VLC 1.1.0 Release, June 22, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  20. ↑ Add webm/VP8 support to native matroska demuxer., June 5, 2010, October 3, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020
  21. ↑ ffmpeg 0.6 release, June 15, 2010, March 27, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  22. ↑ Diary Of An x264 Developer: Announcing the world's fastest VP8 decoder, 30 sentyabr 2010da túp nusqadan arxivlendi
  23. ↑ PATCH VP8♫ decoder, June 15, 2010, October 3, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  24. ↑ webm support in Matroska tools, May 20, 2010, November 29, 2018da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  25. ↑ Add : Internal VP8 Decoder, June 23, 2010, November 17, 2014da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: June 23, 2010
  26. ↑ „Changelog/1.4.2499.0“, Media Player Classic Home Cinema, September 7, 2010, December 14, 2012da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: August 28, 2012
  27. ↑ Android 2.3 Platform Highlights, December 6, 2010, December 10, 2010da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: December 11, 2010 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  28. ↑ «Supported Media Formats – Android Developers». developer.android.com. 20-dekabr 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-yanvar 2013-jıl.
  29. ↑ «WebM, VP9 and Opus Support in Microsoft Edge». blogs.windows.com (18-aprel 2016-jıl). Qaraldı: 25-fevral 2023-jıl.
  30. ↑ «Reference/Release Notes/2.80/Import Export - Blender Developer Wiki». wiki.blender.org. 11-iyul 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 4-avgust 2019-jıl.
  31. ↑ «Steve Jobs says no to Google's VP8 WebM codec» (en-US). AppleInsider (21-may 2010-jıl). 4-mart 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 2-yanvar 2016-jıl.
  32. ↑ Talluri, Raj (May 19, 2010), Google's Impact on Web Video, May 8, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  33. ↑ Meehan, Joseph (May 19, 2010), Our OMAP processors embrace WebM and VP8 with open ARMs, October 3, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  34. ↑ Demo of WebM Running on TI OMAP 4 Processor, October 5, 2010, October 24, 2010da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: October 15, 2010 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  35. ↑ Chips&Media delivers latest dual HD video IP core with VP8 hardware decoding capability, November 18, 2010, September 27, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  36. ↑ «Tegra 4 GPU Whitepaper». Nvidia. 30-aprel 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-mart 2015-jıl.
  37. ↑ Introducing 3D WebM Support with NVIDIA 3D Vision, May 26, 2011, May 29, 2011da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: May 26, 2011 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  38. ↑ YOUTUBE NOW IN 3D VISION, May 26, 2011, April 1, 2021da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  39. ↑ Open 3D video comes to the web thanks to NVIDIA, YouTube and Mozilla, May 26, 2011, April 25, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  40. ↑ Rockchip and WebM Release RK29xx – World's First SOC to Support WebM HD Video Playback in Hardware, January 7, 2011, October 3, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  41. ↑ ZiiLABS VP8 Support Delivers Smooth Playback of 1080p WebM Video on ZMS Processors, June 11, 2011, June 19, 2011da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: June 16, 2011 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  42. ↑ Aki Kuusela. «WebM Gaining Momentum in Hardware». WebM Hardware Team (29-mart 2012-jıl). 3-yanvar 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 12-dekabr 2012-jıl.
  43. ↑ DiBona, Chris (June 4, 2010), Changes to the WebM Open Source License, July 20, 2012da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: June 4, 2010 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  44. ↑ Lee, Matt (May 19, 2010), Free Software Foundation statement on WebM and VP8, August 7, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  45. ↑ Smith. «Google's updated WebM license». Free Software Foundation. 7-iyun 2010-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 14-iyun 2010-jıl.
  46. ↑ «Various Licenses and Comments about Them – GNU Project – Free Software Foundation (FSF)». Free Software Foundation. 24-iyul 2010-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 13-iyun 2010-jıl.
  47. ↑ Smith. «No double standards: supporting Google's push for WebM». Free Software Foundation. 21-yanvar 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 19-yanvar 2011-jıl.
  48. ↑ «HTML5 and Web Video: Questions for the Industry from the Community» (2-fevral 2011-jıl). 20-fevral 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 22-fevral 2011-jıl.
  49. ↑ Metz, Cade (May 20, 2010), Google backs open codec against patent trolls, June 29, 2017da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: August 10, 2017 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  50. ↑ Metz, Cade (May 21, 2010), Google open video codec may face patent clash, August 10, 2017da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: August 10, 2017 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  51. ↑ Fulton, Scott M. (May 21, 2010), Patent pool may be in the works for 'free' VP8 codec, September 30, 2020da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: April 15, 2020 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  52. ↑ Daffara, Carlo (May 25, 2010), An analysis of WebM and its patent risk, May 28, 2010da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: May 25, 2010 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  53. ↑ Catan, Thomas (March 4, 2011), Web Video Rivalry Sparks U.S. Probe, August 10, 2017da túp nusqadan arxivlendi, qaraldı: August 8, 2017 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  54. ↑ Cheng. «Report: DoJ looking into possible anti-WebM moves by MPEG LA». Ars Technica. Condé Nast Digital (4-mart 2011-jıl). 8-mart 2011-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-mart 2011-jıl.
  55. ↑ «Google and MPEG LA make a deal over VP8 codec – Update». The H. 8-dekabr 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 10-mart 2013-jıl.
  56. ↑ «Google and MPEG LA Announce Agreement Covering VP8 Video Format» (7-mart 2013-jıl). 5-mart 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 8-mart 2013-jıl.
  57. ↑ "Nokia and Google clash on web video tech". BBC News. March 25, 2013. https://www.bbc.co.uk/news/technology-21922814. Retrieved April 5, 2013. 
  58. ↑ «Nokia Corporation's Statement about IPR related to RFC 6386» (21-mart 2013-jıl). 24-mart 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 5-aprel 2013-jıl.
  59. ↑ «The WebM Open Media Project Blog: Good News from Germany». webmproject.org. 23-avgust 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 28-avgust 2013-jıl.
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=WebM&oldid=121012» saytınan alınǵan